Εφημερίδα Ημερησία
16-17 Φεβρουαρίου 2002
Συνέντευξη στον Βασίλη Σκουρή
-Έξι χρόνια ο Κώστας Σημίτης στην πρωθυπουργία με ολοκληρωτική σχεδόν επικράτηση, και η πολιτική ακόμα να μην είναι περιπέτεια ιδεών, αλλά ίντριγκες, συμφέροντα;
Γεγονός είναι ότι η πολιτική εδώ και πάρα πολλά χρόνια έχει εκφυλιστεί σε μία πράξη που χαρακτηρίζεται από τις ίντριγκες, τις συνομωσίες, τις ανθρωποφαγίες και διάφορα άλλα. Όμως θα συμφωνήσετε κι εσείς μαζί μου ότι ο Κώστας Σημίτης, δεν αναδείχθηκε στην πρωθυπουργία της χώρας μέσα από μηχανισμούς και εσωκομματικές ίντριγκες.
Αντίθετα η επικράτησή του οφείλεται στην πολιτική και ιδεολογική του ηγεμονία που άσκησε και ασκεί. Τώρα, αν η πολιτική στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς αντιμετωπίζει κρίση, αυτό οφείλεται σε βαθύτερα αίτια. Γι’ αυτό άλλωστε πρόκειται για κρίση προσανατολισμού, κρίση περιεχομένου και κρίση ταυτότητας, όλων των πολιτικών και ιδεολογικών ρευμάτων που διαπερνούν όλο το πολιτικό φάσμα.
-Κάνετε λόγο, για την αναγκαιότητα της καινοτομίας. Τι εννοείτε ;
Tο δίλημμα που αντιμετωπίζουμε ως πολιτικό σύστημα, αλλά κυρίως ως προοδευτικός χώρος είναι: Θα ακολουθήσουμε μια πολιτική στρατηγική συντήρησης του υπάρχοντος πολιτικού και ιδεολογικού περιβάλλοντος, αναπαράγοντας τα γνωστά προβλήματα και αδιέξοδα;
Ή θα υιοθετήσουμε μια πολιτική στρατηγική καινοτομίας που ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της νέας εποχής; Πιστεύω, καιρό τώρα, ότι οι δυνάμεις της προόδου, της μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού, θα διασφαλίσουν την ιδεολογική και πολιτική τους ηγεμονία, μόνο αν ακολουθήσουν μια στρατηγική καινοτομίας.
-Η διάκριση Αριστεράς – Δεξιάς. Σήμερα, είναι ακόμη επίκαιρη;
Η διάκριση Αριστερά–Δεξιά, ήταν και παραμένει επίκαιρη. Οι διαφορές τους είναι διακριτές και διαπερνούν το σύνολο του πολιτικού και κομματικού συστήματος.
-Μια τέτοια προσέγγιση δεν παραπέμπει στις αντιπαραθέσεις κι εμμονές του παρελθόντος;
Κάθε άλλο! Η διάκριση Δεξιά–Αριστερά, Πρόοδος–Συντήρηση, δεν θεμελιώνεται ούτε οριοθετείτε με τις τυφλές πολιτικές αντιπαραθέσεις του παρελθόντος.
Η διάκριση αυτή είναι εμφανής από τη στάση που τηρούν οι δυνάμεις αυτές απέναντι σε θεμελιώδη ζητήματα όπως: Τα ζητήματα της αγοράς, των αναδιανεμητικών πολιτικών του κράτους, του επιχειρείν καθώς και μια σειρά άλλων θεμάτων .
Γι’ αυτό και πιστεύω ότι η αντιπαράθεση ανάμεσα στις δυνάμεις αυτές, πρέπει να γίνεται πάνω στο έδαφος της σημερινής πραγματικότητας.
-Η Νέα Δημοκρατία , επιχειρεί κάποια ενδιαφέροντα πολιτικά ανοίγματα στην Αριστερά, προβάλει ένα νέο πολιτικό λόγο
Που τα είδατε όλα αυτά; Εγώ αυτό που βλέπω είναι ότι ακολουθεί έναν ιδιότυπο «δεξιό λενινισμό». Δηλαδή, αντιπολίτευση με όλα τα μέσα, σε όλα τα μέτωπα και με οποιοδήποτε σύμμαχο.
Φαίνεται, έχουν υπ’ όψιν τους τη ρήση του Λένιν περί συμμαχίας ακόμη και με το διάβολο.
Εσείς κ. Σκουρή, που παρακολουθείτε την πολιτική επικαιρότητα βλέπετε να έχει θέσεις η Νέα Δημοκρατία, να έχει πολιτική για μεγάλα, μείζονα θέματα, όπως είναι οι απαραιτικοποιήσεις όπως είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές;
Εγώ το μόνο που βλέπω, είναι μία παράταξη που θέλει να εμφανίζεται ως φιλελεύθερη ή ακόμα νεοφιλελεύθερη στα παραπάνω θέματα να ακολουθεί μια πολιτική του παρελθόντος, μια πολιτική κρατισμού, πελατειακών σχέσεων. Προσωπικά, αυτό που βλέπω στη Νέα Δημοκρατία είναι να λαϊκίζει, να καταστροφολογεί και να μηδενίζει τα πάντα.
-Συμφωνείτε ότι η Κυβέρνηση αλλά και το ΠΑΣΟΚ, εμφανίζουν συμπτώματα πολιτικής στέγνωσης;
Η Κυβέρνηση βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Καλείται να αντιμετωπίσει τις εκκρεμότητες του παρελθόντος, αλλά και να υλοποιήσει τις πολιτικές και προγραμματικές της δεσμεύσεις.
Το έργο που έχει επιτελέσει έως τώρα είναι και αξιόλογο και σημαντικό. Κάτι που κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει. Είναι φυσιολογικό στο μέσον μιας κυβερνητικής θητείας να υπάρχουν προβλήματα και δυσκολίες.
Το κρίσιμο, όμως, ερώτημα είναι αν μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτά τα φαινόμενα και αν μπορούμε να δημιουργήσουμε της προϋποθέσεις για νικηφόρα πορεία.
Η απάντηση μου είναι ότι η Κυβέρνηση, αλλά και ο Κώστας Σημίτης προσωπικά, διαθέτουν μεγάλα αποθέματα πολιτικής ενέργειας.
-Δεν μου απαντήσατε όμως επακριβώς στην ερώτηση μου.
Νομίζω πως ήμουν σαφής. Αλλά αφού επιμένετε, σας λέω ότι συμπτώματα πολιτικής στέγνωσης εμφανίζει ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Και για μένα πολιτική στέγνωση σημαίνει έλλειψη νέας πνοής, έλλειψη οραματικής διάστασης, συμπτώματα δηλαδή που χαρακτηρίζουν ολόκληρο το πολιτικό και κομματικό σύστημα.
Γι’ αυτό και η γνώμη μου είναι ότι χρειάζεται ένα νέο πολιτικό εποικοδόμημα, σε πείσμα κάθε κομματικής γραφειοκρατίας. Χρειάζονται νέες πολιτικές κατηγορίες, καινούργιες πολιτικές έννοιες και εν πάση περιπτώσει νέα σκέψη.
Είναι επιτέλους αναγκαίο να γίνει σε όλους σαφές ότι τα προβλήματα της νέας εποχής, δεν αντιμετωπίζονται με τις παλιές συνταγές. Χρειάζονται νέες ιδέες , νέες προσεγγίσεις νέες απαντήσεις.
Το δίλημμα το οποίο καλούμαστε ν’ αντιμετωπίσουμε είναι προφανές: αδράνεια ή ανατροπή. Αν δεν απαντήσουμε εμπράκτως σ’ αυτό το δίλημμα με καθαρότητα και σαφήνεια, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με προβλήματα και δυσκολίες.
-Από τι θα κριθεί η νίκη στις επόμενες εκλογές;
Το κρίσιμο για κάθε μοντέλο διακυβέρνησης -εφόσον φυσικά υπάρχει και δεν νομίζω ότι η ΝΔ διαθέτει κάτι τέτοιο- είναι να έχει σχέδιο πολιτικό και προγραμματικό. Εξίσου σημαντικό είναι αν μπορεί να υλοποιήσει αυτό το σχέδιο.
Το μοντέλο διακυβέρνησης Σημίτη διαθέτει και σχέδιο και όραμα, ενώ η κυβέρνηση έχει επιτύχει μετρήσιμους στόχους. Η σημερινή ισχυρή Ελλάδα διακρίνεται από σταθερότητα και προοπτική ανάπτυξης.
Ασφαλώς, το ΠΑΣΟΚ δεν είναι εντελώς στερημένο από φαινόμενα κυβερνητισμού που μπορεί να εξοβελίζουν και την όποια πολιτικότητα χρειάζεται να έχει η παρουσία μας. Γιατί είναι η πολιτικότητα αυτή που μας βοηθάει να απαντήσουμε στα καίρια ερωτήματα, τα οποία θέτει η νέα εποχή.
-Κάποτε είχατε μιλήσει για χορτασμένα περιστέρια…
Πρέπει να δείξουμε ότι το ΠΑΣΟΚ παραμένει δύναμη αλλαγής και ανανέωσης. Η ανανέωση είναι όρος επιβίωσης για όλα τα πολιτικά κόμματα. Πόσο μάλλον στη σημερινή εποχή, όπου υπάρχει πράγματι ένα φαινόμενο κομματικής και πολιτικής γήρανσης, ένα φαινόμενο μπλοκαρίσματος, των πολιτικών και κομματικών διεργασιών, αλλά και η αδυναμία επικράτησης του καινούργιου.
-Ο εκσυγχρονισμός πού πρέπει να στοχεύσει μετά την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ;
Στην αναζήτηση ενός νέου, ρεαλιστικού πολιτικού σχεδίου, που για μένα πρέπει να είναι συνυφασμένο με το μεγάλο στοίχημα της χώρας, τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν είναι ένα αθλητικό γεγονός, όπως κάποιοι εσφαλμένα πιστεύουν. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μια μεγάλη υπόθεση με διεθνές αντίκρισμα και με προεκτάσεις που ξεπερνούν τα σύνορα της χώρας. Συνδέονται, μάλιστα, ευθέως με την ανάγκη περαιτέρω τόνωσης του διεθνούς κύρους της Ελλάδας, με την ανάπτυξη και την ενίσχυση της οικονομίας, με την αντιμετώπιση προβλημάτων του παρελθόντος, όπως το μεγάλο ζήτημα των υποδομών.
-Όσο ο εκσυγχρονισμός πολιτικά κυριαρχεί, τόσο λιγοστεύουν οι εκσυγχρονιστές. Συμφωνείτε με αυτή τη διαπίστωση;
Ο εκσυγχρονισμός δεν είναι μια κομματική ή ιδεολογική ετικέτα την οποία μπορώ να οικειοποιηθώ εγώ ή εσείς ή κάποιος άλλος. Και δεν θα συμφωνήσω μαζί σας ότι λιγοστεύουν οι εκσυγχρονιστές.
Το ερώτημα είναι αν ο εκσυγχρονισμός προωθεί όλες εκείνες τις αναγκαίες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η χώρα. Όπως είπα και προηγουμένως, έχουν γίνει σημαντικότατα βήματα ιδιαίτερα στον τομέα της οικονομίας. Ίσως δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες κινήσεις σε θέματα πολιτικού εκσυγχρονισμού. Ήδη, όμως, με πρωτοβουλία του υπουργού Εσωτερικών ξεκινάει διάλογος για ζητήματα που άπτονται σαφώς του πυρήνα του πολιτικού συστήματος.
-Προς ποια κατεύθυνση πρέπει να είναι τα νέα βήματα;
Πρέπει να εγκαταλείψουμε επιτέλους την παθολογία της κυβερνητικής αυτοϊκανοποίησης και να δούμε όσα πρέπει να αντιμετωπίσουμε μέσα από νέα οπτική. Το μεγάλο δίλημμα σήμερα είναι μεταξύ αδράνειας και ανατροπής. Όπως θα έχετε καταλάβει, εγώ είμαι με την ανατροπή.
-Με την ευκαιρία το ΠΑΣΟΚ είναι καθεστωτικό κόμμα;
Το ΠΑΣΟΚ είναι ένα κόμμα που έχει τη λαϊκή εντολή, δεν είναι καθεστωτικό. Το ΠΑΣΟΚ -όπως και άλλα κόμματα- τείνει να μετατραπεί σε πολιτικό κατεστημένο. Πρόκειται για τάση που αναστέλλει την αναγκαία αυτοανανέωσή του, με αποτέλεσμα να αναπαράγονται οι ίδιες δομές, οι ίδιες λειτουργίες και τελικά τα ίδια πρόσωπα.
Στο ΠΑΣΟΚ, χρειάζεται να αλλάξουμε όχι μόνο τα βαγόνια αλλά και την ατμομηχανή, όχι μόνο την ταχύτητα αλλά και τα δρομολόγια, όχι μόνο τον εσωτερικό διάκοσμο αλλά και το ίδιο το πολιτικό όχημα.
Μόνο έτσι θα κάνουμε πράξη το μεγάλο «μπιγκ μπαγκ» του εκσυγχρονισμού το οποίο είναι ζωτική ανάγκη για την προοπτική και τη συνέχεια του ίδιου του ΠΑΣΟΚ.
-Είστε από τους βασικούς υποστηρικτές της ιδέας της Κεντροαριστεράς. Είναι μια ιδέα η οποία εγκαταλείπεται.
Πρώτον εγώ θα διαφωνήσω μαζί σας. Η Κεντροαριστερά δεν είναι ένα θεωρητικό σχήμα. Η Κεντροαριστερά κυβερνά ουσιαστικά τη χώρα τα τελευταία 17 χρόνια.
-Κεντροαριστερά με την έννοια του διεμβολισμού και των άλλων πολιτικών χώρων.
Η Κεντροαριστερά δεν νομίζω ότι οριοθετείται με αναφορά σε παραδοσιακά κομματικά σύνορα ή ότι μπορεί να ερμηνευθεί πολιτικά με αναγωγή σε διεμβολισμούς. Η Κεντροαριστερά ταυτίζεται πολιτικά με τον ζωτικό δημοκρατικό χώρο που λειτουργεί σε αντιδιαστολή με τον δεξιό χώρο ή, αν θέλετε, με τη συντηρητική παράταξη. Είναι ένας χώρος που αντλεί από όλες τις δημιουργικές δυνάμεις της χώρας, τις δυνάμεις της εργασίας, της παραγωγής, του πολιτισμού. Αυτή η Κεντροαριστερά υπάρχει και όπως σας είπα ήδη κυριαρχεί πολιτικά εδώ και χρόνια τώρα στην Ελλάδα.
Τώρα επειδή αισθάνομαι ότι το ερώτημά σας υποκρύπτει έναν υπαινιγμό και νομίζω ότι παραπέμπει σε μια συζήτηση που έχει τα τελευταία χρόνια ξεκινήσει στη χώρα μας, θα ήθελα να προσθέσω τα εξής. Πιστεύω –και θέλω να είμαι καθαρός και σε αυτό το σημείο- ότι η συζήτηση που ξεκίνησε πριν από 4-6 χρόνια και κορυφώθηκε μετά την εκλογή του Κώστα Σημίτη, ήταν μια αυτονόητη διαδικασία που έθετε την ανάγκη η Κεντροαριστερά να δει τη νέα εποχή, μέσα από νέες ιδέες και προσεγγίσεις.
Η Κεντροαριστερά πρέπει να αποδείξει ότι παραμένει μια κυβερνώσα δύναμη, ότι έχει συνέχεια και προοπτική, αλλά ότι έχει και τη δυνατότητα να διευρύνει διαρκώς τα όριά και τους ορίζοντές της.
-Είσαστε υπέρ της συνεργασίας του ΠΑΣΟΚ με τοn Συνασπισμό, με την Αριστερά;
Όπως μάλλον θα γνωρίζετε, εγώ απ’ την Αριστερά προέρχομαι. Παραμένω φανατικά στο πάνελ της Αριστεράς -ας μου επιτραπεί αυτή η φράση- και πιστεύω ότι το ΠΑΣΟΚ είναι ένα κόμμα της ευρύτερης Αριστεράς. Πιστεύω ότι ως ΠΑΣΟΚ πρέπει να αναπλάσουμε τη σχέση μας με τα υπόλοιπα όμορα σχήματα της Αριστεράς, να διαμορφώσουμε μια σχέση που θα στηρίζεται σε κυβερνητική και προγραμματική βάση, να διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις ακόμη και για μια κυβερνητική συνεργασία μακράς πνοής.
Είναι καιρός να συζητήσουμε πολύ σοβαρά τη χάρτα μιας σύγχρονης διακυβέρνησης. Αυτό σημαίνει, εν’ όψει των εκλογών του 2004 ένα νέο πολιτικό και προγραμματικό πλαίσιο που θα αποτελούσε τον κοινό τόπο όλων των προοδευτικών, αριστερών και εκσυγχρονιστικών δυνάμεων.
Είναι επίσης κρίσιμο να δούμε τη σχέση μας, όχι μόνο με τα σχήματα της Αριστεράς, αλλά και με όλες εκείνες τις ανένταχτες δυνάμεις που έχουν ιδιαίτερη προσφορά στη χώρα.
-Πιστεύετε ότι είμαστε κοντά σε μια νέα μεταπολίτευση;
Πιστεύω ότι χρειάζεται μια νέα μεταπολίτευση. Είναι ζωτική ανάγκη για την εξυγίανση του πολιτικού συστήματος, για την αναβάθμιση των κομμάτων, αλλά και για την χώρα.