Δημήτρης Μητρόπουλος
Η Καθημερινή, 08/09/2019
Στον φάκελο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για την επίσκεψη εργασίας της 29ης Αυγούστου 2019 στο Βερολίνο υπήρχε, μεταξύ όλων των άλλων, και το αντίγραφο ενός δημοσιεύματος του γερμανικού περιοδικού Spiegel – το έχει βάλει εκεί ένας στενός συνεργάτης του και όχι, πάντως, ο υπογράφων. Το δημοσίευμα του Spiegel δεν ήταν όμως πρόσφατο, αλλά έφερε ημερομηνία 12 Μαΐου 1975. Ήταν μια συνέντευξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που είχε δοθεί στο πλαίσιο της επίσκεψης του τότε πρωθυπουργού στη Γερμανία. Ο Καραμανλής δεν πήγε, βέβαια, στο Βερολίνο, αλλά στη Βόννη. Ο Ψυχρός Πόλεμος καλά κρατούσε και ο Ελληνας πρωθυπουργός πραγματοποιούσε το δεύτερο ταξίδι του στην Ευρώπη μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Είχε προηγηθεί η μετάβαση στο Παρίσι και η συνάντηση με τον Γάλλο πρόεδρο Ζισκάρ ντ’ Εστέν.
Όπως και τώρα, έτσι και τότε, τα εθνικά διακυβεύματα ήταν σημαντικά. Το 1975, η Ελλάδα έβγαινε από πολυετή περίοδο κατατραυματισμού των θεσμών. Η Μεταπολίτευση σημαδεύθηκε από αποφασιστικές κινήσεις, όπως το πολιτειακό δημοψήφισμα, ο ουσιαστικός εκδημοκρατισμός με την ανεμπόδιστη συμμετοχή της Αριστεράς στην πολιτική και η ψήφιση ενός νέου Συντάγματος που, στα βασικά του χαρακτηριστικά, εξακολουθεί να αποτελεί τη θεσμική πυξίδα της χώρας 44 χρόνια μετά. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα επιχειρούσε ένα άλμα προς τα εμπρός, διεκδικώντας την είσοδό της στις ευρωπαϊκές κοινότητες. Ο τότε καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ ήταν επιφυλακτικός.
Αλλά μια πενταετία αργότερα, η χώρα σφράγιζε το ευρωπαϊκό της εισιτήριο. Ήταν εξέλιξη καθοριστική. Ο προσανατολισμός της Ελλάδας παρέμεινε ευρωπαϊκός και δεν μεταβλήθηκε ποτέ. Ακόμη και το καλοκαίρι του 2015 δεν άλλαξε η γραμμή της χώρας – άλλαξαν γραμμή τα κόμματα που είχαν ξεκινήσει με σκοπό να αντιπαρατεθούν με την Ευρώπη.
Η σημερινή Ελλάδα προέρχεται από μια δεκαετία πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης. Οι αριθμοί είναι γνωστοί και το βάθος του τραύματος συγκριτικά μεγαλύτερο ακόμη και από την Αμερική της μεγάλης κρίσης του ’30. Παρ’ όλα αυτά, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός παρέμεινε σταθερός, και στις εκλογές του 2019 τα άκρα ηττήθηκαν και οι κυριότεροι εκπρόσωποί τους βρέθηκαν εκτός Βουλής. Οπως η Μεταπολίτευση –μαζί με την έξοδο της Νοτίου Αφρικής από το Απαρτχάιντ– θεωρείται υπόδειγμα συντεταγμένης ομαλής μετάβασης στα θεσμικά, έτσι και οι πολλαπλές κάλπες του 2019 δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια λελογισμένη έξοδο της χώρας από την πολιτική αποσταθεροποίηση των ετών της κρίσης. Η Ελλάδα έχει αυτοδύναμη κυβέρνηση, εκλεγμένη με ποσοστό 40% – είναι κάτι πρωτοφανές για τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Είναι επίσης μια χώρα που εμφανίζεται να απομακρύνεται από τον λαϊκισμό. Το ζητούμενο είναι να γίνει για άλλη μία φορά το άλμα προς τα εμπρός.
Όπως μπήκε στην ΕΟΚ πριν από την Ισπανία και την Πορτογαλία, αγκιστρώνοντας για πάντα το μέλλον της σε μια ευρωπαϊκή προοπτική, έτσι και τώρα η Ελλάδα καλείται να πάει πιο μπροστά πιο γρήγορα. Η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της είναι αισθητές σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η πρόκληση είναι ο πράσινος μετασχηματισμός των ευρωπαϊκών οικονομιών – κάτι που μπορεί να φέρει επενδύσεις και ανάπτυξη σε ένα είδος οικολογικού νεο-κεϊνσιανισμού. Μια Ελλάδα που θα φύγει πιο γρήγορα από τη ρυπογόνο ενέργεια, αξιοποιώντας τον ήλιο, πρωτίστως, και τον άνεμο, δευτερευόντως, για να γίνει η μπαταρία της Ευρώπης – αυτό είναι κάτι που οι Ευρωπαίοι το ακούνε, το βλέπουν σαν προοπτική, το καταλαβαίνουν και το στηρίζουν. Ενα πρόγραμμα σαν αυτό που πρότεινε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο Βερολίνο έχει άμεση ανταπόκριση σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως φάνηκε ήδη στο Παρίσι και στη Χάγη. Γιατί ανταποκρίνεται στο πνεύμα της Ευρώπης σήμερα και γιατί απλώνεται σε όλες τις πτυχές της οικονομίας ώστε να αποτελεί ένα πειστικό και υγιές σχέδιο που πηγαίνει την Ελλάδα στο 2030 και πολύ πέρα από αυτό. Ακριβώς όπως η επίσκεψη του Κωνσταντίνου Καραμανλή στο Βερολίνο το 1975, ήταν μία από τις κινήσεις που «ξεκλείδωσαν» για πάντα το μέλλον της Ελλάδας.
«Η Ελλάδα έχει ανάγκη όχι μόνο να ξανακερδίσει τη θέση της στη διεθνή κοινωνία, αλλά επίσης και να προοδεύσει», έλεγε ο τότε πρωθυπουργός στο Spiegel. Τα λόγια του παραμένουν ζωντανά. Το σημαντικότερο είναι πως έκτοτε στην Ευρώπη χώρεσαν –ή αναγκάστηκαν να χωρέσουν– όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Με τον ίδιο τρόπο, σε ένα σχέδιο για μια πράσινη Ελλάδα του 2030 υπάρχει χώρος για όλες τις δυνάμεις της εγχώριας οικονομίας – που θα βρουν σε αυτό αρωγούς και τους Ευρωπαίους. Είναι κάτι που σαν χώρα το μπορούμε – για να επικαλεστεί κανείς μια φράση που ο Κυριάκος Μητσοτάκης έλεγε ξανά και ξανά τα μολυβένια χρόνια που ήταν στην αντιπολίτευση. Τώρα αυτό που η χώρα μπορεί είναι η ώρα να ξεκινήσει για να το κάνει. Αν μη τι άλλο, γιατί το χρωστάει σε μια νεότερη γενιά που σωστά διεκδικεί όρους βιώσιμης ανάπτυξης.
_____________________________
* Ο κ. Δημήτρης Μητρόπουλος είναι προϊστάμενος Ευρωπαϊκών Θεμάτων στο Γραφείο Πρωθυπουργού.