Θοδωρής Γεωργακόπουλος
Η Καθημερινή, 05/09/2020
Αν νομίζετε ότι ένα μπραφ στα ελληνοτουρκικά ή ένα βαρβάτο νέο κύμα του κορωνοϊου είναι οι βασικοί κίνδυνοι που επιφυλάσσει το υπόλοιπο 2020 για εμάς, θέλω να σας υπενθυμίσω κι έναν άλλο, εξίσου σοβαρό, ο οποίος πλησιάζει με τη μανία φυσικής καταστροφής και με δυνατότητα να ισοπεδώσει πολλά από όσα θεωρούσαμε ως τώρα δεδομένα στον πλανήτη αυτό: οι αμερικανικές εκλογές.
Η ισχυρότερη δημοκρατία του κόσμου έχει εκλογές σε 59 ημέρες ακριβώς -προγραμματίστε το ξενύχτι από τώρα- και αυτή τη φορά το διακύβευμα δεν είναι τίποτε λιγότερο από το αν θα συνεχίσει να είναι δημοκρατία.
Αν θεωρείτε ότι υπερβάλλω, μάλλον δεν έχετε παρακολουθήσει πολύ προσεκτικά τα νέα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Σε αυτό το διάστημα η πόλωση στην κοινωνία αυτής της χώρας έχει φτάσει σε επίπεδα που κάνουν το “Ελλάδα 2015” να μοιάζει με γιορτή ομόνοιας και συναδέλφωσης. Το σταδιακό, βασανιστικό ξεχαρβάλωμα δημοκρατικών παραδόσεων που άντεχαν δεκαετίες ή και αιώνες και αποτελούσαν τα θεμέλια του πολιτικού πολιτισμού της μεγάλης χώρας, θυμίζει σε κάποιες περιπτώσεις πράγματα που συμβαίνουν σε τριτοκοσμικές μπανανίες. Ένας ολόκληρος πολιτικός χώρος, το κόμμα που ίδρυσε ο Αβραάμ Λίνκολν, έχει πια αποσχιστεί ολοκληρωτικά από τη δημοκρατική διαδικασία και λειτουργεί με κανόνες και κώδικες που θυμίζουν θρησκευτική αίρεση, ή μαφία.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει δημόσια ότι οι εκλογές θα είναι “στημένες” από τους αντιπάλους του. “Ο μόνος τρόπος να χάσουμε”, δήλωσε πριν από λίγες εβδομάδες, κι ενώ οι δημοσκοπήσεις τον φέρνουν 7-8 μονάδες πίσω, “είναι οι εκλογές να είναι στημένες”. Αυτά δεν είναι φυσιολογικά πράγματα. Δεν είναι μέρος του πολιτικού παιχνιδιού πουθενά εκτός από Λευκορωσίες και αφρικανικές δικτατορίες. Η δημοκρατική διαδικασία στις ΗΠΑ και αλλού προϋποθέτει ως δεδομένη την αποδοχή των κανόνων από όσους συμμετέχουν -αλλιώς δε λειτουργεί. Κανένας υποψήφιος ποτέ δεν έχει περιφρονήσει τόσο πολύ και τόσο ανοιχτά τη δημοκρατική διαδικασία στο παρελθόν.
Ο Τραμπ αναπαράγει παλαβές θεωρίες συνομωσίας σχετικά με την ασφάλεια της επιστολικής ψήφου -εν μέσω πανδημίας που ενδέχεται να κρατήσει πολλούς πολίτες μακριά από τα εκλογικά κέντρα- παρόλο που και ο ίδιος ψηφίζει με επιστολική ψήφο. Τις προάλλες ενθάρρυνε δημοσίως τους ψηφοφόρους του να ψηφίσουν δύο φορές, και με επιστολική ψήφο και αυτοπροσώπως (πράγμα που απαγορεύεται -και είναι παράνομο ακόμα και να ενθαρρύνεις κάποιον να το κάνει) για να αποδείξουν, λέει, ότι το σύστημα είναι διεφθαρμένο (!). Ο ίδιος έχει πολλές φορές αρνηθεί να δεσμευτεί ότι θα αναγνωρίσει το αποτέλεσμα των εκλογών και έχει αμφισβητήσει το ομόφωνο πόρισμα των υπηρεσιών του κράτους (που διοικεί) περί ξένων παρεμβάσεων στην εκλογική διαδικασία.
Δεν πρόκειται για κανένα σκοτεινό ή μυστικό σχέδιο. Όλα αυτά γίνονται δημόσια και ανοιχτά, κι αν κάποιος έχει απορίες, ο ίδιος ο Τραμπ βγαίνει και τα ομολογεί. Όταν ο άνθρωπος που διόρισε διευθυντή των αμερικανικών ΕΛΤΑ (ένας χρηματοδότης της καμπάνιας του -τι άλλο) άρχισε να ξηλώνει την υποδομή των ταχυδρομείων σε πολιτείες όπου οι Δημοκρατικοί ψηφίζουν παραδοσιακά με επιστολική ψήφο, κανένας δεν έψαξε να σκαρώσει δικαιολογίες. Ο Τραμπ βγήκε στην τηλεόραση, 13 Αυγούστου στο Fox News και είπε ότι ο στόχος είναι “για να μην υπάρχει δυνατότητα για όλους να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο”. Ανοιχτά.
Το τι συνέπειες θα έχουν άλλα τέσσερα χρόνια Τραμπ είναι ένα θέμα για άλλο άρθρο (όχι ευχάριστο). Προς το παρόν, όλες οι δημοσκοπήσεις και όλες οι εκτιμήσεις, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα σενάρια και το (στρεβλό, μη-αντιπροσωπευτικό) εκλογικό σύστημα της χώρας, δίνουν φαβορί με μεγάλο προβάδισμα το Τζο Μπάιντεν. Από το δημοκρατικό κόσμο της χώρας γίνονται μεγάλες προσπάθειες να διαφυλαχτεί η διαδικασία, η οποία σας διαβεβαιώ ότι είναι ούτως ή άλλως πολύ πιο άναρχη, ασυντόνιστη και χαώδης από ό,τι οι δικές μας εκλογές. Η κατακραυγή διέκοψε προς το παρόν τις παρεμβάσεις στα ταχυδρομεία, το ΝΒΑ δήλωσε ότι θα μετατρέψει όλα του τα γήπεδα σε εκλογικά κέντρα. Αλλά σε μια εκλογική διαδικασία η οποία θα λάβει χώρα μέσα σε μια πανδημία, με 200.000 νεκρούς, με τον κόσμο να φοβάται, με ολόκληρο το μηχανισμό του κόμματος-αίρεσης να προσπαθεί να εμποδίσει τη συμμετοχή στους κακούς “εχθρούς”, με τον Υπουργό Δικαιοσύνης να λειτουργεί ως προσωπικός δικηγόρος του Προέδρου και με όλα τα απρόβλεπτα απρόοπτα που ασφαλώς θα μας επιφυλάσσει το 2020, απολύτως τίποτε δεν είναι βέβαιο. Διαβάζοντας τα σενάρια που αναλύει ο τελευταίος Economist διαπιστώνει κανείς ότι η νύχτα της 3ης Νοεμβρίου του 2020 θα είναι μια χρονική στιγμή από αυτές που “θα θυμόμαστε πού ήμασταν όταν συνέβη”. Το σχίσμα στην κοινωνία είναι τόσο μεγάλο, που σοβαροί αρθρογράφοι και ιστορικοί γράφουν, πια, στα άρθρα τους ευθαρσώς και χωρίς δισταγμό τη φριχτή λέξη που αρχίζει από “εμ” και τελειώνει σε “φύλιος”.
Όπως είναι τα πράγματα, το μόνο θετικό για τη δημοκρατία αποτέλεσμα θα είναι μια θεαματική νίκη του Μπάιντεν με χαώδη διαφορά (και στους εκλέκτορες και στη λαϊκή ψήφο -και να φανεί από νωρίς το βράδυ), ώστε ακόμα και ο Τραμπ να μην μπορεί να την αμφισβητήσει, και ταυτόχρονα η διατήρηση της πλειοψηφίας των Δημοκρατικών στη Βουλή και η κατάκτηση της πλειοψηφίας και στη Γερουσία, ώστε να έχουν την ευχέρεια να κυβερνήσουν αποτελεσματικά και να επουλώσουν όσες από τις γιγάντιες πληγές που έχουν ανοίξει όλα αυτά τα χρόνια επουλώνονται. Αυτό είναι και το βέλτιστο σενάριο και για όλο το δημοκρατικό κόσμο, για να μην πούμε για κάποιες συγκεκριμένες χώρες-συμμάχους των ΗΠΑ, που τώρα διαχειρίζονται το ότι ο Πρόεδρος είναι κάθε τρεις και λίγο σούξου-μούξου στα τηλέφωνα, μέσα στις αγάπες και τα σορόπια, με τον δικτάτορα της γειτονιάς μας.
Κι ακόμα κι αν συμβεί αυτό, που δεν είναι βέβαιο (και ούτε καν το πιο πιθανό), τα πράγματα δεν θα είναι ρόδινα. Σήμερα, μετά από την πανδημία, τις εκατόμβες των νεκρών, την καθολική ανικανότητα και ανεπάρκεια, την βάναυση κατρακύλα προς τον αυταρχισμό, την μόλυνση της κοινωνίας με περισσότερο μίσος και ακραίο διχασμό, σχεδόν το 40% των πολιτών δηλώνουν ότι συνεχίζουν να στηρίζουν τον Τραμπ. Το τι σόι πολίτες είναι αυτοί και γιατί είναι έτσι είναι επίσης θέμα για άλλο άρθρο. Ούτε αυτό ευχάριστο. Όμως ακόμα κι αν “όλα πάνε καλά” για τη δημοκρατία το Νοέμβριο, αυτό το 40% θα είναι ακόμα εκεί, φανατισμένο και οργισμένο, εγκλωβισμένο σε ένα παράλληλο σύμπαν με τις QAnon συνομωσίες τους, το Fox News τους και τα όπλα τους, ευάλωτο στον επόμενο φιδέμπορα που θα βρεθεί για να πατήσει τα κουμπιά τους, αν όχι στον ίδιο.