Νίκος Κωνσταντάρας
Η Καθημερινή, 28/04/2019
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι η μακροβιότερη των χρόνων της κρίσης. Τα στελέχη της, οι φίλοι και οι οπαδοί δεν μπορούν να παραπονιούνται πια ότι ενώ εξελέγη κυβέρνηση δεν απέκτησε την εξουσία. Ο τρόπος που οι περισσότεροι συμπεριφέρονται δείχνει ότι όχι μόνο απολαμβάνουν τη νομή της εξουσίας και δεν θέλουν να την αποχωριστούν, αλλά τη χρησιμοποιούν ώστε να ναρκοθετήσουν το τοπίο για όποιους τους διαδεχθούν. Εδώ δεν ισχύει ο κανόνας «το έσπασες, εσύ είσαι υπεύθυνος», αλλά η αρχή ότι ό,τι κάνει τη ζωή δύσκολη για τον αντίπαλο είναι θεμιτό, χωρίς να υπολογίζει κανείς το καλό του συνόλου των πολιτών. Δεν γνωρίζουμε τι πίστευε ο ΣΥΡΙΖΑ ότι εστί εξουσία όταν εξελέγη, τώρα όμως δείχνει να έμαθε πώς να την αξιοποιεί προς όφελός του.
Στα χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία, τι έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ για να βελτιώσει τις προοπτικές της χώρας; Ενίσχυσε τους θεσμούς; Πέρα από το να συγκεντρώνει υπερπλεονάσματα, έκανε την οικονομία πιο ανταγωνιστική; Προσπάθησε να βελτιώσει το σύστημα εκπαίδευσης; Πέτυχε κάποιο επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ πολίτη και κράτους; Επιχείρησε να γεφυρώσει τα χάσματα στην πολιτική και στην κοινωνία; Οσο η επιτήρηση των δανειστών επέβαλλε κάποιες πολιτικές και συμπεριφορές, ο ΣΥΡΙΖΑ συγκρατούσε, σε ένα βαθμό, τις ιδεοληψίες του – για να κρατήσει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη και έτσι να παραμείνει στην εξουσία. Σε όσα πεδία οι ξένοι αδιαφορούσαν –όπως στην Παιδεία και στη δημόσια ασφάλεια– η κυβέρνηση όχι μόνο ανεχόταν την υπονόμευση όποιων προοπτικών βελτίωσης, αλλά συνέβαλλε σε αυτήν.
Η Παιδεία, η Δικαιοσύνη, η δημόσια διοίκηση και η σχέση πολίτη – κράτους είναι τα πιο άμεσα προβλήματα της χώρας. Χωρίς δραστική βελτίωση αυτών, δεν υπάρχει ελπίδα. Στην Παιδεία βλέπουμε τη ζημιά που συντελείται επιμόνως, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες εκπαιδευτικών σε κάθε βαθμό να δώσουν κάτι καλύτερο στα παιδιά. Στη Δικαιοσύνη, η χρονιά αυτή θα είναι κρίσιμη όσον αφορά τον βαθμό που οι ίδιοι οι δικαστές και οι εισαγγελείς θα καταλάβουν τον κίνδυνο που αυτοί και οι θεσμοί διατρέχουν από τη διαπλοκή τους με πολιτικές σκοπιμότητες. Και εδώ κλονίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών. Η δημόσια διοίκηση δεν βελτιώθηκε – παρά τις επιταγές του πρώτου μνημονίου, παρά τα χρήματα και τις προσπάθειες ξένων εμπειρογνώμων. Αντί να στηρίξει την αξιοκρατία και να ενθαρρύνει την αποτελεσματικότητα της διοίκησης, ο ΣΥΡΙΖΑ επανέφερε και επίορκους στις θέσεις τους. Ετσι, πώς θα βελτιωθούν οι υπηρεσίες, πώς θα εδραιωθεί εμπιστοσύνη μεταξύ του πολίτη και του κράτους; Αυτή η αμοιβαία καχυποψία βρίσκεται στον πυρήνα της χρόνιας δυσλειτουργίας του ελληνικού κράτους: οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τις Αρχές και οι Αρχές επιβεβαιώνουν αυτή την καχυποψία με κάθε τρόπο. Επειδή δεν πιστεύουμε ότι οι φόροι μας πάνε για τη βελτίωση της ζωής μας, ή προσπαθούμε να μην πληρώσουμε ή πληρώνουμε επειδή αδυνατούμε να το αποφύγουμε. Αυτό ήταν μόνιμο πρόβλημα στην Ελλάδα, συμβάλλοντας σε αέναες πολιτικές και οικονομικές κρίσεις. Τώρα εξελίσσεται. Οι δανειστές επέβαλαν τη θέσπιση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, η οποία πετυχαίνει θεαματικά αποτελέσματα. Ενώ, όμως, κάποιοι «στραγγίζονται», η κυβέρνηση αναζητεί τρόπους να ξοδέψει τα υπερβολικά πλεονάσματα όχι για να στηρίξει την παραγωγικότητα αλλά για να αγοράσει ψήφους. Ο κυνισμός «εμπλουτίζεται» με οργή και απελπισία. Ενα εργαλείο απαραίτητο για σύγχρονο κράτος, αναγκαίο για την ανοικοδόμηση της Ελλάδας, «αξιοποιείται» για τους πιο αναχρονιστικούς πολιτικούς σκοπούς.
Εχει χαθεί πολύς χρόνος. Η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να ασχοληθεί αμέσως με την εκπαίδευση, τη δημόσια διοίκηση, τη Δικαιοσύνη και την οικονομία. Με τις κινήσεις του σε αυτούς τους τομείς και άλλους (όπως της δημόσιας ασφάλειας), όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει αποφασισμένος να εκμεταλλευθεί την εξουσία για να προκαλέσει τόσα προβλήματα, που ουδείς θα μπορεί να πετύχει. Ετσι θα δικαιωθεί. Οχι επειδή δεν κατέκτησε την εξουσία, αλλά επειδή θα την έχει απαξιώσει στην προσπάθειά του να πείσει ότι όποιος και αν βρίσκεται στην εξουσία, η επόμενη μέρα δεν θα είναι καλύτερη για τη χώρα.