Πολιτικό Εργαστήρι Ιδεών και Προτάσεων
Σε μια φορτισμένη πολιτική περίοδο, τον Φεβρουάριο του ’91, μια αναπάντεχη πρωτοβουλία προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση και ποικίλα σχόλια, τραβώντας το ενδιαφέρον πολλών. Ήταν η δημοσιοποίηση της ίδρυσης του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας (ΟΠΕΚ).
Εύλογα τα φώτα της δημοσιότητας εστίασαν στα πρόσωπα. Και τούτο διότι ιδρυτικά μέλη του υπήρξαν κορυφαίες προσωπικότητες της πολιτικής, πανεπιστημιακής και οικονομικής ζωής του τόπου. Η σύνθεσή τους κάλυπτε ευρύ φάσμα προοδευτικών δυνάμεων. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από το ΠΑΣΟΚ, τον Συνασπισμό και κυρίως από την ανένταχτη Ανανεωτική Αριστερά.
Επρόκειτο για μια ανεξάρτητη και αυτόνομη κίνηση πολιτών, η οποία έθετε ως κεντρικό στόχο την ανάδειξη της ζωτικής σημασίας του εκσυγχρονισμού της χώρας. Το συγκεκριμένο αίτημα αποτέλεσε τη συγκολλητική ουσία και την κινητήριο δύναμη όσων συνέβαλαν στη συγκρότησή του.
Η επικαιρότητα του εκσυγχρονισμού
Το κείμενο της Ιδρυτικής Διακήρυξης, το οποίο ακολουθεί, είναι αναμφίβολα ξεχωριστής σημασίας και αξίας. Παραμένει δε ακόμη και σήμερα επίκαιρο.
Το εκσυγχρονιστικό πρόταγμα
του Κώστα Σημίτη
Εμπνευστής του Ομίλου ήταν ο Κώστας Σημίτης, που ενσάρκωνε την ανάγκη εξευρωπαϊσμού της Ελλάδας. Με τις πολιτικές, ιδεολογικές, θεωρητικές και διανοητικές δημόσιες παρεμβάσεις του είχε θεμελιώσει ένα ολοκληρωμένο εκσυγχρονιστικό πρόταγμα.
Όπως δήλωνε τότε: «Φιλοδοξία μας είναι να δημιουργήσουμε ένα βήμα πολιτικού προβληματισμού και διαλόγου, ένα εργαστήρι επεξεργασίας απόψεων και θέσεων. Η προσπάθειά μας ξεκινά από την παραδοχή ότι δεν μας ικανοποιούν οι προτάσεις και οι λύσεις που διατυπώνουν τα υπάρχοντα κομματικά σχήματα.
Βέβαια σκοπός μας δεν είναι να επικρίνουμε τις απόψεις και τις θέσεις τους, αλλά να διαμορφώσουμε και να παρουσιάσουμε τις δικές μας. Κι αυτό γιατί οι ιδεολογίες, με τις οποίες είναι διαποτισμένοι οι πολιτικοί και οι κοινωνικοί φορείς, βρίσκονται σε αναντιστοιχία με την πραγματικότητα. Στην ουσία, παλεύουν με φαντάσματα και χίμαιρες.
Αναμφισβήτητο είναι ότι απουσιάζει η ορθολογική αντιμετώπιση των ουσιαστικών προβλημάτων του τόπου. Και πρωτίστως δεν υπάρχουν εκείνες οι παιδευτικές λειτουργίες που θα προωθούσαν πολιτικές πραγματισμού και εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας, της οικονομίας και του κομματικού συστήματος».
Το παραπάνω πλαίσιο δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για την εδραίωση του ΟΠΕΚ.
Το στίγμα, τη φιλοσοφία και τις προτεραιότητες του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος περιέγραψε με τον καλύτερο τρόπο ο Κώστας Σημίτης σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο ΟΠΕΚ στις 13 Απριλίου 1992.
Ανεξάρτητος και αυτόνομος πόλος
Ο Όμιλος δεν ήταν μόνο μια αυτόνομη κίνηση ενεργών πολιτών. Επεδίωκε να αποτελέσει και έναν ανεξάρτητο πόλο εκτός κομμάτων, όχι σε αντίθεση και αντιπαλότητα με αυτά, αλλά σε συνεργασία μαζί τους.
Ο δε πρόεδρος του (1991-2001), καθηγητής Δημήτρης Παπούλιας είχε υποστηρίξει: «Ο ΟΠΕΚ ιδρύθηκε σε περίοδο διακυβέρνησης του τόπου από τη ΝΔ. Ενώ στο ΠΑΣΟΚ υπήρχε κρίση ηγεσίας και κρίση πολιτικού προγραμματικού χαρακτήρα. Την ίδια ώρα, η διάσπαση του Συνασπισμού έδειχνε τα αδιέξοδα, αλλά και τα όρια της Ανανεωτικής Αριστεράς».
Ωστόσο, έντονη ήταν η καχυποψία τόσο στον χώρο του ΠΑΣΟΚ όσο και στις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Οι εσωκομματικοί αντίπαλοι του Κώστα Σημίτη θεώρησαν ότι απώτερος σκοπός του ήταν να μετεξελίξει τον ΟΠΕΚ σε πολιτικό κόμμα. Οι βολές και οι επιθέσεις που δέχθηκε ήταν εξαιρετικά έντονες. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην αθλιότητα και στη συκοφάντηση έπαιζε η περιβόητη Αυριανή. Εμφανιζόμενη βασιλικότερη του βασιλέως, τον εγκαλούσε για διασπαστικές κινήσεις, ζητώντας από τον Ανδρέα Παπανδρέου να τον διαγράψει.
Προσωπικότητες της πολιτικής και της διανόησης
Η ανταπόκριση που βρήκε η πρωτοβουλία του Κώστα Σημίτη τάραξε τα λιμνάζοντα νερά μιας νοσηρής πολιτικής περιόδου. Πλειάδα δημιουργικών ανθρώπων ενστερνίστηκε την ιδέα εναρμόνισής μας με τις προηγμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Πάντως, οι προοδευτικές δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ, αλλά και προσωπικότητές από άλλους πολιτικούς φορείς συνέδραμαν στις πρωτοβουλίες και στις παρεμβάσεις του ΟΠΕΚ. Το εγχείρημα του Ομίλου στήριξαν, μεταξύ άλλων, ο τότε ευρωβουλευτής του Συνασπισμού Μιχάλης Παπαγιαννάκης, αλλά και η εμβληματική φυσιογνωμία της Αριστεράς Λεωνίδας Κύρκος.
Ξεχωριστή υπήρξε και η συμβολή κορυφαίων διανοούμενων και πανεπιστημιακών, οπως ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ο Γιάννης Σπράος, ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, ο Γιάννης Βούλγαρης, ο Νίκος Μουζέλης, ο Βασίλης Σκουρής, ο Νίκος Γκαργκάνας, ο Βασίλης Ράπανος, ο Χρήστος Ροζάκης, ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος, ο Γιάννης Καλογήρου, ο Σταύρος Τσακυράκης, ο Δημήτρης Τσάτσος, ο Γιώργος Παπαδημητρίου κ.ά.
Κεντρικός ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισε για τη συγκρότηση και ανάπτυξη του ΟΠΕΚ ο αείμνηστος Νίκος Θέμελης.
Μετά τον Δημήτρη Παπούλια την προεδρία του ανέλαβαν ο Γιάννης Στουρνάρας (2001-1004) και στη συνέχεια ο Αντώνης Λιάκος.
Ο ΟΠΕΚ την περίοδο 1991-1995 κατάφερε να αναδείξει σε καίρια προτεραιότητα μια σύγχρονη ευρωπαϊκή ατζέντα, προκειμένου να υπερβούμε την παραγωγική, οικονομική, αναπτυξιακή, ακόμη και πολιτική υστέρησή μας.
Με Ανδρουλάκη στη Δραπετσώνα, μετά από εκδήλωση ΟΠΕΚ 
Με Γ. Σπράο 
Με Γιαννόπουλο – Ανδρουλάκη 
Με Γιαννόπουλο και πρόεδρο ΟΠΕΚ Κύπρου Λ. Λάρκου 
Με Δ. Παπούλια 
Με Ιωακκειμίδη, Παπαγιαννάκη, Κρανιδιώτη 
Με Νίκο Θέμελη 
Με Σπράο και Γκαργκάνα 
Εκδήλωση ΟΠΕΚ με Πάγκαλο, Κύρκο, Ευθυμίου 
Με Γ. Σουφλιά 
Με Μ. Ανδρουλάκη 
Με Μ. Παπαγιαννάκη 
Με Π. Κουναλάκη 
Με την Κ. Παπαδημητρίου 
Με τον Ν. Θέμελη 
Με Τ. Γιαννίτση και Ν. Θέμελη
Η συνδρομή του Γιώργου Πανταγιά
Από τη στιγμή της ίδρυσης του Ομίλου, τον Φεβρουάριο του ’91, ο Γιώργος Πανταγιάς βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των δραστηριοτήτων και των πρωτοβουλιών που αναπτύχθηκαν.
Και τούτο διότι θεωρούσε ζωτική ανάγκη την προαγωγή ενός γόνιμου και ουσιαστικού διαλόγου για την ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας. Αλλά και γιατί πίστευε πως μπορεί να καταστεί φύτρα για την ανασύνθεση της εγχώριας Κεντροαριστεράς, καθώς και τόπος συνάντησης όλων εκείνων των δυνάμεων που αυτοτοποθετούνται στην αποκαλούμενη Σοσιαλδημοκρατία.
Στα πρώτα χρόνια της ίδρυσής του ΟΠΕΚ, όπου ο λαϊκισμός και ο ελληνοκεντρισμός -με το Μακεδονικό να κυριαρχεί- βρίσκονταν στο απόγειό τους, ο Γιώργος Πανταγιάς ανέλαβε την ευθύνη προβολής και δημοσιότητας των δραστηριοτήτων του, καθώς και την επικοινωνιακή υποστήριξή του. Μάλιστα, εκλέχτηκε και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, στο οποίο παρέμεινε έως το 2004.
Επιπλέον, με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε, το 1997, το παράρτημα του ΟΠΕΚ Πειραιά, στο οποίο υπήρξε και πρόεδρος.
Ευρωπαϊκή ατζέντα
Φύτρα για την πολιτική κυριαρχία
Ο Κώστας Σημίτης, με τον πολιτικό του λόγο, τις μεταρρυθμιστικές του προτάσεις, τις τεχνοκρατικές του προσεγγίσεις, ενσάρκωσε τον εξευρωπαϊσμό της Ελλάδας. Με αυτή την ταυτότητα έδωσε τις δικές του μάχες στον χώρο του ΠΑΣΟΚ, αλλά και της ευρύτερης προοδευτικής παράταξης.
Η ανάδειξή του στην πρωθυπουργία τον Ιανουάριο του 1996 ήταν αποτέλεσμα της πολιτικο-ιδεολογικής κυριαρχίας του, η οποία εδραζόταν στην εκσυγχρονιστική του επαγγελία. Με την ευρωπαϊκή ατζέντα του προσέλκυσε το ενδιαφέρον δυνάμεων που υπερέβαιναν τα στενά όρια του κόμματός του. Και το σημαντικότερο, εξοπλίστηκε με θέσεις και προτάσεις, που στην πραγματικότητα συνιστούσαν τη στρατηγική του για το παρόν και το μέλλον της Ελλάδας.
Όπως σημειώνει ο Κέβιν Φέδερστον στο βιβλίο του «Έλληνες Πρωθυπουργοί – Το παράδοξο της εξουσίας», το οποίο κυκλοφόρησε μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Διάμετρος»: «Ο ΟΠΕΚ που δημιούργησε το 1991 ο Κώστας Σημίτης ήρθε σε επαφή με έναν κύκλο διανοούμενων και τεχνοκρατών για τη διαμόρφωση θέσεων που θα μπορούσαν εν δυνάμει να αποτελέσουν τη βάση ενός κυβερνητικού προγράμματος».
Παράλληλα, ο διαπρεπής καθηγητής του London School of Economics συμπληρώνει: «Οι συζητήσεις αυτές για τον ακαδημαϊκό Σημίτη ήταν το στοιχείο του. Το κοινό και οι συνομιλητές του δεν είχαν έντονη κομματική ταυτότητα, αν και οι περισσότεροι ανέπτυξαν σχέση εμπιστοσύνης με τον μετέπειτα πρωθυπουργό. Η ικανότητα του Σημίτη να ‘συνομιλεί’ με ευρύτερα (εκτός κομματικών χαρακωμάτων) τμήματα της ελληνικής κοινωνίας αποτέλεσε πλεονέκτημα για τον ίδιο, τόσο σε επίπεδο εκλογικής επιρροής, όσο και ως μέσο πρόσβασης σε μια κοινότητα ειδικών για την τεχνοκρατική επεξεργασία του εκσυγχρονιστικού του προγράμματος».
Είναι γεγονός πως ο ΟΠΕΚ, την περίοδο 1996-2004, λειτούργησε ως think tank για τη στήριξη και προώθηση του εκσυγχρονισμού της χώρας. Σε όλα τα καίρια κοινωνικά, οικονομικά, αναπτυξιακά και θεσμικά ζητήματα, ο Όμιλος είχε συγκροτημένες θέσεις και προτάσεις. Μάλιστα, ο εμπνευστής του και στη συνέχεια πρωθυπουργός της Ελλάδας, αξιοποίησε την πλειονότητα των στελεχών του ΟΠΕΚ σε καίριες κυβερνητικές θέσεις.
Ο ΟΠΕΚ ως έκφραση της κοινωνίας των πολιτών
Άρθρο Δημήτρη Παπούλια Περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η προοπτική του εκσυγχρονισμού στην Ελλάδα» από τις Εκδόσεις Καστανιώτη
ΟΠΕΚ ΠΕΙΡΑΙΑ
Πολιτική υποδομή γόνιμου διαλόγου
Το Παράρτημα του ΟΠΕΚ στον Πειραιά ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1996 με πρωτοβουλία του Γιώργου Πανταγιά και του πανεπιστημιακού Κώστα Χλωμούδη.
Ιδρυτικά του μέλη ήταν μια πλειάδα άνθρωπων της αυτοδιοίκησης, της πανεπιστημιακής κοινότητας, της επιχειρηματικότητας, καθώς και σημαντικοί παράγοντες της τοπικής κοινωνίας.
Μεταξύ αυτών, οι τότε δήμαρχοι Νίκαιας και Ρέντη Βασίλης Τράπαλης και Γιώργος Ιωακειμίδης, οι πανεπιστημιακοί Μαρία Λεκάκου, Μαρία Λεοντσίνη, Ερνέστος Τζανάκος, ο πρώην γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου Σωκράτης Κοσμίδης, ο Τάκης Θεοδωρικάκος, ο Δημήτης Καρύδης, ο Ζαχαρίας Ζούπης, η Ρέα Κατσαρά, ο Γιώργος Σγουράκης, ο Θεόδωρος Στολτίδης κ.ά.
Ιδρυτική διακήρυξη παραρτήματος Πειραιά
Οι δημόσιες παρεμβάσεις του ΟΠΕΚ Πειραιά επικεντρώθηκαν σε καίρια ζητήματα της πολιτικής επικαιρότητας. Οι εκδηλώσεις που διοργάνωσε με τη συμμετοχή κορυφαίων πολιτικών προσωπικοτήτων βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση στον πειραϊκό κόσμο.
Αξιοσημείωτο ήταν ότι οι συμμετέχοντες σε αυτές προέρχονταν σχεδόν απ’ όλο το πολιτικό φάσμα, ενώ υπήρξαν ιδιαίτερα μαζικές ως προς την προσέλευση.
Συγκεκριμένα ο ΟΠΕΚ Πειραιά διοργάνωσε τις εξής εκδηλώσεις:
Η κρίση της πολιτικής και η φθορά των πολιτικών και των κομμάτων
Ιανουάριος 1997- Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Ομιλητές: Κώστας Σκανδαλίδης, Στέφανος Μάνος, Μαρία Δαμανάκη, Δημήτρης Παπούλιας, Γιάννης Πρετεντέρης
Χαιρετισμός: Γιώργος Πανταγιάς
Η πολιτική, απ’ όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, είναι εκείνη που μπορεί να ανταποκριθεί στις ευκαιρίες και στις προκλήσεις του μέλλοντος. Το συγκριτικό της αυτό πλεονέκτημα τής προσδίδει καταλυτικό ρόλο στην αλλαγή της ζωής.
Ωστόσο, στην εποχή μας η κρίση της πολιτικής και κατ’ επέκταση η φθορά των πολιτικών και των κομμάτων αναδεικνύεται σε καίριο ζήτημα.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών προς το πολιτικό σύστημα και τους εκπροσώπους του, αντιστρατεύεται το δημοκρατικό πολίτευμα. Έτσι άλλωστε, εξηγείται και η ενδυνάμωση του λαϊκισμού και των εκφραστών του.
Οι προοδευτικές δυνάμεις οφείλουν να αντιμετωπίσουν το υπαρκτό αυτό πρόβλημα χωρίς τους παραμορφωτικούς φακούς του παρελθόντος, οριοθετώντας με καθαρό τρόπο τη δική τους αυθύπαρκτη και αυτοτελή πολιτική πρόταση.
Η ανατοποθέτηση των αξιών και των αρχών της πολιτικής καθίσταται ζωτική προτεραιότητα, ανέφερε στην ομιλία του ο Γιώργος Πανταγιάς, σημειώνοντας πως “η κρίση και η φθορά δεν αντιμετωπίζονται με ηθικοπλαστικές διακηρύξεις. Πόσω μάλλον με τις συνταγές του απολιτικού life style. Χρειάζονται νέες ιδέες, νέες προσεγγίσεις, νέες προτάσεις, αφήνοντας πίσω τους αναχρονιστικούς φορμαλισμούς και κυρίως τους λαϊκισμούς και τις πελατειακές σχέσεις”.
Η Ελλάδα προς την Ευρώπη της μετα-Μάαστριχιτ εποχής. Πορεία σύγκλισης ή περιθωριοποίησης;
Μάρτιος 1997 -Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Ομιλητές: Γιάννος Κρανιδιώτης, Μιχάλης Παπαγιαννάκης Ανδρέας Ανδριανόπουλος, Παναγιώτης Ιωακειμίδης, Όλγα Τρέμη
Χαιρετισμός: Κώστας Χλωμούδη
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς για το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η Ευρώπη αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις και ευκαιρίες επιχείρησε ένα ουσιαστικό βήμα -για να μην πούμε άλμα- προς τα εμπρός.
Ο στόχος της ΟΝΕ, της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, μπήκε σε τροχιά υλοποίησης. Ταυτόχρονα αναδείχθηκε η ανάγκη πολιτικής ένωσης αλλά και διεύρυνσης, μετά τις κοσμογονικές αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη.
Παρά τις άτολμες και μονομερείς της πλευρές η Συνθήκη του Μάαστριχτ έδωσε ώθηση στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, διασφαλίζοντας παράλληλα τη σταθερότητα στη Γηραιά Ήπειρο.
Η Ελλάδα σε μια Ευρώπη που αλλάζει ακόμη και με αργούς ρυθμούς καλείται να δώσει τη δική της θετική απάντηση στο καίριο δίλημμα: Σύγκλιση με τις προηγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ή περιθωριοποίηση και απόκλιση από αυτές;
“Η συμμετοχή στην Ευρωζώνη αποτελεί έναν μεγάλο εθνικό στόχο», υποστήριξε ο Γιώργος Πανταγιάς υπογραμμίζοντας ότι «η αξία του θα είναι ανάλογη, ισοδύναμη, με την ένταξη στην ευρωπαϊκή οικογένεια στην τότε ΕΟΚ.
Με τη στρατηγική επιλογή του Κώστα Σημίτη για είσοδό μας στην ΟΝΕ, η Ελλάδα θα αλλάξει κατηγορία. Από βαλκανική θα γίνει ευρωπαϊκή χώρα.
Ωστόσο ο δρόμος για τη σύγκλιση είναι μακρύς. Προϋποθέτει ουσιαστικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις στο κράτος, στην οικονομία, στους θεσμούς, στο ασφαλιστικό σύστημα, στις εργασιακές σχέσεις κ.α.
Πρωτίστως, απαιτεί ρήξη με τον λαϊκισμό, τον κρατισμό, τις συντεχνιακές πρακτικές και αντιλήψεις, τις πελατειακές σχέσεις. Ως εκ τούτου, ο εκσυγχρονισμός καθίσταται ζωτική ανάγκη”.
Κεντροαριστερά: Αναζητώντας τη νέα ταυτότητα
Ιούνιος 1997- Δημοτικό Θέατρο Νίκαιας
Ομιλητές: Λεωνίδας Κύρκος, Θεόδωρος Πάγκαλος, Πέτρος Ευθυμίου, Τάσος Παππάς
Χαιρετισμός: Γιώργος Πανταγιάς
Η πολιτική δεν είναι στατική. Διαμορφώνεται και επηρεάζεται από τη ζώσα πραγματικότητα. Έτσι και η ταυτότητα των ιδεολογικών και πολιτικών τάσεων έχει το αποτύπωμα της κάθε εποχής.
Τα κυρίαρχα ρεύματα που διαπερνούσαν διαχρονικά τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό είχαν δύο κεντρικές πολιτικές εκφράσεις: τη συντηρητική και την προοδευτική.
Οι δυνάμεις της Δεξιάς και της Αριστεράς, διεύρυναν την επιρροή και απήχησή τους διεκδικώντας το ζωτικό χώρο του Κέντρου. Η εγχώρια σκηνή περιστρεφόταν γύρω από τον άξονα Κεντροδεξιά και Κεντροαριστερά. Στον βαθμό που βρίσκονταν σε αρμονία με τις ανάγκες και απαιτήσεις της συγκυρίας διαδραμάτιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Ως εκ τούτου, σήμερα καθίσταται στρατηγικό ζήτημα με ποια ταυτότητα, με ποια φυσιογνωμία, με ποιες πολιτικές μπορούν να διασφαλίσουν την πολιτική κυριαρχία τους οι δυνάμεις που συγκροτούν την Κεντροαριστερά.
Κατά τον Γιώργο Πανταγιά, το στοίχημα της κυριαρχίας δεν κερδίζεται με τις παλιές συνταγές. Όπως υποστηρίζει, «η έκβασή του εξαρτάται από τη δυνατότητα θεμελίωσης νέας σύγχρονης πολιτικής ταυτότητας. Οι θετικές εμπειρίες των κεντροαριστερών κυβερνήσεων στην Ελλάδα με τον Κώστα Σημίτη, στη Γερμανία με τον Γκέρχαρντ Σρέντερ, στην Ιταλία με τον Μάσιμο Ντ’ Αλέμα, στη Βρετανία με τον Τόνι Μπλερ, αποτελούν έμπρακτη επιβεβαίωση. Το ίδιο θα έλεγα και για τον Μπιλ Κλίντον στις ΗΠΑ. Η Κεντροαριστερά που ακολούθησε τον δρόμο του εκσυγχρονισμού αποδείχτηκε κυρίαρχη δύναμη».
Παράλληλα, σε άρθρο του στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία στις 15 Ιουλίου 1997 εστιάζει στην ανάγκη ανασύνθεσης του χώρου, τονίζοντας πως “αυτό δεν θα επιτευχθεί με μεθόδους του παρελθόντος, ακατανόητες εμμονές και ιδεοληψίες”. Πρόκειται, όπως γράφει, “για σύνθετη διαδικασία, πολλές φορές αντιφατική, και αφορά την κοινωνία, αλλά και τις ηγεσίες των κομμάτων”.
Οικονομική πολιτική: Κοινωνική επιταγή ή λογιστική διαχείριση
Οκτώβριος 1997- Πανεπιστήμιο Πειραιά
Ομιλητές: Γιάννος Παπαντωνίου, Στέφανος Μάνος, Μιχάλης Παπαγιαννάκης, Νίκος Νικολάου
Χαιρετισμός: Γιώργος Πανταγιάς
Η οικονομική πολιτική είναι δείκτης ανάπτυξης και ευημερίας της χώρας. Σε περιόδους εξυγίανσης η διαχείριση των δημόσιων οικονομικών καθίσταται καίριο ζήτημα.
Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας προϋποθέτει τη βελτίωση των δεικτών του χρέους και των ελλειμμάτων. Ανάπτυξη χωρίς την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, σε καμία περίπτωση δεν υφίσταται.
Το ερώτημα που θέτει το θέμα της εκδήλωσης δεν είναι θεωρητικό. Ούτε συνιστά κάποιο πολιτικό ή επικοινωνιακό τρικ. Στην πραγματικότητα αποτυπώνει με τον πιο σαφή τρόπο ένα υπαρκτό και ουσιαστικό δίλημμα.
Η δε απάντηση κάθε άλλο παρά μονοδιάστατη είναι. Χρειάζεται η αποκαλούμενη λογιστική διαχείριση να συνυπάρχει με την κοινωνική επιταγή. Μια σύγχρονη στρατηγική πρόταση οφείλει να συνδυάζει την κοινωνική ανάπτυξη με την οικονομική αποτελεσματικότητα.
«Στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, αλλά και Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, η πολιτική και οι φορείς της καλούνται να ακολουθήσουν τον δρόμο του πραγματισμού» υποστήριξε ο Γιώργος Πανταγιάς, σημειώνοντας ότι «η αναδιανομή του εθνικού πλούτου αποσκοπεί στην κοινωνία της αλληλεγγύης».
Ελληνοτουρκικές σχέσεις: Από τις στρατηγικές σύγκρουσης στις στρατηγικές συνεργασίας
Νοέμβριος 1997 – Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Πειραιά
Ομιλητές: Λεωνίδας Κύρκος, Ντόρα Μπακογιάννη, Χρήστος Ροζάκης, Άγγελος Στάγκος
Χαιρετισμός: Γιώργος Πανταγιάς
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται στον πυρήνα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Αναμφίβολα δεν είναι στατικές. Αντιθέτως, υπόκεινται σε περιοδικές μεταβολές. Άλλοτε κυριαρχεί η ένταση. Άλλοτε η ύφεση.
Ο τουρκικός παροξυσμός είναι αναμφισβήτητος. Ως εκ τούτου, καθίστανται καίρια τα ερωτήματα: Θα εγκλωβιστούμε σε μια στρατηγική σύγκρουσης, υιοθετώντας τα παραδοσιακά αντιπαραθετικά σχήματα; Ή θα επιδιώξουμε τη βελτίωση των διμερών ελληνοτουρκικών σχέσεων, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις συνεργασίας;
Η απάντηση είναι αυτονόητη: Αποτελεί ζωτική ανάγκη η ειρηνική μας συνύπαρξη με τη γείτονα χώρα. Η αντιπαλότητα, η αντιπαράθεση, οι ψυχώσεις, οι εθνικισμοί, αντιστρατεύονται τα εθνικά μας συμφέροντα. Η υπεράσπισή τους διασφαλίζεται με στρατηγικές συνεργασίας. Μόνο έτσι έχουμε τη δυνατότητα να εμποδίσουμε αλλά και να ακυρώσουμε, τις οποιασδήποτε επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας.
Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Αξιοποιώντας τα έχει τη δυνατότητα να συμβάλει δημιουργικά και στην αποφόρτιση και στην ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Στην ανάγκη αυτή αναφέρεται ο Γιώργος Πανταγιάς με άρθρο του στην εφημερίδα Το Βήμα της Κυριακής, τον Οκτώβριο του 1999, λίγο μετά τους σεισμούς στη γειτονική χώρα.
Εκσυγχρονισμός: Με ποιους και γιατί;
Φεβρουάριος 1998 – Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας
Ομιλητές: Νικηφόρος Διαμαντούρος, Θεόδωρος Πάγκαλος, Πέτρος Κουναλάκης, Γιάννης Πρετεντέρης, Πέτρος Τατούλης
Χαιρετισμός: Γιώργος Πανταγιάς
Ο εκσυγχρονισμός ενσαρκώνει την πορεία της Ελλάδας προς την Ευρώπη. Την εναρμόνισή της με τις προηγμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Την υπέρβαση της παραγωγικής, οικονομικής και αναπτυξιακής υστέρησης της χώρας.
Το πρόταγμα του εκσυγχρονισμού εδράζεται σε ένα νέο ιδεολογικό και πολιτικό εξοπλισμό. Συνιστά μια σύγχρονη στρατηγική πρόταση των προοδευτικών δυνάμεων. Αποτελεί την έμπρακτη απάντηση στον λαϊκισμό, στον αναχρονισμό, στον ανορθολογισμό, στην εθνοκαπηλεία.
Οι πολιτικές που πρεσβεύει βρίσκονται στον αντίποδα των συντηρητικών και νεοφιλελεύθερων συνταγών, αλλά και των παρωχημένων αριστερών και ιδεοληπτικών αντιλήψεων.
Εκσυγχρονισμός, λοιπόν, αλλά με ποιους και γιατί; Τρεις λέξεις και ένα ερωτηματικό. Ο εκσυγχρονισμός ως ουσιαστική ανάγκη του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος εκφράζει την ανανέωση, την αλλαγή, τη μεταρρύθμιση. Όμως υπάρχει και η ανάγκη του προσδιορισμού των υποκειμένων δηλαδή ποιους αφορά. Και τέλος οφείλουμε να αιτιολογήσουμε γιατί τους αφορά.
Αποκρατικοποιήσεις: Ταμειακή πολιτική ή πολιτική διαρθρωτικών αλλαγών
Ιούλιος 1998 – Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας
Ομιλητές: Αλέκος Παπαδόπουλος Γιώργος Σουφλιάς, Σπύρος Δανέλλης, Φίλιππος Πιέρρος, Αντιγόνη Λυμπεράκη, Παύλος Τσίμας
Η παραγωγική, οικονομική, αναπτυξιακή υστέρηση της χώρας καθιστά τις αποκρατικοποιήσεις καίρια προτεραιότητα. Το υπερτροφικό κράτος αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη και ευημερία. Μας στερεί τις δυνατότητες αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει η Ελλάδα.
Οι νέες ανάγκες και απαιτήσεις επιβάλλουν την επαναχάραξη των ορίων ενός σύγχρονου, αποτελεσματικού και ευέλικτου κράτους.
Το εγχείρημα των αποκρατικοποιήσεων αυτόν ακριβώς τον στόχο εξυπηρετεί. Εξ ου και δεν πρέπει να το ιδεολογικοποιούμε. Αλλά ούτε να το στοχοποιούμε. Και τούτο διότι συνδέεται ευθέως με όλες εκείνες τις διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται να υλοποιήσουμε, προκειμένου να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στους κανόνες του σκληρού ανταγωνισμού.
«Με τις αποκρατικοποιήσεις ανακτούμε το χαμένο έδαφος» ανέφερε ο Γιώργος Πανταγιάς, υποστηρίζοντας ότι «έτσι απαλλάσσουμε την κρατική διοίκηση από αντιπαραγωγικές δραστηριότητες. Αξιοποιούμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Προσελκύουμε επενδύσεις. Ενισχύουμε τον υγιή ανταγωνισμό δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Και το σημαντικότερο, επιταχύνουμε τον εκσυγχρονισμό».
Μπροστά στο 2000: Με ποιο συνασπισμό εξουσίας;
Δεκέμβριος 1998- Δημαρχείο Δραπετσώνας
Ομιλητές: Μίμης Ανδρουλάκης, Βασίλης Κοντογιαννόπουλος, Πέτρος Κουναλάκης, Θεόδωρος Πάγκαλος
Χαιρετισμός: Γιώργος Πανταγιάς
Το καίριο αυτό ερώτημα είναι υπαρκτό, αναζητώντας καθαρή και στέρεη απάντηση. Δεν επιδέχεται απλοποιήσεις. Και πολύ περισσότερο αυταρέσκειες και μονομέρειες. Η νέα εποχή απαιτεί καινούργια εργαλεία, καινούργια οχήματα. Και προπαντός, διαφορετικές στρατηγικές προτάσεις για την οικονομία, την ανάπτυξη, το κράτος, τη χώρα. Έτοιμες συνταγές δεν υπάρχουν. Ούτε βέβαια αποτελούν λύση τα δοκιμασμένα υποδείγματα του παρελθόντος.
Στην πραγματικότητα χρειαζόμαστε έναν συνασπισμό εξουσίας των δημιουργικών και παραγωγικών δυνάμεων του τόπου, ο οποίος θα καταλύει τις παλιές πολιτικές διαιρέσεις και τα κομματικά στερεότυπα. Οι μανιχαϊσμοί είναι πλέον ξεπερασμένοι. Οι οριζόντιες γραμμές διαπερνούν ολόκληρο το φάσμα της εγχώριας σκηνής.
Σήμερα, πρόοδος και συντήρηση ανασυντάσσονται γύρω από τα πραγματικά δεδομένα υποστήριξε ο Γιώργος Πανταγιάς, υπογραμμίζοντας ότι “ένας σύγχρονος προοδευτικός συνασπισμός εξουσίας, δεν μπορεί παρά να εδράζεται στον συνδυασμό της κοινωνικής ανάπτυξης με την οικονομική αποτελεσματικότητα”.
Ορθοδοξία και Ορθολογισμός
Ιούνιος 2000 – Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας
Ομιλητές: Γιώργος Παπανδρέου, Στέφανος Μάνος, Στέλιος Ράμφος, Γιώργος Στεφανάκης
Χαιρετισμός: Γιώργος Πανταγιάς
Η πολιτική είναι το μέτρο του πολιτισμού. Ίσως γι’ αυτό ορισμένες πολιτικές συγκρούσεις έγιναν με αφορμή πολιτισμικά ζητήματα. Οι ελληνικοί «πόλεμοι κουλτούρας» τα χρόνια της δεκαετίας του ’90 δεν εμφάνισαν ακραία χαρακτηριστικά, αλλά δεν ήταν και χωρίς σημασία. Πρωτίστως, είχαν ξεχωριστό συμβολισμό.
Ταυτόχρονα, εξέπεμπαν ισχυρά μηνύματα. Το σημαντικότερο, εδράζονταν στον φετιχισμό της παράδοσης. Η ανάδειξή της σε ακίνητη και μη μεταβαλλόμενη αξία εμποδίζει τη ζωή και την εξέλιξη. Αλλά και τελικά προσβάλλει και την ίδια την παράδοση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αντιδράσεις για τη μη αναγραφή του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες.
Θρησκοληψία και ορθολογισμός δεν πάνε μαζί υπογράμμιζε ο Γιώργος Πανταγιάς σε άρθρο του στην εφημερίδα Ημερησία στις 27 Μαϊου 2000.
Εκσυγχρονισμός σημαίνει μεταξύ άλλων και την εκκοσμίκευση της κουλτούρας μας. Η ταυτότητά μας δεν νοείται να είναι ένα αστυνομικό έγγραφο. Αλλά ο ιστορικά δημιουργημένος πολιτισμικός μας κώδικας. Το πολιτισμικό μας Είναι.
Με Α. Ανδριανόπουλο και Ο. Τρέμη σε εκδήλωση του ΟΠΕΚ Πειραιά
