Τάκης Χατζηδημητρίου
Τα Νέα, 07/02/2020
Το κενό εξουσίας που υπάρχει τώρα στην Ανατολική Μεσόγειο δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία. Στον εικοστό αιώνα κυριάρχησε πρώτα η Βρετανία και στη συνέχεια οι ΗΠΑ. Η Ρωσία στις μέρες μας διεκδικεί, αποφασιστικά και αδίστακτα, ρόλο με το ναυτικό, το στρατό και την αεροπορία της, στη Συρία και όπου αλλού μπορεί. Ταυτόχρονα η Τουρκία επιβάλλει την παρουσία της με τα δικά της μέσα, στρατιωτικά και ενεργειακά. Οι ΗΠΑ έχουν περιοριστεί σε απεσταλμένους.
Το ατύχημα για την Κύπρο είναι ότι με το πρόβλημά της να εκκρεμεί για σαράντα έξι, αν όχι για πενήντα έξι χρόνια, προσφέρει πρόσχημα στην Τουρκία επιβολής τετελεσμένων, που κανένας και καμία δύναμη δεν είναι διατεθειμένη να ανατρέψει.
Όλ’ αυτά τα χρόνια και ακόμη πιο παλιά, από τη δεκαετία του 1950, ούτε η κυπριακή, ούτε η ελληνική ηγεσία κατάλαβαν ποτέ τι σημαίνει Κύπρος και που βρίσκεται. Η Τουρκία, έκτοτε, μας προειδοποίησε τόσο για τη διχοτόμηση όσο και για την εισβολή. Είχαμε δυνατότητες διεξόδου, που όμως δε θελήσαμε να αξιοποιήσουμε. Αντίθετα, με τις ενέργειές μας τα διευκολύναμε.
Το 1974 σήμανε τη μεγαλύτερη καταστροφή στη χιλιόχρονη ιστορία της Κύπρου. Ωστόσο έπρεπε να παραιτηθούμε και να μας καταβάλει η ηττοπάθεια; Σίγουρα όχι. Πώς έπρεπε να λειτουργήσουμε; Σίγουρα όχι με πόλεμο. Έμενε η διπλωματία . Και διπλωματία σημαίνει συμβιβασμό. Σημαίνει να περισώσουμε ό,τι μπορούσε να περισωθεί. Συμβιβασμός σημαίνει συνεργασία με τους Τουρκοκύπριους και σχέσεις, όχι συγκρουσιακές, με την Τουρκία.
Αρνηθήκαμε και το ένα και το άλλο. Αποκορύφωμα το «όχι» στο δημοψήφισμα του 2004 και η απώλεια μιας δεύτερης ευκαιρίας για εποικοδομητικές εξελίξεις το 2017 στο Γκραν Μοντανά.
Στο μεταξύ μπήκαν στο προσκήνιο τα ενεργειακά αποθέματα της Ανατολικής Μεσογείου. Από την αρχή ξέραμε ότι αξιοποίησή τους ήταν αδύνατη χωρίς επίλυση του Κυπριακού. Και όταν ξεκίνησε η Κυπριακή Δημοκρατία να εκχωρεί οικόπεδα σε ξένες εταιρείες, η Τουρκία επενέβη με το πρόσχημα της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων και των δικών της διεκδικήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Με την πάροδο του χρόνου η κρίση μεγαλώνει και διευρύνεται με όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά.
Τι κάνουμε;
Είμαστε πάλι σε περίοδο αναμονής συνομιλιών . Όλοι μας προειδοποιούν, τα Ηνωμένα Έθνη, η ΕΕ και οι χώρες με ρόλο ή επιρροή στο Κυπριακό, ότι το στάτους κβο τελείωσε και ότι οι μελλοντικές συνομιλίες δεν μπορούν να είναι όπως τις προηγούμενες, ότι αυτή τη φορά πρέπει κάπου να καταλήξουν.
Η κατάσταση ποτέ δεν ήταν τόσο αβέβαιη. Θα εξαρτηθούν πολλά από τις εξελίξεις στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα. Τέλη Απριλίου διεξάγονται εκλογές για ηγέτη, με σαφή την αναμέτρηση μεταξύ κυπρογενών καταστάσεων και εθνικιστικών.
Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων στρέφεσαι με αγωνία και με ελπίδα σε επανεκλογή του Μουσταφά Ακιντσί. Τώρα ανακαλύψαμε ότι ο Μουσταφά Ακιντζί δεν είναι «κατοχικός ηγέτης», όπως οι διάφοροι αρέσκονται να τον αποκαλούν και ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν είναι όλοι όργανα της Τουρκίας. Τώρα εννοήσαμε ότι μια ωφέλιμη μάζα Τουρκοκυπρίων με εκφραστή το Μουσταφά Ακιντσί, αλλά και με διακομματική παρουσία, έχει κυπριακή συνείδηση και δε θα ήθελε να αλλοτριωθεί πολιτικά και πολιτιστικά από την Τουρκία.
Στο βαθμό που το εννοήσαμε αυτό θα πρέπει να προσανατολιστούμε με σαφήνεια, τόσο προς τους Τουρκοκύπριους όσο και προς τη λύση.
Υπάρχουν και δύο ζητήματα που πρέπει να ξεκαθαριστούν. Πρώτο: Ο διεθνής νόμος, που σωστά επικαλούμαστε, αδρανεί όταν αντιμετωπίζει τη δύναμη του ισχυρότερου και τα τετελεσμένα που αυτή δημιουργεί.
Και δεύτερο: Κανένα αντιτουρκικό μέτωπο δε μας σώζει, γιατί κανένας μα κανένας δεν πρόκειται να πολεμήσει για να υπερασπιστεί την Κυπριακή Δημοκρατία και τις επιλογές της . Υπάρχει μάλιστα το ενδεχόμενο σε τέτοια εμπλοκή η Κύπρος να αποδειχθεί αναλώσιμη υπόθεση, που ανώδυνα άλλοι εκμεταλλεύονται για τα δικά τους συμφέροντα.
_______________________
Ο Τάκης Χατζηδημητρίου, πρώην βουλευτής, είναι πρόεδρος του Ιδρύματος Κοινωνικοπολιτικών Μελετών (ΙΚΜΕ)