Μια ομοσπονδιακή Ισπανία σε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη

Ημουν πάντα ένθερμος θαυμαστής της ισπανικής δημοκρατίας, όμως ιδιαίτερα μετά τις 23 Φεβρουαρίου 1981. Εκείνη τη δραματική ημέρα, ο συνταγματάρχης Αντόνιο Τεχέρο έκανε απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον της νέας δημοκρατικής κυβέρνησης. Στο περίφημο βιβλίο του «Ανατομία μιας στιγμής», ο Χαβιέρ Θέρκας περιγράφει πώς, υπό την απειλή του όπλου του Τεχέρο, τρεις ισπανοί πολιτικοί ηγέτες στάθηκαν περήφανα στη θέση τους, αρνούμενοι να κρυφθούν κάτω από τα βουλευτικά έδρανα – ήταν ο κομμουνιστής ηγέτης Σαντιάγο Καρίγιο, ο Αντόλφο Σουάρεθ, ο πρώτος πρωθυπουργός της μετα-Φράνκο δημοκρατικής Ισπανίας, και ο υπαρχηγός του Σουάρεθ, στρατηγός Γκουτιέρεζ Μελάδο. Ηταν μια πράξη κουράγιου και αποφασιστικότητας που στέριωσε τη δημοκρατία για πάντα στην ψυχή της Ισπανίας. Κάτω από το πιστόλι του Τεχέρο γεννήθηκε η ισπανική δημοκρατία.

Σήμερα, 36 χρόνια αργότερα, η ισπανική δημοκρατία πρέπει να ατσαλωθεί ακόμα περισσότερο εάν θέλει να ξεπεράσει τον βαθύ διχασμό που δημιουργήθηκε από την αντισυνταγματική προσπάθεια της καταλανικής τοπικής κυβέρνησης να αποσχισθεί από εκείνη. Οι δημοκράτες σήμερα θα χρειαστεί να δείξουν την ίδια πειθαρχημένη αποφασιστικότητα, όπως ο Καρίγιο, ο Σουάρεθ και ο Μελάδο, προκειμένου να επιλυθεί η σοβαρότερη πολιτική κρίση στην Ισπανία από την απόπειρα πραξικοπήματος του Τεχέρο. Οι ισπανοί δημοκράτες δεν πρέπει να πιστέψουν ότι ο νόμος και οι δικαστές μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους όλα τα ζητήματα που αφορούν την Καταλωνία. Βέβαια, οι ισπανικές Αρχές δεν θα ξεπεράσουν την κρίση με αστυνομική βία, αν και οι προσπάθειες της εθνικής κυβέρνησης να εμποδίσουν το δημοψήφισμα για την καταλανική ανεξαρτησία βασίστηκαν σε δικαστική απόφαση. Εκείνο που χρειάζεται τώρα είναι ένα ανανεωμένο πολιτικό όραμα, ένας διάλογος στον οποίο να συμμετέχουν όλοι. Ρεαλιστικά, αυτό το όραμα μπορεί να είναι ενός πολυπολιτισμικού ομοσπονδιακού κράτους σε μια πολυπολιτισμική ομοσπονδιακή Ευρώπη.

Οι καταλανοί αποσχιστές έκαναν λάθος να προχωρήσουν στη διεξαγωγή του παράνομου δημοψηφίσματος. Κανείς δεν μπορεί να κυβερνήσει δημοκρατικά χωρίς το κράτος δικαίου. Ομως είναι επίσης αλήθεια ότι το υπάρχον νομικό πλαίσιο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει και να θεραπεύσει έναν τόσο βαθύ πολιτικό διχασμό. Ο διαρκής διάλογος – η πραγματική δύναμη των αποτελεσματικών πολιτικών και ηγετών – μεταξύ των δύο πλευρών είναι ο μοναδικός τρόπος να βρεθούν λύσεις.

Είναι ουσιώδες για το καλό όλων στην Ισπανία να εμποδίσουν την περαιτέρω κλιμάκωση και να αρχίσουν τις διαπραγματεύσεις. Το μέλλον της Καταλωνίας και το μέλλον της δική μου, φλαμανδικής κοινότητας στο Βέλγιο, όπου κάποιοι επίσης αναζωπυρώνουν τα πάθη για την ανεξαρτησία, δεν βρίσκονται σε βίαιες αποσχίσεις αλλά σε συνεργασία στο πλαίσιο των ομοσπονδιακών δομών, μέσα σε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη.

Η εμπειρία της Χώρας των Βάσκων είναι ενδεικτική. Υπό τη δημοκρατία της Ισπανίας, οι Βάσκοι ανέπτυξαν την περιοχή τους προς όφελος των κατοίκων. Οχι μόνο νίκησαν την τρομοκρατία, αλλά επανεφηύραν τον εαυτό τους, ως μια περήφανη και αυτόνομη περιοχή.

Στην πολιτική δεν υπάρχει ντροπή στον συμβιβασμό. Αντίθετα: όταν πρέπει να γίνει επιλογή μεταξύ ενός εποικοδομητικού παζαριού και της ιδεολογικής καθαρότητας, είναι πάντα καλύτερο να επιλέγεις τον δρόμο της ενότητας, όσο μικρά και εάν είναι τα βήματα.

Στο διάσημο βιβλίο της «Η πορεία της παράνοιας», η αμερικανίδα ιστορικός Μπάρμπαρα Τούτσμαν προειδοποιεί εναντίον της παρόρμησης να «πετάξουμε το μεγάλο για το λίγο» και να «προσπαθήσουμε το δυσλειτουργικό θυσιάζοντας το εφικτό». Οι ηγέτες και στις δύο πλευρές της ισπανικής κρίσης θα πρέπει να δώσουν σημασία στα λόγια της.