Φώτης Γεωργελές
Athens Voice, 22/12/2020
Αυτή την περίοδο εκπαιδεύομαι να διαβάζω τα σημάδια για να καταλαβαίνω την ατμόσφαιρα. Η μία εικόνα είναι η Μέρκελ να μιλάει δακρυσμένη στους συμπολίτες της: «Όλοι θέλουμε να κάνουμε Χριστούγεννα, να νιώσουμε τις γιορτές. Αλλά με 595 νεκρούς κάθε μέρα, απλώς δεν είναι αποδεκτό, δεν μπορούμε να το αντέξουμε». Και το λέει αυτό η σκληρή Γερμανίδα καγκελάριος. Όμως σ’ αυτό το επίπεδο έχουν φτάσει οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες, η ζωή είναι πάνω από κάθε πολιτικό και οικονομικό κόστος.
Στη δεύτερη εικόνα, όταν ο οκτάχρονος Γιαννάκης βγαίνει από την Εντατική, οι γιατροί και οι νοσηλευτές του χαρίζουν κράνος και δίπλωμα «αστροναυτικής εκπαίδευσης ΜΕΘ» γιατί ο μικρός θέλει να γίνει αστροναύτης όταν μεγαλώσει. Όποιος ξέρει την πίεση, τον φόβο, την εξάντληση, το άδειασμα της ψυχής του υγειονομικού προσωπικού που δίνει ασταμάτητα αυτό τον αγώνα 10 μήνες τώρα, δεν μπορεί να πιστέψει ότι αυτοί οι άνθρωποι βρίσκουν το κουράγιο να φτιάξουν μια μαγική γιορτή για τον μικρότερο ασθενή που κράτησαν στη ζωή.
Αυτή η χρονιά μάς δίδαξε πολλά για τους εαυτούς μας, για την κοινωνία που ζούμε, για την εποχή μας. Μιλάμε πάντα για τα λάθη μας, κατακρίνουμε τη δική μας συμπεριφορά και καλά κάνουμε, εμείς πρέπει συνέχεια να διορθώνουμε πορεία για να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τη δύσκολη πραγματικότητα.
Είμαστε στο πιο δύσκολο σημείο, η κούραση μας κάνει απρόσεκτους, η αγωνία για τις δουλειές μας μάς κάνει βιαστικούς. Η βιασύνη μέσα από τα Μέσα Ενημέρωσης γίνεται πίεση που μεταφέρεται σε επιστήμονες και κυβέρνηση. Συζητάμε αν θα είναι 9 τα άτομα στο ρεβεγιόν και όχι πόσους ανθρώπους χάνουμε κάθε μέρα. Δεν πρέπει. 100 νεκροί την ημέρα είναι απώλεια που δεν μπορεί να αντέξει η κοινωνία μας. Όμως παρά τις σπασμωδικές συμπεριφορές, την επιπολαιότητα από κάποιους, τα λάθη στη διαχείριση της κρίσης, πάλι καλά τα πάμε μέχρι τώρα, όλοι μαζί το αντιμετωπίζουμε.
Έχουμε πολύ κατηγορήσει τους εαυτούς μας, τη χώρα μας, την Ευρώπη. Κάποια στιγμή, όμως, πρέπει να πούμε και την άλλη όψη. Κι αυτή η άλλη όψη είναι ότι, για τέτοιο άγνωστο και πρωτοφανές γεγονός, για τόση διάρκεια, για τόση δυσκολία, για τόσο φόβο και αγωνία για το μέλλον, κοινωνία και κράτος και πάλι καλά αντιδράσαμε.
Βλέπω ακόμα και τώρα τους κήνσορες του διαδικτύου, να κουνάνε το δάκτυλο προσπαθώντας να βρουν λάθη και παραλείψεις. Ναι, αλλά δεν διευκρινίστηκε, αν βάλεις κωδικό 6 και θέλεις να πας περίπατο στο Φάληρο, τι γίνεται αν μένεις στην Κυψέλη; Αν υπάρχουν ιατρικοί λόγοι για χειμερινή κολύμβηση, ποιο είναι το ΦΕΚ που το απαγορεύει; Η απαγόρευση άσκησης μετά τις 9 δεν συνιστά δυσμενή διάκριση εις βάρος των υπαλλήλων των σούπερ μάρκετ που σχολάνε στις 9; Και ούτω καθ’ εξής. Αυτοαναφορικότητα με γκρίνια, η μόνιμη στάση του σύγχρονου ανθρώπου. Εύκολα «κατηγορώ την κοινωνία», «πού είναι το κράτος» και αναζήτηση «εχθρών».
Φαντάζεται κανείς από τους σχολιαστές των social media σε τι απίστευτη πίεση, άγχος, φόβο, ευθύνη, κούραση ζουν όσοι είναι υπεύθυνοι να αντιμετωπίσουν αυτή την απειλή 10 μήνες τώρα;
Φαίνεται μερικοί δεν έχουν καταλάβει καν, τι συμβαίνει φέτος στη χώρα μας. Ποιο είναι το μέγεθος της γιγάντιας αυτής επιχείρησης. Εγώ κάθε φορά που με παίρνει ο ΕΟΔΥ ή η Πολιτική Προστασία για ιχνηλάτηση, ξαφνιάζομαι, μου έρχεται να τους πω, ώστε λοιπόν είναι αλήθεια, λειτουργεί; Είχαμε συνηθίσει σ’ ένα κράτος γραφειοκρατικό, βασισμένο στις πελατειακές σχέσεις και ελάχιστα στις υπηρεσίες που προσφέρει. Κι αυτό το κράτος βρέθηκε αντιμέτωπο με την απειλή του αιώνα. Έπρεπε σε συνθήκες κατεπείγοντος να μετεξελιχτεί σε αυτό που οφείλει να γίνει, δηλαδή «επιτελικό κράτος».
Όλα όσα συμβαίνουν φέτος είναι ένα μικρό θαύμα. Γίνονται ιχνηλατήσεις δεκάδων χιλιάδων ατόμων, εξετάσεις στα σύνορα, δημιουργούνται σε ξενοδοχεία χώροι καραντίνας των ταξιδιωτών, διενεργούνται εκατομμύρια τεστ. Διπλασιάστηκαν μέσα σε μήνες οι ΜΕΘ της χώρας, από 530 έγιναν πάνω από 1.200. Δημιουργήθηκαν πτέρυγες covid στα νοσοκομεία. Με λάθη; Με καθυστερήσεις, με παραλείψεις; Ναι, με λάθη, αλλά αλλάζει.
Κυρίως όμως το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας ξεπέρασε τον εαυτό του. Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό αμέσως χωρίς δεύτερη σκέψη μπήκε στη μάχη ηρωικά, χωρίς τίποτα να θυμίζει δημοσιοϋπαλληλικές συμπεριφορές. Οι essential workers κρατάνε τις πόλεις μας ανοιχτές. Οι καλύτεροι επιστήμονες της χώρας, ιολόγοι, επιδημιολόγοι, λοιμωξιολόγοι, πνευμονολόγοι, εντατικολόγοι αλλά και ειδικοί στη Διαχείριση κρίσεων, στην οργάνωση της δημόσιας Υγείας, ψυχολόγοι, συγκοινωνιολόγοι, οικονομολόγοι, στατιστικολόγοι, μηχανικοί πληροφορικής, εκπαιδευτικοί, οι πιο διάσημοι Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού, η ελληνική βιομηχανία, 10 μήνες τώρα λύνουν καθημερινά προβλήματα λειτουργίας μιας ολόκληρης χώρας.
Ξεπερνούν αμέσως τις ελλείψεις σε μάσκες και γάντια. Βρίσκουν τρόπους να δουλέψει η τηλεκπαίδευση στα σχολεία. Οι επιχειρήσεις οργανώνονται και προσπαθούν να λειτουργήσουν με τηλεργασία. Οι μεγάλες ελληνικές εταιρίες προσφέρουν βοήθεια χωρίς πολλά λόγια, δωρίζουν ιατρικά υλικά, κατασκευάζουν ΜΕΘ στα νοσοκομεία. Περιοχές ολόκληρες μπαίνουν σε καραντίνα, πρέπει να περιφρουρηθούν και συγχρόνως να τροφοδοτηθούν. Ειδικές κοινωνικές ομάδες, Ρομά, μετανάστες, άστεγοι, χρειάζονται αρωγή και πρέπει να βρεθούν οι διαφορετικοί επικοινωνιακοί κώδικες για τον καθένα.
Και συγχρόνως να μην καταρρεύσει τελείως το σύστημα. Ένα κράτος συνηθισμένο μέχρι τώρα να μοιράζει μόνο επιδόματα, αλλάζει λογική και επιδοτεί την εργασία. Επιστρεπτέες προκαταβολές, εργαζόμενοι σε αναστολή εργασίας με το κράτος να καλύπτει μισθούς, επιδοτήσεις στη μειωμένη απασχόληση, δάνεια, αναβολή πληρωμής φόρων, εκπτώσεις ενοικίων, αυξημένα επιδόματα ανεργίας. Και συγχρόνως 100δες χιλιάδες τάμπλετ και υπολογιστές για τους μαθητές των σχολείων. Όλα αυτά δεν ήταν καθόλου αυτονόητα.
Τώρα ήρθαν τα Χριστούγεννα. «Μας κλείνουν μέσα» φωνάζουν ακόμα κάποιοι που δεν έχουν καταλάβει τίποτα από αυτή την τεράστια μάχη που δίνεται δίπλα τους. Δεν «μας έχουν κλείσει μέσα», μας βοηθούν οικονομικά ώστε να μείνουμε μέσα για να μείνουμε υγιείς μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο. Με χρηματοδότη την Ευρωπαϊκή Ένωση στην οποία ευτυχώς ανήκουμε.
Ενώ το εύκολο θα ήταν να κάνουν όπως οι λαϊκιστές ηγέτες του κόσμου, οι Τραμπ και Μπολσονάρου, να μας πουν τα ωραία λόγια που ακούμε και εδώ από τους κυνικούς: Είναι προτιμότερο να σώσουμε ζωές από τον covid και να χάσουμε περισσότερες από την κατάρρευση της οικονομίας; Την ψεύτικη ερώτηση δηλαδή, την ερώτηση που κρύβει την ανικανότητα να αντιμετωπίσεις τη δύσκολη κατάσταση. Δεν είναι, ισχυρίζονται όσοι τα λένε αυτά, ότι είμαστε ανίκανοι να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και να αναλάβουμε το πολιτικό κόστος, απλώς προτιμήσαμε να μην καταστραφεί η οικονομία. Τα τραγικά αποτελέσματα αυτής της υπεκφυγής τα είδαμε σε άλλες χώρες.
Η Ελλάδα, αλλά και το μεγαλύτερο τμήμα του κόσμου, αντιμετώπισε αυτή την απειλή με θάρρος. Όσα συμβαίνουν 10 μήνες τώρα είναι ένα επιτυχές τεστ για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Μέσα σε λίγους μήνες μια τεράστια προσπάθεια, ένωσε επιστήμονες, τα μεγαλύτερα μυαλά της ανθρωπότητας, κράτη και επιχειρήσεις, και έφθασε στην παραγωγή του εμβολίου. Το οποίο η χώρα μας και άλλες χώρες της Δύσης θα το προσφέρουν δωρεάν στους πολίτες τους τούς προσεχείς μήνες.
Εκατομμύρια δόσεις στους -70 βαθμούς θα μεταφερθούν με αεροπλάνα και φορτηγά, σε χιλιάδες σημεία εμβολιασμού, που πρέπει επίσης να διαθέτουν ψύξη, να εκπαιδευτεί προσωπικό, να φτάσει το εμβόλιο και στους πιο ανήμπορους, αυτούς που δεν μπορούν να φτάσουν στα οργανωμένα σημεία.
Πριν 10 μήνες συζητούσαμε ότι δεν υπάρχουν αντισηπτικά στα ράφια. Ότι δεν υπάρχουν μάσκες για να κάνουμε εισαγωγή. Σήμερα συζητάμε για την οργάνωση του εμβολιασμού με προσωποποιημένες, ψηφιακές ατομικές προσκλήσεις. Σε χιλιάδες προκαθορισμένα σημεία εμβολιασμού. Με προτεραιότητα στους πιο ευάλωτους και όχι στους πιο ισχυρούς ή πλούσιους.
Μας αρέσει να γκρινιάζουμε, να κατηγορούμε το κόσμο μας, αλλά σ’ αυτή την παγκόσμια απειλή, φάνηκε πόσο έχουν εξελιχτεί, πόσο πιο προοδευτικές έχουν γίνει οι κοινωνίες που ζούμε.
Ο μικρός Γιάννης οφείλει να γίνει αστροναύτης όταν μεγαλώσει, όπως ονειρεύεται, η γενιά του μπορεί να είναι αυτή που θα δει ξανά αισιόδοξα τούτον τον αιώνα.
Η πανδημία μπορεί να μας γέμισε φόβο αλλά μας έδωσε και αισιόδοξα μηνύματα για τη δύναμη του ανθρώπινου είδους.