Tου Γιώργου Πανταγιά
Μάλλον πρέπει να αναθεωρήσουν την εκτίμησή τους, όσοι βιάστηκαν να υποστηρίξουν ότι ξεμπερδέψαμε με το παρελθόν. Όπως φαίνεται η αποκόλληση απ’ αυτό, εξακολουθεί και είναι ένα άπιαστο στοίχημα. Ουσιαστικά παραμένει ανίκητο. Και το χειρότερο αποδεικνύεται διαβρωτικό. Με άλλα λόγια, είναι σαν την υγρασία που εμποτίζει ένα τοίχο, διαβρώνοντας τον με συνέπεια τη φθορά του.
Η απεξάρτηση απ’ το παρελθόν είναι αναμφίβολα μια δύσκολη άσκηση. Δεν επιτυγχάνεται με εξορκισμούς και μεγαλόστομες διακηρύξεις. Πόσο μάλλον με φληναφήματα, τα οποία αποσκοπούν στη συντήρησή του. Η αδυναμία να αντιληφθούν κάποιοι τις νέες ανάγκες και απαιτήσεις, είναι πασιφανής. Η άρνησή τους να προσαρμοστούν στα δεδομένα της εποχής, τους καθιστά ανήμπορους να καταλάβουν ότι, χρειάζονται νέα εργαλεία για να πάμε μπροστά.
Και όλα αυτά σε μια περίοδο που η κλιματική επιβάρυνση ανατρέπει παλιές βεβαιότητες. Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός δημιουργεί μια επικίνδυνη ασσυμετρία στη διεθνή σκηνή. Καθώς και η αυξανόμενη ενεργειακή κρίση, επιτρέπει στους θιασώτες των ορυκτών καυσίμων να διευρύνουν τις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους.
Μολονότι οι κλιματικοί δείκτες επιβαρύνονται διαρκώς, κυριαρχεί η αμεριμνησία. Την ώρα που το κλιματικό χάος μας επιφυλάσσει, αβίωτες θερμοκρασίες, ανεξέλεγκτες πλημμύρες, πρωτοφανείς ξηρασίες. Το ίδιο δυστυχώς συμβαίνει και στο καίριο ζήτημα της ενέργειας. Αντί ο πόλεμος που κήρυξε η Ρωσία στην Ουκρανία να μας ωθήσει σε δραστικές αποφάσεις, εμείς αδυνατούμε να κατανοήσουμε την ανάγκη να προχωρήσουμε αποφασιστικά στη θεμελίωση μιας νέας ενεργειακής στρατηγικής. Να προτάξουμε ως απάντηση τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, προκειμένου να περιορίσουμε την κλιματική επιβάρυνση, αλλά και ταυτόχρονα να ενισχύσουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια.
Ο απογαλακτισμός μας από τα ορυκτά καύσιμα, άνθρακα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, δεν θα μας παρέχει μόνο τεράστια οφέλη στο ζωτικό πρόβλημα του κλίματος, αλλά και χαμηλές τιμές στην ενέργεια, με επακόλουθες τις θετικές συνέπειες στην τσέπη του καταναλωτή. Η Ελλάδα με όπλο τα εθνικά της «καύσιμα», τον ήλιο και τον άνεμο, μπορεί κάλλιστα να έχει θετικές επιδόσεις στην παραγωγή καθαρής και φθηνής ενέργειας.
Αρκεί βέβαια η χώρα μας να μην υπαναχωρήσει από τους αρχικούς στόχους που έχει δεσμευτεί με το Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος (ΕΣΕΚ), τον Δεκέμβριο του 2019, αλλά και επιπροσθέτως να ανεβάσει τις απαιτούμενες ταχύτητες. Μάλιστα η επικαιροποιημένη εκδοχή του ΕΣΕΚ, προβλέπει μέσα στα επόμενα εικοσιέξι χρόνια, τη σταδιακή μείωση της χρήσης του φυσικού αερίου. Κάτι που βρίσκεται σε αρμονία και με τους στόχους της αποκαλούμενης νέας συμμαχίας, «Πέρα από το πετρέλαιο και το αέριο», (BOGA). Μια διεθνής πρωτοβουλία, η οποία προτάσσει την ανάγκη εγκατάλειψης των εξορύξεων υδρογονανθράκων. Αξιοσημείωτο είναι ότι από τον ευρωπαϊκό χώρο συμμετέχουν Γαλλία, Ιρλανδία, Σουηδία, Δανία και άλλες.
Ωστόσο η ελληνική πραγματικότητα δείχνει να κινείται σε διαφορετικό μήκος κύματος. Έτσι βλέπουμε να υποβαθμίζεται η απεξάρτησή μας από τα ορυκτά και ρυπογόνα καύσιμα, αναδεικνύοντας σε προτεραιότητα το φυσικό αέριο. Πως αλλιώς να εξηγηθεί το γεγονός, ότι σ’ αυτή την κρίσιμη καμπή για τις ενεργειακές μας ανάγκες, δύο επιχειρηματικοί κολοσσοί με πρώτο την Exxon Mobil, στρέφουν το ενδιαφέρον τους στην Ελλάδα, προτάσσοντας τις γεωτρήσεις φυσικού αερίου στα ανοικτά της Κρήτης και την κατασκευή δικτύου.
Αξίζει να επισημάνουμε ένα σχετικά πρόσφατο δημοσίευμα της Guardian (24 Μαΐου 2022), σύμφωνα με το οποίο: «Το Ανώτατο Δικαστήριο της Μασαχουσέτης, απεφάνθη ότι η μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρία Exxon Mobil, θα πρέπει να παραπεμφθεί σε δίκη, με κατηγορίες για ψεύδη γύρω απ’ την κλιματική κρίση και τη συγκάλυψη του ρόλου των βιομηχανιών ορυκτών καυσίμων, στην επιδείνωση της περιβαλλοντικής καταστροφής.
Εύλογα λοιπόν τίθενται τα ερωτήματα: Κατά πόσο είναι συμβατό ένα σχέδιο εξόρυξης ορυκτών καυσίμων με τις κατευθύνσεις και το πλαίσιο, όπως αυτά έχουν αποτυπωθεί στις επίσημες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΟΗΕ, καθώς και με τον ίδιο τον κλιματικό νόμο που λίγο καιρό πριν, ψήφισε το ελληνικό κοινοβούλιο;
Οι φωστήρες της κυβέρνησης, που απαίδευτα υιοθετούν τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, καλλιεργώντας ψευδαισθήσεις και ανυπόστατες προσδοκίες, οφείλουν να δώσουν καθαρές και σαφείς απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Γνωρίζουν ότι αυτές επιβαρύνουν την κλιματική κρίση και επιτείνουν τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Επιπλέον δε είναι εξαιρετικά κοστοβόρες και χρονοβόρες. Ως εκ τούτου οι προωθούμενες επενδύσεις για νέες εξορύξεις στις ελληνικές θάλασσες, συνιστούν πλήγμα για τον τόπο. Η επιλογή του φυσικού αερίου ως «καυσίμου γέφυρας» για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, έχει περιορισμένο χρονικό ορίζοντα.
Οι θιασώτες των υδρογονανθράκων, εσκεμμένα παρακάμπτουν τις τεκμηριωμένες επιστημονικά απόψεις για τις επιζήμιες συνέπειές τους και ταυτόχρονα αντιστρατεύονται τη στροφή στις ΑΠΕ, που είναι η επωφελής και αέναη λύση για την κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών. Το παράδοξο είναι ότι οι υποστηρικτές των εξορύξεων, βρίσκονται σε οριζόντια γραμμή σε όλο σχεδόν το πολιτικό φάσμα. Στην περίπτωση αυτή δεν υφίστανται οι γνωστές κάθετες διαχωριστικές γραμμές και οι διαφορετικές πολιτικές ταυτότητες.
Η συγκεκριμένη διαπίστωση κάθε άλλο παρά αυθαίρετη είναι. Οι πολιτικές των κομμάτων ως προς τα ενεργειακά ζητήματα, εξακολουθούν να εδράζονται σε ξεπερασμένα υποδείγματα και σε αντιλήψεις του παρελθόντος. Και το σημαντικότερο, δεν έχουν απεξαρτηθεί από τους ιθύνοντες του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Μπορεί οι ηγεσίες τους να διακηρύσσουν την προσήλωσή τους στην πράσινη μετάβαση, εντούτοις στην πράξη οι βουλευτές τους, οι αξιωματούχοι τους, τα στελέχη τους, δεν παύουν να είναι δέσμια των αρνητών των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Το παρατηρούμε σε αρκετές περιοχές της χώρας όπου γαλάζιοι, κόκκινοι, πράσινοι, είναι αγκαζέ με τις διάφορες περιθωριακές ομάδες που έχουν κάνει σημαία τους το σύνθημα, «Καθαρά βουνά χωρίς αιολικά». Έτσι βλέπουμε έργα ΑΠΕ να καρκινοβατούν, γιατί ο κομματικός μηχανισμός της ΝΔ, αλλά βουλευτές και υπουργοί αποφεύγουν να τα υποστηρίξουν.
Στο χορό των διαφωνούντων έχει προστεθεί τελευταία και ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Σε πρόσφατη περιοδεία του στην Κρήτη, ο Σ. Κασσελάκης υποστήριξε ότι, δεν θα επιτρέψει να φυτευτούν ανεμογεννήτριες στα βουνά του νησιού, αποφεύγοντας να πει το παραμικρό για τις εξαγγελθείσες γεωτρήσεις των υδρογονανθράκων.
Πάντως, ξεχωριστή αίσθηση προκάλεσε η δήλωση του υποψήφιου Ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ Γιάννη Μανιάτη, ο οποίος μιλώντας πριν λίγες μέρες στο Ηράκλειο δεν δίστασε να πει, πως οι εξορύξεις υδρογονανθράκων πρέπει να καταστούν εθνική προτεραιότητα.
Μέσα σε αυτή την πρωτοφανή ανακολουθία, καπάκι ήρθαν και οι ανακοινώσεις των τοπικών οργανώσεων του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ στο Δήμο Σητείας, εγκαλώντας τη δημοτική αρχή γιατί γνωμάτευσε θετικά για την πραγματοποίηση ενός έργου ΑΠΕ στην περιοχή τους. Και αυτό τη στιγμή, που το αιολικό δυναμικό της Σητείας συνιστά το συγκριτικό της πλεονέκτημα και στο οποίο θα έπρεπε να επενδύσει πολλά, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που της προσφέρονται για να μπει σε μια δυναμική αναπτυξιακή τροχιά.
Οι θεματοφύλακες των ορυκτών, ρυπογόνων και ακριβών καυσίμων, καιρό τώρα δίνουν μάχες χαρακωμάτων. Δίχως στοιχειώδη κοινωνική αποδοχή, κινδυνολογούν ασύστολα, προσπαθώντας να εμποδίσουν τη μετάβαση του νησιού στη βιώσιμη ανάπτυξη. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι ίδιοι άνθρωποι προκαλούν εστίες αντίδρασης, ετεροχρονίζοντας την υλοποίηση πράσινων επενδύσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Υβριδικός Σταθμός Αμαρίου.
Όπως πολύ καθαρά προκύπτει, οι δρόμοι της Πράσινης Μετάβασης δεν είναι ανοικτοί. Οι θιασώτες της υπανάπτυξης στέκονται εμπόδιο. Έτσι άλλωστε ερμηνεύεται και η υστέρηση του τόπου μας. Το μέλλον της Ελλάδας, της Κρήτης δεν είναι το αέριο, αλλά οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.