Ξένια Κουναλάκη
Καθημερινή , 5-10-2017
Την περασμένη Κυριακή είδαμε την παράδοξη εικόνα η ευρωπαϊκή Αριστερά να τάσσεται άκριτα υπέρ του καταλανικού εθνικισμού με έναν σχεδόν παιδαριώδη αυτοματισμό: δεξιά κυβέρνηση στη Μαδρίτη –αστυνομικοί δεν επιτρέπουν δημοψήφισμα– άρα είναι απαραίτητη η στήριξη στις αποσχιστικές προσπάθειες. Αυτή ήταν περίπου η εξίσωση που λύθηκε τόσο απλουστευτικά στο μυαλό μεγάλης μερίδας των αριστερών ψηφοφόρων της Ευρώπης. Το πρόβλημα όμως είναι πιο σύνθετο. Πρώτον, δεν υπήρχε κανένα εχέγγυο νομιμότητας της διαδικασίας. Ο τρόπος που προκηρύχθηκε και διεξήχθη η διαδικασία ήταν αντισυνταγματικός, διαβλητός, ενίοτε φαρσικός, όταν ο Καταλανός πρόεδρος ανακοίνωσε το αποτέλεσμα προτού την επισημοποίησή του. Δεύτερον, η Ισπανία είναι ένα ευνομούμενο κράτος δικαίου με θεσμούς που λειτουργούν κανονικά, συνεπώς οι συγκρίσεις που διαβάσαμε με το Κόσοβο π.χ. (όπου είχε συντελεστεί εθνοκάθαρση εις βάρος του αλβανικού πληθυσμού) είναι αυθαίρετες. Τρίτον, τα βαθύτερα αίτια των αυτονομιστικών διαθέσεων της Βαρκελώνης δεν είναι και πολύ αριστερά και συγγενεύουν επικίνδυνα με τη ρητορική της Λέγκας του Βορρά. Η Καταλωνία παράγει το ένα πέμπτο του εθνικού πλούτου της Ισπανίας και παρ’ όλα αυτά είναι υπερχρεωμένη, επειδή είναι αναγκασμένη να στηρίζει τις φτωχότερες περιοχές της χώρας. Το δημοψήφισμα είχε λοιπόν κυρίως αυτό το αίτημα, την απόρριψη της αμοιβαιοποίησης του ισπανικού χρέους. Είναι περίεργη η σπουδή του προοδευτικού Τύπου στη Βρετανία π.χ. (με επικεφαλής τον «Γκάρντιαν») αλλά και αλλού στην Ευρώπη να υιοθετήσει το αυτονομιστικό κίνημα στην Ισπανία. Τέταρτον, κακώς η Αριστερά έχει αναγάγει σε φετίχ την αμεσοδημοκρατία.
Οπως είδαμε και στην περίπτωση της Ελλάδας και της Βρετανίας, συχνά τα δημοψηφίσματα είναι μικροκομματικά τεχνάσματα για την άρση πολιτικών ή προσωπικών αδιεξόδων.
Προφανώς υπάρχει ζήτημα με την αντιμετώπιση του δημοψηφίσματος από τη Μαδρίτη και την ισπανική αστυνομία. Το δικαίωμα στην άσκηση κρατικής βίας όταν διακυβεύονται το κράτος δικαίου και η έννομη τάξη δεν είναι επαρκές επιχείρημα ούτε νομιμοποιεί τις εικόνες που είδαμε την περασμένη Κυριακή. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ε.Ε. τηρεί ίσες αποστάσεις προς τις δύο πλευρές, καταδικάζοντας τη βία αλλά και το δημοψήφισμα. Καμιά φορά όμως δεν χρειάζεται να διαλέγουμε στρατόπεδο. Και η Αριστερά στην Ευρώπη θα έπρεπε να επιλέγει με μεγαλύτερη προσοχή τις μάχες που δίνει, ώστε αυτές να είναι συμβατές με τις βασικές της αρχές.