Τάσος Γιαννίτης
Η Καθημερινή, 14/07/2019
Μια ασάφεια, που ηχεί ελκυστικά. Ποια επιστροφή; Ποια κανονικότητα; Των ετών πριν από το 2009; Των ετών μετά το 2009 – και ποιων; Επιστροφή στην κανονικότητα δεν μπορεί να σημαίνει επιστροφή σε ανεύθυνες, ανερμάτιστες ή χύμα επιλογές, συμπεριφορές ή ιδέες. Νομίζω: Ωρα να ξεπεζέψουμε.
Η μεγάλη εικόνα είναι επώδυνα απλή: τα χρόνια της κρίσης, σε οικονομικούς όρους, η Ελλάδα πήγε 25% πίσω (στο ΑΕΠ) και η Ευρωζώνη 25% μπροστά. Η Ελλάδα έχει περιθώριο λιγότερο από μία δεκαετία για να αποκτήσει στέρεους και αξιόπιστους θεσμούς, να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα οικονομικά, δημοσιονομικά, κοινωνικά, αναπτυξιακά, επενδυτικά, κλιματικά, ενεργειακά, παραγωγικά προβλήματα, αλλά και προβλήματα ανθεκτικής φαυλότητας, προβλήματα γήρανσης, έκρηξης της γνώσης και θεαματικών αλλαγών στα εκπαιδευτικά συστήματα. Κρίσιμο διακύβευμα αποτελεί η συγκρότηση ενός κράτους που θα λειτουργεί αποτελεσματικά για τα άτομα και τις επιχειρήσεις που έρχονται σε επαφή με τους μηχανισμούς του, αντί να φαυλοφέρνει. Αν στη δεκαετία αυτή δεν πετύχουμε τον στόχο αυτό, θα δούμε κεντρικές κοινωνικές και πολιτικές ισορροπίες μας να κλονίζονται, με αποτέλεσμα το βιοτικό επίπεδο και τα εθνικά μας συμφέροντα να καταβυθίζονται.
Τελικά, κανονικότητα σημαίνει κυρίως εθνική αυτογνωσία και διαδικασίες σύγκλισης στο εσωτερικό μιας κοινωνίας που διχάζεται και επανασυσπειρώνεται σαν ακορντεόν, ανάλογα με τη μουσική που της παίζουν. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να εμπεδωθεί μια αντίληψη όπου εύλογες και συνήθεις διαφορές και αντιθέσεις δεν θα τεντώνονται στα άκρα. Η υπέρβαση τόσων δομικών χασμάτων μέσα σε λίγα χρόνια απαιτεί «συμπεριληπτικές» (inclusive) επιλογές, αντιλήψεις και πολιτικές. Διόλου απλές επιδιώξεις, δεδομένου ότι μιλάμε για ιστορικά εμπεδωμένες συμπεριφορές, που υποθάλπονται από ισχυρούς πόλους, και για εγκατάλειψη συνηθειών που αποδεχόμασταν ως «κανονικότητα», μέσα στην οποία πορευόμασταν με αφέλεια.
Στη δημόσια ζωή έχει κακοποιηθεί στο έπακρο η έννοια του συλλογικού. Η κοινωνία μας δεν μπορεί να πάει έτσι μακριά. Επιστροφή στην κανονικότητα προϋποθέτει στιγμές περισυλλογής, αποστασιοποίησης και αυτόνομης σκέψης από όλους μας. Καταλαβαίνουμε; Μπορούμε; Θέλουμε;
______________________
* Ο κ. Τάσος Γιαννίτσης είναι ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ και πρώην υπουργός.