Κυπριακή εφημερίδα Πολίτης
17 Ιουνίου 2018
Στην πολιτική κινητήριος δύναμη είναι η βούληση. Με αυτή μπορεί να υπηρετηθεί ένα συγκεκριμένο σχέδιο, να υλοποιηθούν δεσμεύσεις και εξαγγελίες. Πολλώ μάλλον να επιτευχθούν εθνικοί στόχοι. Δεν πηγάζει από υπερφίαλες επιδιώξεις. Δεν προκύπτει από ανεδαφικές προσεγγίσεις. Βέβαια, δεν τη διαθέτει ο καθένας. Ούτε μπορεί να εδράζεται σε ευσεβείς πόθους. Αντιθέτως, θεμελιώνεται με πράξεις και ενέργειες. Πρωτίστως δε με αποφάσεις. Αποκτά ισχύ, όταν δεν υποκαθίσταται από μικροπολιτικές αντιλήψεις, από τακτικισμούς και κυρίως από διγλωσσία.
Ένας ηγέτης, στον βαθμό που εκφράζει τις πραγματικές ανάγκες της συγκυρίας ή μιας περιόδου, καταφέρνει με την ισχυρή βούληση, να υπερβαίνει τα όποια προσκόμματα ανακύπτουν. Μπορεί να αλλάξει τους συσχετισμούς δυνάμεων, να προσελκύσει το ενδιαφέρον ευρύτερων ομάδων. Και το κυριότερο να καταστεί κυρίαρχος. Το ζήτημα αυτό είναι θεμελιώδες. Γιατί έχει δραστική επιρροή στη φορά των πολιτικών πραγμάτων και των εθνικών στοχεύσεων.
Το Κυπριακό στη διαχρονικότητά του συμπυκνώνει άλλοτε την έλλειψη προαίρεσης των ηγεσιών που το διαχειρίστηκαν και άλλοτε την παντελή απουσία της. Πώς αλλιώς να ερμηνευθεί το γεγονός ότι παραμένει άλυτο; Τα αδιέξοδα δεκαετιών δεν είναι τυχαία. Ούτε οφείλονται μόνο στην αδιαλλαξία της Τουρκίας ή στα όποια ανομολόγητα σχέδιά της για την Κύπρο. Μια τέτοια θεώρηση, είτε ηθελημένα είτε όχι, αποφεύγει να αποκρυπτογραφήσει τις αθέατες πλευρές των εξελίξεων που μεσολάβησαν. Τα όσα συνέβησαν, κατά τη διάρκεια και μετά τις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά, είναι χαρακτηριστικά.
Όλοι εμπλεκόμενοι επιβεβαίωσαν ότι δεν είχαν τη σθεναρή και απεριόριστη θέληση. Όποιος αρνείται την πραγματικότητα αυτή εθελοτυφλεί και στρουθοκαμηλίζει. Οι αψιμαχίες, οι άγονες αντιπαραθέσεις, οι πολιτικοί διαξιφισμοί δεν ανέδειξαν τίποτα άλλο από την άρνηση να συμβάλλουν σε μια δημιουργική αναζήτηση κοινών τόπων για την επίτευξη συμφωνίας. Η αλληλο-επίρριψη ευθυνών το πιστοποιεί. Η εκτόξευση κατηγοριών σε καμιά περίπτωση δεν συμβάλει στις συγκλίσεις. Έτσι επικράτησαν οι μονομέρειες, οι αυταρέσκειες, οι υπεκφυγές, οι εθνικισμοί και οι άρρωστοι εθνικοί εγωισμοί.
Άλλωστε, όλες οι μέχρι σήμερα προσπάθειες υπήρξαν ατελέσφορες γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο. Το καταδεικνύουν τρεις κορυφαίες στιγμές του Κυπριακού. Οι Ιδέες Γκάλι, το Σχέδιο Ανάν και οι πρόσφατες διαπραγματεύσεις στην Ελβετία. Η αρνητική τους έκβαση ήταν περίπου αναμενόμενη μιας και οι ηγεσίες φαίνεται να μην επέδειξαν την επιβεβλημένη στοχοπροσήλωση και επιμονή. Επέλεξαν τις απολυτότητες, προκειμένου να συγκαλύψουν τις αμφιθυμίες, τις αντιφάσεις και τις αμφισημίες, μετακυλώντας τις ευθύνες ο ένας στον άλλο.
Η αποφυγή καθαρών πολιτικών και θέσεων, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση μαξιμαλιστικών στόχων διαιωνίζουν τον διαμελισμό της Κύπρου, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για παγίωσή του. Ταυτόχρονα, ενισχύουν την υφέρπουσα αντίληψη περί δύο κρατών. Η ασθενική βούληση δεν αποδυναμώνει μόνο -και εν τέλει ακυρώνει- καίριες πολιτικές επιδιώξεις. Είναι έκφραση και ανίσχυρης ηγετικότητας. Το τέλμα του Κυπριακού το επιβεβαιώνει.
Ο Νίκος Αναστασιάδης το 2004, πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα, διέθετε ισχυρό σθένος και θέληση, υπηρετώντας την επανένωση του νησιού. Τότε κατέδειξε ότι έχει ηγετική παράσταση. Η προεδρία του όμως φαίνεται να την αντιστρατεύεται. Έχασε την ευκαιρία στις τελευταίες συνομιλίες να παίξει καταλυτικό ρόλο. Είτε γιατί παγιδεύτηκε στους άτεχνους και αναποτελεσματικούς χειρισμούς του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών. Είτε διότι το βλέμμα του ήταν στραμμένο στην εσωτερική σκηνή της Κύπρου. Ως εκ τούτου, σήμερα ο λόγος και η εικόνα του δεν διαθέτουν την απαιτούμενη στιβαρότητα, αλλά και την αποφασιστικότητα. Οι απόψεις και οι προσεγγίσεις του βρίσκονται σε διάσταση με τον προγενέστερο πολιτικό εαυτό του.
Αποκαλυπτικός είναι ο τρόπος που αντιμετώπισε και διαχειρίστηκε την πρωτοβουλία του Ακιντζί να προσυπογράψουν το Πλαίσιο του Αντόνιο Γκουτέρες. Μολονότι η πρόσκληση του Τουρκοκύπριου ηγέτη αντικειμενικά ενείχε τις προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση των συνομιλιών. Τα επιχειρήματα που επικαλέστηκε ο Κύπριος Πρόεδρος δεν δικαιολογούν την άρνησή του. Κοινή διαπίστωση υπήρξε ότι επέλεξε τον δρόμο της υπεκφυγής. Ωστόσο, οι τακτικισμοί, οι μικρόπνοες πολιτικές και οι απαίδευτες αντιδράσεις ούτε ανόθευτη βούληση επιδεικνύουν ούτε ηγετικότητα θεμελιώνουν.