Γιώργης Γιατρομανωλάκης
Το Βήμα, 21/10/2018
Οσο και να φαίνεται περίεργο, το βιογραφικό του κ. Πολάκη είναι ανάλογο με το βιογραφικό του κ. Τσίπρα. Υπάρχει μεταξύ τους μια κάποια διαφορά ηλικίας, όμως αυτό δεν είναι και τόσο σημαντικό. Σημαντικά είναι άλλα: και οι δύο ξεκίνησαν από το μεγάλο σχολείο της ΚΝΕ. Και οι δύο ανέπτυξαν έντονη δράση κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης ως φοιτητές. Και οι δύο επίσης ενεπλάκησαν σε αυτοδιοικητικές εκλογές. Το 2006 ο junior Τσίπρας ήταν υποψήφιος δήμαρχος Αθηνών αλλά δεν εξελέγη. Ελαβε όμως ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό ψήφων: 10,5%. Αντιθέτως ο senior Πολάκης εξελέγη δήμαρχος Σφακίων από τον πρώτο γύρο με ποσοστό 60,97% (2010). Το 2012 ο κ. Πολάκης προσεχώρησε στον ΣΥΡΙΖΑ και το 2015 εξελέγη βουλευτής. Και στις δύο αναμετρήσεις της χρονιάς εκείνης. Ετσι κάποια στιγμή το πονηρό μονοπάτι της Ιστορίας έφερε τον κύριο Τσίπρα και τον κύριο Πολάκη μαζί. Και, όπως φαίνεται, θα τραβήξουν παρέα τον επίπονο δρόμο. Ακόμη και αν κάποια στιγμή φύγουν ή κιοτέψουν ορισμένοι «σύντροφοι» (ουδείς γνωρίζει τα μέλλοντα), ο κ. Πολάκης, είναι μάλλον βέβαιο, θα μείνει κοντά στον αρχηγό. Θα μείνει αλλά θα γκρινιάζει. «Σου τα έλεγα εγώ» θα του λέει. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε άλλο την ψηλή κουλτούρα […] αν δεν σπάσει αυτή η ιστορία, δεν παίρνουμε πραγματική εξουσία σ’ αυτή τη χώρα. Και ο νοών νοείτω».
Ωστόσο κάποιος θα αντειπεί ότι οι δύο άνδρες διαφέρουν ως προς την εκφορά του λόγου τους, και κυρίως ως προς το περιεχόμενο του λόγου τους. Οι δημόσιες τοποθετήσεις του κ. Πολάκη συχνά διακρίνονται από ένα είδος αναρχικο-αυθάδους λόγου ο οποίος συνοδεύεται από μειωτικούς χαρακτηρισμούς και απειλές εναντίον των αντιπάλων. Η πρόσφατα κοινοποιημένη ομιλία του είναι σαφής: «Πρόεδρε, σύντροφοι, ή αυτοί ή εμείς. Πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας. Η «ψηλή κουλτούρα» δεν φτάνει…». Να προσθέσουμε επίσης ότι ο κ. Πολάκης αρέσκεται στον γρήγορο και τσεκουράτο λόγο του Τwitter. Αλλωστε με τον ίδιο τρόπο κοινολογεί τις σκέψεις και τις αποφάσεις του ο κ. Τραμπ… Το Τwitter συντάσσεται γρήγορα, εν θερμώ, θα έλεγα (γι’ αυτό και τα πολλά λάθη στις σχετικές αναρτήσεις του κ. Πολάκη), αλλά διαβάζεται γρήγορα. Το κυριότερο: αφήνει πίσω του ένα είδος αμφισημίας. Το Τwitter είναι σαν τους χρησμούς. Και ο χρησμός πάντοτε δημιουργεί περιέργεια.
Ο κ. Τσίπρας δεν πολυχρησιμοποιεί Τwitter. Αντίθετα, είναι αρκετά αναλυτικός στους λόγους του έτσι ώστε πρέπει να καθίσει κάποιος και να διαβάσει πολύ προσεκτικά τα λεχθέντα για δει τι όντως έχει ειπωθεί. Αν όντως έχει ειπωθεί κάτι ουσιαστικό. Τα όσα λ.χ. έχουν διατυπωθεί από τον κ. Τσίπρα σχετικά με την έξοδό μας από τα μνημόνια είναι τόσο πολλά και τόσο περίπλοκα, εν τέλει, ώστε ο απλός άνθρωπος δυσκολεύεται να τα εννοήσει και να τα προσλάβει με την πρώτη. Ο μόνος σαφής λόγος που έχει εκφέρει ο κ. Τσίπρας, σε όλα σχεδόν τα χρόνια της διακυβέρνησής του, αφορά το Σκοπιανό. Τόσο που κανείς μπαίνει στον πειρασμό να σκεφθεί ότι ο λόγος του για το Σκοπιανό είναι λόγος εμφυτευμένος… Για να επιστρέψουμε στο θέμα μας: ο πολιτικός λόγος του κ. Τσίπρα και του κ. Πολάκη φαίνεται να διαφέρουν. Ομως, επί της ουσίας ο λόγος του ενός συμπληρώνει τον λόγο του άλλου. Ο ένας σύντροφος συμπληρώνει τον άλλο. Ισως γι’ αυτό κάνουν συχνά παρέα…
Ενδεχομένως τα παραπάνω να ακούγονται υπερβολικά. Ομως ένα είναι βέβαιο· όσα συχνά εκστομίζει ο κ. Πολάκης φαίνεται να αρέσουν στον κ. Τσίπρα. Ή, για να το πω κομψότερα, δεν τον ενοχλούν. Θα προσέθετα, μάλιστα, ότι τα λεγόμενα του κ. Πολάκη βοηθούν το κυβερνητικό έργο. Πολλές φορές οι λεκτικές εκρήξεις προκαλούν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από ό,τι το ίδιο το περιεχόμενο του λόγου. Ο αφηνιασμένος, αχαλίνωτος λόγος, οι βρισιές και οι λεκτικές απειλές (δεν αναφέρομαι στον κ. Πολάκη, μιλώ γενικά) μπορούν κάποτε και ορίζουν ένα είδος πολιτικής στρατηγικής. Ο λόγος αυτός μας αποπροσανατολίζει. Αντί να σκεφτόμαστε τα ίδια τα πράγματα, σκεφτόμαστε τις λέξεις. Ξεχνούμε την ουσία. Για τούτο είναι σαφώς προτιμότερο για τον κ. Τσίπρα να αναφερόμαστε περισσότερο στον απρόσεκτο και, ενίοτε, απειλητικό λόγο του κ. αναπληρωτή και λιγότερο στην ίδια την κυβερνητική πολιτική. Ο βίαιος λόγος του κ. Πολάκη δεν κάνει κακό στην κυβέρνηση. Τουναντίον την εξυπηρετεί. Αντίθετα, ο λόγος του κυρίου Κοτζιά (σε Τwitter και αυτός) σχετικά με την παραίτησή του είναι τόσο ποιητικός, που δεν ενδιαφέρει πλέον κανένα κυβερνητικό…
Συμπερασματικά: Ο άξεστος και απειλητικός λόγος, από οποιονδήποτε και αν προέρχεται, ακυρώνει τη βασική αρχή και δύναμη του ίδιου του πολιτικού λόγου. Ακυρώνει μια θεμελιώδη έννοια της δημοκρατίας: την πειθώ διά του λόγου. Οι ύβρεις, οι απειλές δεν αποτελούν επιχειρήματα. Δεν ανοίγουν διάλογο. Οδηγούν τη δημοκρατία σε δρόμο ολισθηρό και επικίνδυνο. Ο βίαιος λόγος είναι όπως και ο πόλεμος. Ενας άλλος «βίαιος διδάσκαλος», για να θυμηθούμε τον Θουκυδίδη. Από αυτόν τον «δάσκαλο» δεν μαθαίνουμε τίποτε. Ξεχνούμε και όσα έχουμε μάθει.
________________
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.