Διονύσης Διονυσίου
Κυπριακή εφημερίδα Πολίτης 30-4-2017
Θα το επαναλάβω για πολλοστή φορά. Αν οι Ελληνοκύπριοι θέλουν μια λύση στο Κυπριακό η οποία θα μπορέσει να αντέξει στον χρόνο, οφείλουν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των Τουρκοκυπρίων. Αυτό ισχύει βεβαίως και αντιστρόφως.
Για να γίνει αυτό κατορθωτό, οι δύο κοινότητες και οι διαπραγματευτές τους οφείλουν να δώσουν απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα. Δύο είναι ωστόσο τα καίρια ερωτήματα, οι απαντήσεις επί των οποίων μπορούν να μας ενώσουν ή να μας διχάσουν. Πρώτον: Η ομοσπονδιακή Κύπρος θα είναι μια ευρωπαϊκή Κύπρος; Δεύτερον: Ποιος θα είναι ο ρόλος των Τ/Κ εντός μιας ευρωπαϊκής ομόσπονδης Κύπρου;
Ευρώπη
Στο κατά πόσον η Κύπρος θα είναι μια ευρωπαϊκή ή όχι ομοσπονδία θεωρώ ότι οι συμπατριώτες μας Τουρκοκύπριοι οφείλουν να μας εμπιστευτούν. Έστω και αν είναι η πρώτη φορά που θα το κάνουν. Έστω και αν έχουν κάθε βάσιμη ανησυχία εναντίον της ε/κ κοινότητας από το 1960 και μετά. Θα πρέπει να πειστούν ότι ακόμα και οι Ελληνοκύπριοι αλλάζουν. Και άλλαξαν μέσα από τα 11 χρόνια εναρμόνισης για να ενταχθούν στην ΕΕ. Άλλαξαν μετά από 13 χρόνια εντός της ΕΕ και άλλα 9 εντός του σκληρού (από κάθε άποψη) πυρήνα του ευρώ. Αυτό το πλαίσιο, εντός του οποίου λειτουργούν οι Ε/Κ τα τελευταία χρόνια, ένα πλαίσιο κυρίως οικονομικό αλλά και πολιτικό, παρέχει την ασφαλή εκείνη φόρμα την οποία θα ακολουθήσουν και οι Τ/Κ τα επόμενα χρόνια. Το πλαίσιο αυτό παρέχει τη δυνατότητα μιας διαφανούς (σε σχέση με άλλες περιοχές του πλανήτη) οικονομικής δραστηριότητας και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΕ, όπως λειτουργεί σήμερα, παρ’ όλες τις αδυναμίες που έχει, δεν μπορεί να είναι όπλο στα χέρια των Ε/Κ ούτως ώστε να υποτάξουν τους Τ/Κ. Η ΕΕ αποτελεί ένα πλαίσιο εντός του οποίου μπορούν οι άνθρωποι ανεξαρτήτως φυλής και γλώσσας να αναπτυχθούν και να προοδεύσουν. Αυτό λοιπόν που θα ήταν δίκαιο να λεχθεί και θα ήταν εξίσου δίκαιο να αναγνωρισθεί είναι ότι οι Ε/Κ προσφέρουν σήμερα, διά της λύσης, ένα τεράστιο δώρο στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Η οποία χωρίς ενταξιακές διαπραγματεύσεις, χωρίς σκληρές περιόδους εναρμόνισης, θα μπει την επόμενη μέρα στον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης. Υπό άλλες συνθήκες και ως μια υπερπόντια επαρχία της Τουρκίας όπως αποφάνθηκε ο σύμβουλος του Τούρκου Προέδρου Γιγίτ Μπουλούτ, οι Τ/Κ δεν θα είχαν καμιά ελπίδα να μπουν στην ΕΕ, ούτε να διασώσουν την πολιτιστική τους ταυτότητα, για την οποία όπως λένε ανησυχούν.
Εν ολίγοις μια ομοσπονδιακή ευρωπαϊκή Κύπρος μπορεί να αποτελέσει το κοινό και ασφαλές όχημα για Ε/Κ και Τ/Κ να προχωρήσουν στο μέλλον. Προσφέροντας στις δύο κοινότητες ασφάλεια, δυνατότητες συνεργασίας αλλά και οικονομικής ανάπτυξης. Επιτρέποντας στην Κύπρο να λειτουργήσει ως ο μόνος ευρωπαϊκός πυλώνας σταθερότητας στην ταραγμένη Ανατολική Μεσόγειο και στην αιματοκυλισμένη Μέση Ανατολή.
Τ/Κ και Ευρώπη
Σε κάποιες φάσεις της διαπραγμάτευσης του Κυπριακού, είτε γιατί οι Τ/Κ αισθάνονται μιαν εν πολλοίς δικαιολογημένη ανασφάλεια είτε διότι πιέζονται από την Τουρκία, δείχνουν να μην μπορούν να αντιληφθούν τα οφέλη τα οποία οι ίδιοι θα έχουν από την ένταξη. Ακόμα στέλνουν το μήνυμα ότι δεν διαπραγματεύονται τη λύση – ένταξή τους στην ομοσπονδιακή ευρωπαϊκή Κύπρο, αλλά τη διείσδυση της Τουρκίας στην ΕΕ μέσω Κύπρου.
Έτσι, ενώ είναι κατανοητά τα αιτήματά τους για αποτελεσματική συμμετοχή στην ομοσπονδία, ρέπουν προς την υπερβολή όταν συζητούν, για παράδειγμα, 4 βασικές ελευθερίες για τους Τούρκους υπηκόους. Δεν πρόκειται εδώ να συμμεριστώ ποσώς την ε/κ προπαγάνδα περί κινδύνου για κάθοδο 80 εκατ. Τούρκων στην Κύπρο. Αυτά είναι ανοησίες. Όπως ανοησία είναι ένας Ε/Κ να υποστηρίζει ότι την επομένη της λύσης θα πρέπει να διακοπεί κάθε οικονομική και εμπορική σχέση της βόρειας Κύπρου με την Τουρκία. Για έναν απλό λόγο: Οι Τ/Κ εφοδιάζονται όλα αυτά τα χρόνια της εμπορικής απομόνωσής τους ακόμα και τα πιο βασικά προϊόντα από την Τουρκία, όπως π.χ. καύσιμα, αλεύρι, κρέας, λαχανικά, φρούτα, αλλά και πολλά άλλα τρόφιμα. Χρησιμοποιούν ακόμα το χρηματοοικονομικό σύστημα της Τουρκίας αλλά και τις αεροπορικές της εταιρείες για να διακινούνται και αυτοί στον υπόλοιπο κόσμο. Για να υπάρξει λοιπόν μια ασφαλής και ομαλή μετάβαση στο ευρώ και σε ένα νέο ομοσπονδιακό modus operandi, θα χρειαστεί λίγος χρόνος και ίσως μια μεταβατική περίοδος. Με λίγα λόγια η επανένωση της Κύπρου δεν μπορεί να σημαίνει για τους Τ/Κ την καταστροφή της οικονομίας τους. Ούτε βέβαια μπορεί να σημαίνει διακοπή των οικονομικών σχέσεών τους με την Τουρκία, οι οποίες υπάρχουν και λειτουργούν από το 1960. Απεναντίας οι Τ/Κ είναι αυτοί που θα αποτελέσουν τους σίγουρους μεσάζοντες ούτως ώστε ολόκληρη η Κύπρος να αποκτήσει υγιείς σχέσεις με την Τουρκία.
Από την άλλη βέβαια οι Τ/Κ θα πρέπει να αντιληφθούν ότι διά της ένταξής τους στην ΕΕ μπορούν να αναδειχθούν ως η πιο στρατηγική ίσως κοινότητα της ΕΕ. Και αυτήν την προοπτική θα πρέπει να τη διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού. Και για να τη διαφυλάξουν πρέπει να μην δεχθούν από την πίσω πόρτα αλλοίωση των πληθυσμιακών τους δεδομένων. Με αυτόν τον τρόπο βοηθούν και τους Ε/Κ να αισθανθούν την αναγκαία ασφάλεια ότι σταδιακά η Κύπρος δεν θα μετατραπεί σε Λίβανο ή σε Συρία, μέσα από μια ανεξέλεγκτη μετακίνηση πληθυσμών, κυρίως από την Τουρκία προς την Κύπρο.
Σχέση με Ελλάδα και Τουρκία
Οι Κύπριοι εν κατακλείδι οφείλουν να διαχειριστούν τις σχέσεις τους με την Ελλάδα και την Τουρκία με σοφία. Αυτή τη στιγμή λόγω των εγγυήσεων του 1960 και του πολέμου του 1974 η σχέση μας είναι γεωστρατηγική. Επιδιώκουμε, αντί στρατιωτικών σχέσεων, να αποκτήσουμε με τις δύο χώρες μας σχέσεις πολιτικές και οικονομικές. Στο πλαίσιο μιας νέας γεωπολιτικής προσέγγισης η κυπριακή ομοσπονδία θα μπορούσε να αναπτύξει στέρεες πολιτικές και οικονομικές σχέσεις με Ελλάδα και Τουρκία, αλλά και να αποτελέσει τον οικονομικό κόμβο για ανάπτυξη συνεργασιών με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τον Λίβανο και τη Συρία, με αιχμή του δόρατος το φυσικό αέριο. Αν μέχρι το τέλος Μαΐου η λύση του Κυπριακού δεν ιδωθεί ως μια νέα επένδυση των Κυπρίων στην περιοχή, τότε η χώρα μας θα παραμείνει μια προβληματική, ευάλωτη και χρεοκοπημένη χώρα.