Νίκος Κωνσταντάρας
Καθημερινή , 13-8-2017
Η αμηχανία μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων, καθώς τα δύο άλογα της άμαξας τραβούν σε διαφορετικές κατευθύνσεις, και η ολοένα αυξανόμενη επιθετικότητά τους προς κάθε κατεύθυνση ήταν προδιαγεγραμμένες. Προβλέψιμη, όμως, ήταν και η επιμονή τους να συνυπάρχουν όσο αυτό τους εξασφαλίζει τα αγαθά της εξουσίας. Η σύζευξη ήταν εξαρχής γάμος συμφερόντων· τώρα είναι αγώνας επιβίωσης. Οσο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ θα πιέζεται, τόσο θα εντείνονται οι διαφορές μεταξύ των εταίρων. Τόσο, όμως, θα καταπιάνονται συνεχώς με εχθρούς –πραγματικούς ή ψεύτικους– για να δικαιολογήσουν τη συνύπαρξή τους.
Η αρχική συγκολλητική ουσία μεταξύ των ετερόκλητων εταίρων ήταν η απλοϊκή (συνεπώς παραπλανητική) και απόλυτη έχθρα προς τους δανειστές, προς τη δανειακή σύμβαση και προς το πολιτικό σύστημα το οποίο είχε οδηγήσει την Ελλάδα στη χρεοκοπία. Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρούσε εαυτόν συνυπεύθυνο για έναν πολιτικό πολιτισμό όπου κύριο μέλημα των περισσότερων κομμάτων ήταν να εξαγοράζουν ψήφους και συνειδήσεις με δανεικά. Ούτε ο Πάνος Καμμένος, αρχηγός των ΑΝΕΛ, έβλεπε τον εαυτό του ως γνήσιο εκφραστή των μεγαλύτερων αδυναμιών της πολιτικής ελίτ. Και στα δύο κόμματα αρκούσε η κραυγή «οι άλλοι ήταν χειρότεροι» για να πιστέψουν ότι δεν είχαν ανάγκη για σύνθεση των αντιθέσεών τους.
Μετά, όταν εμφανίστηκαν οι διαφορές, η εξουσία είχε γίνει αυτοσκοπός. Οι «ασυμβίβαστοι» της διεθνιστικής Αριστεράς και της υπερεθνικιστικής Δεξιάς αγκαλιάζονταν δημοσίως και εξέφραζαν αιώνια αγάπη όσο αυτό εξασφάλιζε την κοινή νομή της εξουσίας. Οι απότομες ανατροπές κεντρικών πολιτικών επιλογών, καθώς και οι εξάρσεις ιδεοληψιών που τάραζαν τη μεταξύ τους σχέση, δεν υπερίσχυαν της ηδύτητας παραμονής στην κυβέρνηση. Δεν πτοήθηκαν από τις ταπεινώσεις της τρόικας. Ούτε ξεσηκώθηκαν οι συριζαίοι όταν ο Καμμένος τους υποχρέωσε να σκύψουν μπροστά στις επιταγές της Εκκλησίας. Ο Καμμένος δε κατέβαζε θεούς και δαίμονες όποτε στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ παραβίαζε τις «κόκκινες γραμμές» του – έως το σημείο που δεν κινδύνευε ο ίδιος να βρεθεί εκτός κυβέρνησης.
Σήμερα, οι εταίροι βρίσκουν άλλον έναν λόγο να μην αφήσουν καμία σκιά να τους χωρίσει. Γνωρίζουν ότι εάν δεν κρατηθούν ενωμένοι στην εξουσία η επόμενη μέρα θα είναι ζοφερή. «Εάν δεν κρεμιόμαστε ο ένας από τον άλλον, θα μας κρεμάσουν χωριστά», λέει αγγλικό ρητό. Μετά την «αξιολόγηση» και την αποχώρηση των εκπροσώπων των δανειστών, τα πολιτικά κόμματα είναι μόνα στην πολιτική σκηνή. Ετσι φαίνεται η γύμνια τους, η αδυναμία να παράγουν πολιτική, η εξάρτηση από παρωχημένες ιδέες, η ανάγκη να ακουμπούν στους μύθους πάνω στους οποίους έχτισαν την ταυτότητά τους. Στον ΣΥΡΙΖΑ, ο πόλεμος κατά της φιλοδοξίας και της αξιολόγησης, η υπονόμευση της εκπαίδευσης, η ανοχή για τη βία όποτε οι θύτες αυτοπροσδιορίζονται επαναστάτες, συνυπάρχουν με την ανάμνηση ότι το κόμμα αυτό κάποτε εξέφραζε τις αρχές του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Αρχές που η ηγεσία αγνόησε όταν αποφάσισε να εκμεταλλευθεί το κύμα οργής και απελπισίας τα πρώτα χρόνια της κρίσης, όταν συνδέθηκε με ό,τι πιο ανορθολογικό, καχύποπτο και φαντασιόπληκτο υπήρχε στην πολιτική και την κοινωνία.
Η συνύπαρξη με τον Καμμένο, η αναστήλωση του κομματικού κράτους με υλικό από τις μάντρες του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ, η καλλιέργεια διχασμού και οι συνεχείς επιθέσεις σε θεσμούς αρχίζουν πλέον να προκαλούν αντιδράσεις στην κοινωνία. Τη δύσκολη ώρα, ο Νίκος Βούτσης «ακούμπησε» πάνω στην ταυτότητα του προ-κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που το κόμμα είχε αποκρύψει επιμελώς καθώς κάλπαζε προς την εξουσία. «Είμαστε ένα σύγχρονο κράτος και όχι “Ταλιμπάν της Ορθοδοξίας”», είπε ο πρόεδρος της Βουλής, εκφράζοντας μια θεμελιώδη αρχή, μια επιθυμία, του κυβερνώντος κόμματος. Η αλήθεια, όμως, δεν αντέχει στην εποχή των ψευδαισθήσεων. Λίγοι θα παινέψουν τον ΣΥΡΙΖΑ για όψιμη ειλικρίνεια. Περισσότεροι θα του χρεώσουν την απάτη. Συμφωνίες με τον διάβολο έχουν σκληρό τέλος.