Εφημερίδα Η Αξία
6 Οκτωβρίου 2012
Σκιά του παλιού του εαυτού θυμίζει την τελευταία περίοδο το ΠΑΣΟΚ. Τα σημάδια καταπόνησης και κατάπτωσης είναι πολύ έντονα. Φαίνεται πλέον καθαρά ότι ο «οργανισμός» δεν μπορεί να επανέλθει. Η κατάληξή του είναι αναπόφευκτη. Η εσωτερική αιμορραγία που έχει υποστεί προκάλεσε βλάβες σε όλα τα ζωτικά όργανα.
Τέσσερις μήνες μετά το πρωτοφανές πολιτικό ναυάγιο που υπέστη στις διπλές εκλογές, το άλλοτε κραταιό και πολυδύναμο κόμμα αποτελεί παρελθόν. Η αποσύνθεση, η κατάλυσή του, συντελείται εδώ και καιρό χωρίς να θέλουν να την αποδεχτούν η ηγεσία και τα στελέχη του. Η ταύτισή του με τη χρεοκοπία της χώρας ήταν η χαριστική βολή. Βέβαια το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η καταστροφή του συμπαρέσυρε τη χώρα και την κοινωνία.
Ανατρέχοντας σε όλη την ιστορική διαδρομή του, δύσκολα θα μπορούσαμε να προβλέψουμε το άδοξο τέλος του. Ωστόσο, η συμβολή του ΠΑΣΟΚ υπήρξε σημαντική. Για περίπου δύο δεκαετίες αποτέλεσε την εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Η ανάδειξή του έκλεισε τον κύκλο της μακράς μετεμφυλιακής περιόδου, συμβάλλοντας σημαντικά στην αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Και το κυριότερο, διεύρυνε την κοινωνική βάση ενός συνασπισμού εξουσίας που αποτέλεσε το αντίπαλο δέος απέναντι στις δυνάμεις της Κεντροδεξιάς.
Κάλλιστα μπορεί κάποιος να διατυπώσει μια σειρά ενστάσεων για τις κυβερνητικές του θητείες. Όμως, αν θέλει να είναι αντικειμενικός δεν μπορεί να μην του αναγνωρίσει ότι προσέφερε ανάσα στη χώρα και στο πολιτικό σύστημα, και ότι εξέφρασε τις προσδοκίες μιας μεγάλης κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας που ήθελε να δει την Ελλάδα να αλλάζει και να εκσυγχρονίζεται, εναρμονιζόμενη με τους Ευρωπαίους εταίρους της.
Αναμφίβολα, παρά τα θετικά βήματα που έγιναν, οι προσπάθειές του παρέμειναν ατελείς. Εξάλλου, ως ένα κράμα αντιτιθέμενων ιδεολογιών και πολιτικών εμπεριείχε το σπόρο της αυτοακύρωσης. Οι αντινομίες που το χαρακτήριζαν λειτουργούσαν υπονομευτικά στην προώθηση πολιτικών, τις οποίες είχε ζωτική ανάγκη η χώρα, η οικονομία, η κοινωνία. Παλινδρομούσε συνεχώς υπακούοντας στις αρχέγονες ιδεοληψίες ενός πολιτικού και συνδικαλιστικού κατεστημένου που δεν ήθελε ν’ αλλάξει τίποτα, αλλά πρώτιστο μέλημά του ήταν να απολαύσει τα προνόμια της εξουσίας. Εμποτισμένο από έναν ακραίο λαϊκισμό, εστίαζε το ενδιαφέρον του στη διαιώνιση του πελατειακού συστήματος, το οποίο υπηρέτησε πιστά. Οι μεταρρυθμιστικές του αναλαμπές ήταν μικρές και περιορισμένες. Συνιστούσαν πολιτικές παρενθέσεις, οι οποίες όμως απομειώνονταν σταδιακά.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των προβλημάτων που αντιμετώπισε το αποκαλούμενο εκσυγχρονιστικό εγχείρημα του Κώστα Σημίτη. Οι εκπρόσωποι της πολιτικής και συνδικαλιστικής ελίτ, βλέποντας ότι τους διασφαλίζει την κυβερνητική συνέχεια, αρχικά τον αγκάλιασαν. Στην πραγματικότητα όμως οι πολιτικές τους στοχεύσεις ήταν διαμετρικά αντίθετες. Το γεγονός επιβεβαίωσε και η χαμένη μάχη της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού.
Μετά τον εξοστρακισμό της μεταρρυθμιστικής και εκσυγχρονιστικής ατζέντας και την ανάληψη της ηγεσίας από τον Γιώργο Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ αυτοακυρώθηκε. Μετατράπηκε σε ένα μεταμοντέρνο απολιτίκ σχήμα. Αδυνατώντας να αντιληφθεί το δυσμενές κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον που είχε διαμορφωθεί και τις νέες επείγουσες και ζωτικές ανάγκες, δεν μπόρεσε έστω και στοιχειωδώς να ανταποκριθεί. Ακολουθώντας ανερμάτιστες πολιτικές, εξέθεσε την οικονομία σε πρωτοφανείς κινδύνους, οδηγώντας τη στο βάραθρο. Στην ουσία το ΠΑΣΟΚ και η διακυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου βαρύνονται και ταυτίζονται με τη χρεοκοπία της χώρας.
Ως εκ τούτου ήταν φυσικό να υποστεί μια πρωτοφανή στρατηγική ήττα, που ισοδυναμεί με την κατάλυσή του. Παράλληλα, η άρνηση της νέας ηγεσίας του να αντιληφθεί την πραγματικότητα κάνει πιο εκκωφαντική την πτώση του και επιταχύνει το τέλος του. Εξάλλου, ένας κομματικός οργανισμός δεν μπορεί να ανακάμψει αν έχει πληγεί ανεπανόρθωτα ο πολιτικο-ιδεολογικός του πυρήνας και η δυνατότητα του να υποσχεθεί μέλλον. Και τα δύο αυτά συμβαίνουν στο ΠΑΣΟΚ.
Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο ότι ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος έχει στρέψει το βλέμμα του στο παρελθόν προσπαθώντας να το ανασκευάσει. Πώς αλλιώς να εξηγηθεί η εναγώνια προσπάθειά του να αποποιηθεί τις επιζήμιες πολιτικές που με συνέπεια υπηρέτησε, φτάνοντας στο σημείο να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μη ψήφισης των νέων μέτρων;
Αρνούμενος να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα, λειτουργεί αφαιρετικά, αλλάζοντας συνεχώς την τακτική του. Στερούμενος στρατηγικής, προχωρά σε συνεχείς μεταμορφισμούς, με αποτέλεσμα τα πολιτικά μηνύματα που εκπέμπει να είναι αντιφατικά και αλληλοσυγκρουόμενα.
Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος με τον οποίο παρέχει πολιτική υποστήριξη στην κυβέρνηση Σαμαρά. Τη στιγμή που θεωρεί τις οριζόντιες περικοπές άδικες και επιζήμιες για τους πολίτες, σφυρίζει αδιάφορα στις διαρθρωτικές αλλαγές, τις αποκρατικοποιήσεις, στο άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Μάλιστα φτάνει στο σημείο να κλείνει το μάτι στους συνδικαλιστές του δημόσιου, θεωρώντας εύλογα τα αιτήματά τους. Ταυτόχρονα, θέτει με ένταση κόκκινες γραμμές για τη διατήρηση του σημερινού status στον υπερτροφικό δημόσιο τομέα. Αλήθεια πιστεύει πως με την τακτική του τετραγωνισμού του κύκλου μπορεί να ανακάμψει το ΠΑΣΟΚ;
Το βέβαιο είναι ότι με τις σκιαμαχίες επιτείνει τη σύγχυση με αποτέλεσμα το πολιτικό του μήνυμα να μη βρίσκει ανταπόκριση. Εξάλλου ξεχνά ότι απευθύνεται χωρίς ειλικρινή και πειστικά επιχειρήματα στις κοινωνικές δυνάμεις που έχουν πληγεί από τις πολιτικές των κυβερνήσεων Παπανδρέου. Παράλληλα, υποτιμά το γεγονός της αποσύνθεσης που υπέστη η κοινωνική, πολιτική και εκλογική βάση του κόμματος. Αρνείται να αντιληφθεί πως ο κατακερματισμός της δεν αντιμετωπίζεται με τακτικισμούς και επιδιορθώσεις.
Θέλοντας, λοιπόν, να αναθερμάνει τις σχέσεις του με την παραδοσιακή πολιτική του πελατεία των εργαζομένων στο δημόσιο, κόβει τις γέφυρες με τη μεγάλη κοινωνική δεξαμενή του ιδιωτικού τομέα. Η διολίσθηση σε πολιτικές που κινούνται στις παρυφές του λαϊκισμού ενισχύει τις τάσεις αποστροφής των δυναμικών κοινωνικών στρωμάτων. Το ρήγμα του ΠΑΣΟΚ με τις δυνάμεις που προσβλέπουν σε μια σύγχρονη μεταρρυθμιστική και εκσυγχρονιστική πολιτική ατζέντα είναι βαθύ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι φυγόκεντρες τάσεις που αναπτύσσονται εγκαλούν την ηγεσία του για παλινδρόμηση σε ξεπερασμένες πολιτικές.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις δυνάμεις του βαθέος ΠΑΣΟΚ οι οποίες πιστεύουν ότι η συνταγή της ανάκαμψης είναι η επιστροφή στις ρίζες. Μάλιστα, η απουσία οριοθέτησης απέναντι στο ΣΥΡΙΖΑ ευνοεί τη μετακίνησή τους προς αυτόν. Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλει και η αυτοενοχοποίηση της σημερινής ηγεσίας για την πολιτική των μνημονίων που ενισχύει περαιτέρω τις αντιμνημονιακές εξάρσεις, νομιμοποιώντας την πολιτική ατζέντα του κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.
Η κρίση λοιπόν που αντιμετωπίζει το ΠΑΣΟΚ είναι δομική και πλήττει ανεπανόρθωτα τη βιωσιμότητά του. Η απονομιμοποίησή του δεν αίρεται με ρητορικά τεχνάσματα, με τακτικισμούς και προβολή ενός δήθεν φιλολαϊκού προφίλ. Χωρίς μια ουσιαστική και τολμηρή αποτίμηση της πρόσφατης κυβερνητικής του θητείας, χωρίς πολιτικό σχέδιο, είναι φυσικό να οδηγείται σε περαιτέρω αδιέξοδα. Η απουσία πολιτικού αφηγήματος για τις σημερινές ανάγκες της χώρας και της οικονομίας, δεν του επιτρέπει να διαχειριστεί με αποτελεσματικό τρόπο τα υπαρκτά προβλήματα που αντιμετωπίζει και πολύ περισσότερο δεν το βοηθά στην ανατοποθέτησή του στον πολιτικό χάρτη.