Εφημερίδα Η Αξία
10 Μαρτίου 2012
Η διακυβέρνηση της χώρας είναι το μείζον ζήτημα, το πραγματικό διακύβευμα των επικείμενων εκλογών. Ωστόσο, οι πολιτικές δυνάμεις φαίνεται να βλέπουν τα πράγματα από διαφορετική οπτική σκοπιά, αφού θέτουν ως διακύβευμα τις εκλογικές επιδόσεις τους. Καίριο μέλημά τους είναι να εξασφαλίσουν τα μεγαλύτερα δυνατά ποσοστά στην κάλπη των εκλογών.
Η Νέα Δημοκρατία επιδιώκει τη διασφάλιση της αυτοδυναμίας. Ο νέος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να περισώσει ό,τι μπορεί από ένα κόμμα που φυλλοροεί. Η Αριστερά επενδύει στην εξαθλίωση που επέφερε η οικονομική κρίση. Τα νεότοκα πολιτικά σχήματα ποντάρουν στο κατακερματισμένο κομματικό σύστημα.
Προτάσσοντας τις εκλογές, το πολιτικό σύστημα φαίνεται να μην νοιάζεται για τα προβλήματα που μας ταλανίζουν. Δεν αντιλαμβάνεται το μέγεθος της οικονομικής κρίσης. Δεν ενδιαφέρεται για την προώθηση και υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών. Παράλληλα, η προσφυγή στις κάλπες αντιμετωπίζεται ως μέσο εκτόνωσης της αντίδρασης και της οργής των πολιτών και όχι ως ευκαιρία να συζητηθούν σε βάθος όλα τα ζητήματα που συνδέονται με τη διακυβέρνηση της χώρας.
Όλοι οι κομματικοί σχηματισμοί αδυνατούν να τοποθετηθούν με καθαρό και σαφή τρόπο, για το ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν στη διοίκηση, την οικονομία, στους θεσμούς. Αποφεύγουν να ξεκαθαρίσουν με ποιο οικονομικό και παραγωγικό μοντέλο θα μπορέσει η Ελλάδα να ανακτήσει το χαμένο της έδαφος. Ακόμη και τα αποκαλούμενα κόμματα εξουσίας, το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία, φαίνεται να έχουν παλινδρομήσει σε λογικές κρατισμού, οι οποίες αντιμετωπίζουν ενοχικά τον ιδιωτικό τομέα και την επιχειρηματικότητα.
Κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να μας πει με ποιες πολιτικές και με ποια κονδύλια θα ενισχυθούν και θα βελτιωθούν οι υπηρεσίες στους τομείς της υγείας, της πρόνοιας, της παιδείας, προκειμένου να οικοδομηθεί ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος.
Ουδείς προτάσσει την ανάγκη να αποκοπούμε από τα συντεχνιακά, λαϊκίστικα, πελατειακά, εθνικιστικά, θρησκόληπτα σύνδρομα ενός νοσηρού παρελθόντος, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα να θεωρούνται ταμπού ζητήματα, όπως είναι ο διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας, η μείωση των αμυντικών δαπανών ή τα προνόμια της ίδιας της πολιτικής τάξης και των συντεχνιών.
Το ΠΑΣΟΚ δεν ταυτίστηκε μόνο με τη χρεοκοπία της χώρας, αλλά χρεοκόπησε και το ίδιο. Η κατάλυσή του επισφραγίζεται από τα πρωτοφανή χαμηλά ποσοστά που καταγράφει στις δημοσκοπήσεις. Φαίνεται πλέον καθαρά πως το τέλος της μεταπολίτευσης παρασύρει μαζί του το πλέον γνήσιο ιδεολογικό και πολιτικό τέκνο της, το οποίο εξέφραζε με τον καλύτερο τρόπο τα αντιδεξιά σύνδρομα μιας μεγάλης πλειονότητας των πολιτών.
Σήμερα, λοιπόν, ο πολιτικός και ιδεολογικός κύκλος του ΠΑΣΟΚ φαίνεται να κλείνει. Η διάρρηξη των σχέσεών του με τις δυνάμεις που το στήριξαν και το ανέδειξαν δεν είναι πρόσκαιρη, έπληξε σοβαρά τη βιωσιμότητά του. Το πολιτικό ναυάγιο που έχει υποστεί κατέστρεψε την κυβερνησιμότητα που επί δεκαετίες διατηρούσε. Ευνούχισε το συγκριτικό του πλεονέκτημα, την πολυσυλλεκτικότητά του, και στιγμάτισε πλειάδα στελεχών που ήταν και θέλουν να παραμείνουν στην πρώτη γραμμή.
Το ΠΑΣΟΚ δεν πληρώνει μόνο τη φθορά της εξουσίας ούτε εισπράττει το τίμημα της πρόσφατης οικονομικής πολιτικής του. Η ήττα του έχει βαθύτερες αιτίες. Είναι δομική, είναι στρατηγική. Συνδέεται με τη χρεοκοπία του μεταπολιτευτικού μοντέλου που ακολούθησε η χώρα και το οποίο υπηρέτησε πιστά το ΠΑΣΟΚ.
Μένοντας, λοιπόν, πιστό σε ένα από καιρό ξεπερασμένο και κορεσμένο πολιτικό μοντέλο, δεν αντιλήφθηκε το νέο οικονομικό περιβάλλον που είχε διαμορφωθεί, όταν το 2009 ανέλαβε την εξουσία. Έτσι στην πιο κρίσιμη στιγμή για την ιστορία της χώρας δεν μπόρεσε να διαχειριστεί στοιχειωδώς τα μεγάλα προβλήματα που είχαν από χρόνια συσσωρευτεί. Δεν συνειδητοποίησε ότι με τις συνταγές του παρελθόντος, δεν μπορείς να ανταποκριθείς στις νέες ανάγκες και απαιτήσεις.
Επιδεικνύοντας πρωτοφανή επιπολαιότητα και ελαφρότητα η κυβέρνηση Παπανδρέου κατέφυγε σε διακηρύξεις κενές περιεχομένου. Στερούμενη πολιτικού σχεδίου και ακολουθώντας την τακτική «βλέποντας και κάνοντας», υιοθέτησε χωρίς την παραμικρή διαπραγμάτευση τους όρους και τις συνταγές των δανειστών και των εταίρων μας. Κι ενώ η χώρα βρισκόταν ήδη στο κενό και είχε άμεση ανάγκη από ένα τολμηρό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και αλλαγών, συνέχιζε να τις μεταθέτει σε βάθος χρόνου, οδηγώντας μας τελικά στη χρεοκοπία.
Το γεγονός αυτό στιγματίζει την πολιτική διαδρομή, το μέλλον και την προοπτική του ΠΑΣΟΚ. Μπορεί τα στελέχη του να φαντασιώνονται ότι έσωσαν τη χώρα, η πραγματικότητα όμως τα διαψεύδει. Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών έχει διαφορετική άποψη. Κι όσο το ΠΑΣΟΚ αρνείται να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα και να αναλάβει τις ευθύνες του, τόσο θα ακυρώνεται η οποιαδήποτε προσπάθεια ανατοποθέτησής του στην πολιτική ζωή.
Τις τελευταίες μέρες παρακολουθούμε τις διεργασίες για την εκλογή του νέου αρχηγού του και το ερώτημα ανακύπτει αβίαστα: Είναι η αλλαγή ηγεσίας επαρκής προϋπόθεση για να εισέλθει ξανά το άλλοτε κραταιό κόμμα σε μια πορεία ανάκαμψης.
Τα στελέχη του φαίνεται να απαντούν θετικά. Θεωρούν ότι η αλλαγή προέδρου μπορεί να σβήσει με μια μονοκοντυλιά τις ευθύνες –συλλογικές και ατομικές- για τη χρεοκοπία της χώρας. Ζώντας στον μικρόκοσμό τους δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος της κρίσης. Νομίζουν ότι με αριστερόστροφες ρητορείες και με αντιμνημονιακές κορώνες θα αποποιηθούν τις ευθύνες τους και θα πιάσουν ξανά το νήμα των δήθεν αριστερών καταβολών τους.
Διαγωνίζονται στις γενικόλογες διακηρύξεις για αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος, για ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, για στήριξη των αδυνάτων, τη στιγμή που η κυβερνητική τους θητεία τους διαψεύδει περίτρανα. Παραβλέπουν πως το βασικό και το ουσιώδες είναι να αναλάβουν τις ευθύνες τους, κάνοντας μια τολμηρή αυτοκριτική, και να απεξαρτηθούν από όλες εκείνες τις δυνάμεις που είναι υπεύθυνες για τη χρεοκοπία.
Παράλληλα, τα πρωτοκλασάτα στελέχη επιδίδονται σε διευθετήσεις κορυφής, αδιαφορώντας για τις ουσιαστικές διεργασίες που έχουν συντελεστεί στην κοινωνία, ξεχνώντας ότι η συμπόρευση της κορυφής δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και συσπείρωση της βάσης – μάλιστα όταν το χάσμα κορυφής και βάσης είναι μεγάλο συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Συμπεριφέρονται ως μια κλασική περίπτωση πολιτικής τάξης που είναι βαθιά αποξενωμένη από τους πολίτες και τα προβλήματά τους. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι ταυτίζουν το κόμμα με τη χώρα. Ξεχνούν ότι το πραγματικό διακύβευμα δεν είναι η παράταξή τους και το προσωπικό τους μέλλον αλλά η Ελλάδα.
Ωστόσο, το ζητούμενο αυτή τη στιγμή για το ΠΑΣΟΚ και αυτό που έχει ζωτική ανάγκη δεν είναι η αλλαγή ηγεσίας, αλλά μια νέα θεμελίωση, μια νέα φυσιογνωμία, μια νέα αφήγηση. Η συνταγή της αναστήλωσης το μόνο που θα καταφέρει είναι να εμπεδώσει περαιτέρω την πολιτική απονομιμοποίησή του που είναι έντονη και υπαρκτή.
Παράδοση είναι να δημιουργείς εκ του μηδενός, έλεγε ο γνωστός τραγουδοποιός. Μόνο αν το ΠΑΣΟΚ προχωρήσει σε μια ουσιαστική, τολμηρή πολιτική και ιδεολογική ανατοποθέτηση θα μπορέσει να περιορίσει τις μεγάλες απώλειες του, ώστε βήμα βήμα να ανακάμψει. Η ανασύνταξή του δεν μπορεί να επιτευχθεί με όρους διευθέτησης του πολιτικού του προσωπικού, ειδικά αυτού που έχει πιστωθεί τη χρεοκοπία της χώρας. Προϋποθέτει την ανασύστασή του, τη ριζική αναμόρφωσή του, την ανάδειξη νέων δυνάμεων.
Ο νέος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ δεν θα κριθεί από την αποδοχή των στελεχών, των μελών και των φίλων του κόμματος, αλλά από την ικανότητά του να ενσαρκώσει την αλλαγή που έχει ζωτική ανάγκη η χώρα. Η ηγετικότητά του δεν θα καθοριστεί από τα ποσοστά αποδοχής, αλλά από τη βούλησή του να απεξαρτηθεί από τις συντεχνίες, βάζοντας τέλος στον εναγκαλισμό με τον λαϊκισμό και τον κρατισμό. Από τη δυνατότητά του να συνομιλήσει με τις σύγχρονες μεταρρυθμιστικές και προοδευτικές δυνάμεις και να τοποθετηθεί υπεύθυνα και σοβαρά απέναντι στο μείζον ζήτημα της διακυβέρνησης της χώρας.
Το κόμμα πασπαρτού επί προεδρίας Γιώργου Παπανδρέου στην πραγματικότητα ήταν ένα πουκάμισο αδειανό. Χωρίς στίγμα, μετατράπηκε σε ένα συνονθύλευμα απολίτικων θεωριών, οι οποίες απομείωσαν την ιδεολογική και πολιτική του αυθυπαρξία. Η νέα ηγεσία καλείται να διαχειριστεί ένα κατακερματισμένο ιδεολογικά και πολιτικά κόμμα. Ένα κόμμα που φέρει βαρέως το στίγμα της χρεοκοπίας.
Η ανασύσταση του ΠΑΣΟΚ αποτελεί εγχείρημα πολλαπλώς δύσκολο. Χρειάζεται διανοητική, ιδεολογική και πολιτική διεργασία, προκειμένου να διατυπώσει ένα σύγχρονο αφήγημα για τις ανάγκες και τα προβλήματα της χώρας και της κοινωνίας, για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που βρίσκονται μπροστά μας. Χρειάζεται μια καινούργια μεταρρυθμιστική και εκσυγχρονιστική ατζέντα για να ανακτήσει την ευρωπαϊκή του ταυτότητα, να εκφράσει νέες δυνάμεις και πρωτίστως εκείνες που έχουν πληγεί σημαντικά από την πρωτοφανή οικονομική κρίση.
Ο νέος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ καλείται ν’ απαντήσει στο ερώτημα με ποιους, γιατί και πώς θα καλύψει το κενό πολιτικής έκφρασης που υπάρχει σήμερα στον κεντροαριστερό χώρο.