Green Tank

Δεξαμένη Πράσινης Σκέψης

Το φθινόπωρο του 2008, λίγο πριν η Ελλάδα εκτροχιαστεί δημοσιονομικά, μια ομάδα φίλων, μεταξύ των οποίων ο Νίκος Παπανδρέου, ο Σπύρος Βούγιας, ο Δημήτρης Τζιώτης, ο Πέτρος Συναδινός, ο Στάθης Ταυρίδης, ο Γιώργος Γανωτής, ο Γιώργος Αγραφιώτης και ο Γιώργος Πανταγιάς, ανέλαβαν την πρωτοβουλία να ιδρύσουν το Green Tank. Φιλοδοξία τους ήταν η δημιουργία μιας τράπεζα ιδεών, μιας δεξαμενή σκέψης για τα ζητήματα της πράσινης ανάπτυξης. Με την πρωτοβουλία αυτή ήθελαν να έχουν τη δική τους συμβολή και συνδρομή στη διαμόρφωση πολιτικής ατζέντας για την αειφορία.

Το Green Tank υπήρξε ανεξάρτητη και αυθύπαρκτη επιστημονική και επιχειρησιακή υποδομή χωρίς κομματικές εξαρτήσεις.

Η συμμετοχή του Γιώργου Πανταγιά σ’ αυτό το σχήμα υπαγορεύτηκε από την πεποίθησή του πως αποτελεί ζωτική ανάγκη η αναζήτηση ενός βιώσιμου και παραγωγικού αναπτυξιακού μοντέλου που θα στηρίζεται στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Για τον ίδιο η πράσινη ανάπτυξη δεν ήταν κάποιο εφεύρημα ούτε στρατήγημα. Και πολύ περισσότερο δεν συνιστούσε πολιτική αερολογία.

Εγχώρια υστέρηση
Αντικείμενο διακωμώδησης

Η αλήθεια είναι ότι κατά τη διετία 2008-2009 το εγχείρημα της πράσινης ανάπτυξης είχε βρεθεί με πρωτοβουλία του Γιώργου Παπανδρέου στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας. Ωστόσο, το τσουνάμι της οικονομικής κρίσης ήταν φυσικό να εξοστρακίσει από τον δημόσιο λόγο την όποια συζήτηση και πρωτοβουλία. Μάλιστα, ο προβληματισμός, οι ιδέες και οι προτάσεις από ένα σημείο και μετά έγιναν αντικείμενο διακωμώδησης.

Δεν είναι τυχαίο πως στην κοινή γνώμη υπήρχε διάχυτη η αντίληψη «πράσινη ανάπτυξη και πράσινα άλογα». Αντίληψη που συνδεόταν και με τις απολιτικές παρουσίες διαφόρων γραφικών, τους οποίους εμπιστεύτηκε ο τότε πρωθυπουργός. Η πράσινη ανάπτυξη έγινε συνώνυμη των «κηπουρών», του ψευδεπίγραφου ακτιβισμού, της απολιτικότητας, της ελαφρότητας.

Βέβαια, γι’ αυτή την αρνητική εικόνα οι ευθύνες βαρύνουν πρωτίστως την τότε κυβέρνηση, η οποία φάνηκε ανήμπορη αφενός να κατανοήσει την καταιγίδα που ερχόταν και αφετέρου να συνδέσει την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης με την υλοποίηση ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος που θα αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Πλεονεκτήματα που είναι συνδεδεμένα με τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες για την αειφόρο ανάπτυξη.

Έτσι η πρωτοπόρα πρωτοβουλία για μια πράσινη στρατηγική κατασυκοφαντήθηκε και λοιδορήθηκε εξαιτίας άστοχων και επιπόλαιων χειρισμών. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα του ακραίου λαϊκισμού, στον οποίο συνέκλιναν δεξιές και αριστερές δυνάμεις, αντιστρατεύτηκε την πράσινη ανάπτυξη, προβάλλοντας παιδαριώδη και ανόητα επιχειρήματα.

Ως γνήσια προϊόντα άλλων εποχών δεν αντιλήφθηκαν ότι το έλλειμμα βιωσιμότητας που εμφανίζουν αναπτυγμένες αλλά και υπανάπτυκτες κοινωνίες δεν αντιμετωπίζεται με τα παραδοσιακά και ξεπερασμένα αντιαναπτυξιακά υποδείγματα.

Συνεπώς, όπως υποστηρίζει ο Γιώργος Πανταγιάς, το εγχείρημα της πράσινης ανάπτυξης θα χρειαστεί σοβαρή και ουσιαστική ανατοποθέτηση, που θα τη διαχωρίζει πλήρως από τη στρέβλωση και την κακοποίηση που έχει υποστεί. Ταυτόχρονα, θα τη συνδέει με την οικονομική κρίση που βίωσε και βιώνει η χώρα.

Έλλειμμα βιωσιμότητας

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η ρύπανση του αέρα, η αύξηση του όγκου των απορριμμάτων, η υπερεκμετάλλευση και η μόλυνση των υδάτινων πόρων, η ξηρασία και η καταστροφή της αγροτικής παραγωγής, οι επαπειλούμενες συγκρούσεις για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, η ανεξέλεγκτη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, είναι απόρροια μιας κοντόφθαλμης πολιτικής κουλτούρας που δυστυχώς στήριξαν, υιοθέτησαν και ακολούθησαν όλες οι πολιτικές δυνάμεις, συντηρητικές και προοδευτικές.

Σύμφωνα με τον Γιώργο Πανταγιά, η πολιτικοποίηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων συνιστά καίρια προτεραιότητα. Εξάλλου, αυτά δεν προέκυψαν ως κεραυνός εν αιθρία. Ήταν συνέπεια μιας στρεβλής και επίπλαστης αναπτυξιακής κουλτούρας που χαρακτήριζε το σύνολο των παλιών πολιτικών δυνάμεων. Μιας κουλτούρας που υποτιμούσε τις συνέπειες και αδιαφορούσε παντελώς για τις επιπτώσεις της αλόγιστης και υποταγμένης στο κέρδος ανάπτυξης.

Πολιτική και κοινωνική προτεραιότητα

Η πράσινη ή βιώσιμη ανάπτυξη δεν αποτελεί απλή συνιστώσα, αλλά τη συνισταμένη μιας σύγχρονης πρότασης εξουσίας που έρχεται να απαντήσει θετικά στο μεγάλο έλλειμμα βιωσιμότητας, στηρίζοντας πολιτικές αειφορίας και ευημερίας. Το αναπτυξιακό μοντέλο των βιομηχανικών και μεταβιομηχανικών κοινωνιών έφτασε στα όρια του κορεσμού και άρχισε να χτυπάει κόκκινο.

Είναι πλέον ζήτημα πρώτης πολιτικής και κοινωνικής προτεραιότητας ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο που θα οικοδομείται και θα στηρίζεται, πάνω απ’ όλα και πέρα απ’ όλα, στην επίτευξη οικολογικών ισορροπιών.

Είναι πλέον ζήτημα πρώτης πολιτικής και κοινωνικής προτεραιότητας η υλοποίηση εκείνων των στρατηγικών που θα εξουδετερώνουν τις αντιοικολογικές, αντιπεριβαλλοντικές και άλλες παραμέτρους που μας οδήγησαν στη σημερινή βαρβαρότητα.

Ένας επιπλέον λόγος της συνδρομής του Γιώργου Πανταγιά στη δημιουργία του Green Tank ήταν η πίστη του στην αναγκαιότητα ανατροφοδότησης μιας γόνιμης και ουσιαστικής συζήτησης ως προς τις δυνατότητες αειφόρου ανάπτυξης σε συνθήκες οικονομικής και περιβαλλοντικής κρίσης.

Νέες διασταυρώσεις

Τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα αδυνατούν να ανοίξουν έναν ουσιαστικό διάλογο για την πράσινη ανάπτυξη. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις πολιτών δεν έχουν την απαιτούμενη εμβέλεια. Τα κόμματα των Πρασίνων, ακόμη και σήμερα, θεωρούνται συνώνυμα του πολιτικού περιθωρίου.

Οι προοδευτικές δυνάμεις της ευρύτερης Κεντροαριστεράς μπορούν να ενσωματώσουν στον προγραμματικό, πολιτικό και ιδεολογικό τους λόγο την «πράσινη» κουλτούρα για μια βιώσιμη ανάπτυξη. Από το μπόλιασμα θα προκύψουν νέες διασταυρώσεις, νέες ποικιλίες, νέα υβρίδια, νέα γενετικά –όχι μεταλλαγμένα- προϊόντα που θα απαντούν στις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις.

Κόκκινη Σοσιαλδημοκρατία-Πράσινη Οικολογία

Η στρατηγική πρόταση των προοδευτικών δυνάμεων στην Ελλάδα και διεθνώς δεν μπορεί να στηρίζεται στις παλιές πολιτικές και ιδεολογικές διαιρέσεις και στα υποδείγματα της βιομηχανικής περιόδου. Το μέλλον, αλλά και η ιδεολογική φυσιογνωμία τους είναι συνυφασμένα με την υιοθέτηση της πολιτικής οικολογίας ως οργανικό στοιχείο της προγραμματικής, πολιτικής και ιδεολογικής ταυτότητάς τους.

Η πολιτική οικολογία μολονότι είχε μια αξιόλογη παρουσία στη Δυτική Ευρώπη, εντούτοις σήμερα βρίσκεται σε υποχώρηση. Χαρακτηριστική θεωρείται η περίπτωση των Πράσινων της Γερμανίας, οι οποίοι μαζί με τους σοσιαλδημοκράτες κυβέρνησαν τη χώρα επί οκτώ χρόνια, βάζοντας τη δική τους σφραγίδα στην ανάπτυξη και στην ευημερία της.

Σήμερα που η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία επιχειρεί την ανατοποθέτησή της στο νέο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, οι «πράσινες» πολιτικές τίθενται αντικειμενικά ως άμεση προτεραιότητα στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου και ριζοσπαστικού πολιτικού σχεδίου.

Η συνάντηση της «κόκκινης» σοσιαλδημοκρατίας με την «πράσινη» πολιτική οικολογία μπορεί να θεμελιώσει ένα νέο πολιτικό πρόταγμα που θα εκφράζει τις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις, και θα είναι απαλλαγμένο από τις ιδεοληπτικές εμμονές και τους φορμαλισμούς της παραδοσιακής πολιτικής γεωγραφίας.

Το άδοξο τέλος

Το Green Tank επεδίωκε να καταδείξει και να καυτηριάσει όλες εκείνες τις πολιτικές ιδεολογίες που είναι υπεύθυνες για τη σημερινή περιβαλλοντική κρίση, προβάλλοντας παράλληλα την αναγκαιότητα της πράσινης ανάπτυξης.

Πεποίθηση, άλλωστε, του Γιώργου Πανταγιά ήταν ότι με την πράσινη ανάπτυξη δημιουργείται πρόσφορο και γόνιμο έδαφος για τη συνάντηση των προοδευτικών δυνάμεων της ευρωπαϊκής και εγχώριας σοσιαλδημοκρατίας με τα διάφορα σχήματα και οργανώσεις της πολιτικής οικολογίας.

Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία, όπως ήταν φυσικό, προσέκρουσε στο γκρίζο πολιτικό περιβάλλον που προκάλεσε η οξεία οικονομική κρίση της χώρας. Έτσι, η πράσινη ανάπτυξη κακοποιήθηκε λόγω μιας απολιτικής, επιπόλαιης και ανεπαρκούς κυβερνητικής ελίτ, η οποία όχι μόνο δεν έδωσε υπόσταση και ουσιαστικό περιεχόμενο στο εγχείρημα αυτό, αλλά συνέβαλε στην πλήρη δυσφήμηση και κατασυκοφάντησή του.

Τον Δεκέμβριο του 2011 ο Γιώργος Πανταγιά παραιτήθηκε από το Green Tank, πιστεύοντας ότι έχουν εκλείψει οι προϋποθέσεις παραμονής του σ’ αυτό. Ωστόσο, όπως τονίζει, η πράσινη ανάπτυξη παραμένει περισσότερο επίκαιρη σήμερα. Κι αυτό γιατί το μεγάλο ζητούμενο είναι με ποιο παραγωγικό μοντέλο η Ελλάδα μπορεί να ανατοποθετηθεί στο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον.

Κατά τη γνώμη του, η παραγωγική Ελλάδα είναι η νέα κινούσα ιδέα, η οποία συνδέεται ευθέως και με το εγχείρημα της πράσινης, βιώσιμης ανάπτυξης.

Παρουσίαση του Πράσινου Φακέλου «Ελλάδα 2020»

Το Green Tank παρουσίασε προς τους εκπροσώπους των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, τον Πράσινο Φάκελο «Ελλάδα 2020» στις 30 Νοεμβρίου 2009.

Ο Πράσινος Φάκελος, που εκπονήθηκε σε συνεργασία με μια πλειάδα επιστημόνων, τεχνοκρατών, εμπειρογνωμόνων και μελετητών, περιλαμβάνει προτάσεις για τις πολιτικές, τα έργα και τις υποδομές, την ενέργεια, τον φυσικό πλούτο, τις πόλεις, καθώς και τις δυνατότητες χρηματοδότησής, αλλά και τις προοπτικές της «πράσινης» ανάπτυξης στη χώρα μας.

Όπως τόνισε ο Γιώργος Πανταγιάς στον χαιρετισμό του κατά την παρουσίαση του Φακέλου, «Οι ‘πράσινες’ πολιτικές δεν είναι αυτονόητες ούτε πασπαρτού. Απαιτούν σοβαρή ερευνητική, επιστημονική, πολιτική μελέτη και διερεύνηση».

Παρουσίαση του Πράσινου Φακέλου Ελλάδα 2020

ΚΑΙΡΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
Θέσεις και προτάσεις

Τα θέματα της πράσινης ανάπτυξης, αλλά και της πολιτικής οικολογίας βρέθηκαν στο επίκεντρο ενός πλούσιου και γόνιμου προβληματισμού που αναπτύχθηκε στον Green Tank από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του.

Τον διάλογο και τη συζήτηση τροφοδότησαν οι διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις.

Άλλωστε, η κλιματική αλλαγή συνιστούσε μια ζοφερή πραγματικότητα. Τα προβλήματα που προκαλούσε καθιστούσαν το έλλειμμα βιωσιμότητας άμεση προτεραιότητα, ιδιαίτερα στον προοδευτικό χώρο.

Στο πλαίσιο της αναζήτησης και θεμελίωσης μιας ολοκληρωμένης «πράσινης» στρατηγικής ο Γιώργος Πανταγιάς επεξεργάστηκε και κατέθεσε πλειάδα προτάσεων, οι οποίες αποτέλεσαν αντικείμενο εσωτερικού προβληματισμού.

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 

Τα μέλη του Green Tank, διατηρώντας αυθύπαρκτη και αυθεντική σχέση με τη ζώσα πραγματικότητα πραγματοποίησαν δημόσιες παρεμβάσεις.

Με την αρθρογραφία τους αναδείκνυαν την ανάγκη η χώρα να εισέλθει στον αστερισμό της πράσινης ανάπτυξης, αποβάλλοντας τα γνωστά στερεότυπα και τις ιδεοληπτικές εμμονές, που για πολλές δεκαετίες κράτησαν τον τόπο στην υστέρηση.

Ακολουθούν σχετικά άρθρα:

---

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ Ακόμα… στο σημείο μηδέν

Άρθρο στην εφημερίδα Αξία
(18 Ιουνίου 2011)

Γράφουν ο Πέτρος Συναδινός, ο Χρήστος Κούρτης και ο Γιώργος Πανταγιάς

---

Ας γίνουμε επιτέλους σοβαρή και υπεύθυνη χώρα

Άρθρο στην εφημερίδα Αξία
(14 Μαϊου 2011)

Γράφουν ο Σπύρος Δανέλλης και ο Γιώργος Πανταγιάς

---

ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ: Με ποιο σχέδιο και με ποια μέθοδο δε θα γίνει Αστακός ή Βατοπέδι;

Άρθρο στην εφημερίδα Αξία
(2 Απριλίου 2011)

Γράφουν ο Πέτρος Συναδινός, ο Στάθης Ταυρίδης και ο Γιώργος Πανταγιάς

---

Ας πρασινίσουμε το ΕΣΠΑ

Άρθρο στην εφημερίδα Το Βήμα
(3/4/2010)

Γράφει ο Γιώργος Πανταγιάς