Τα δηλητηριώδη βέλη της «παλαιάς Ελλάδας»

Εφημερίδα Πρώτο Θέμα
18 Απριλίου 2020

Στις συνθήκες της πανδημίας παραμένουν ζωντανές «οι παλιές ιδέες, οι παλιές αγάπες, οι κραυγές». Δεν «πέρασαν για πάντα», όπως ελπίζαμε, ακούγοντας πριν από χρόνια τον έξοχο τραγουδοποιό Διονύση Σαββόπουλο. Είναι ακόμη παρούσες στη δημόσια ζωή. Μας υπενθυμίζουν πως η παρωχημένη πολιτισμική παράδοση διατηρεί ισχυρούς θύλακες σε όλους τους χώρους -ταξικούς, οικονομικούς, πολιτικούς-, εκφράζοντας βαθύτερα υποστρώματα μνήμης και συνείδησης.

Έτσι παρακολουθούμε ανεπίκαιρες ιδέες να μετατρέπονται σε ιδεοληπτικές εμμονές. Να αντιπροσωπεύουν έναν αναχρονιστικό τρόπο σκέψης. Παρατηρούμε μαρμαρωμένες αγάπες να προασπίζονται, υπηρετώντας ευτελείς σκοπούς. Να διαπλέκονται με ό,τι παραπέμπει στη συντήρηση και στην υστέρηση. Ακούμε, επίσης, υστερικές κραυγές φόβου, φθόνου και εμπάθειας εναντίον όσων δεν συντάσσονται μαζί τους.

Μια μειοψηφία με ακροδεξιές καταβολές βάλλει κατά εκείνων που ενσαρκώνουν τη σύγχρονη πολιτική κουλτούρα. Στο ανοίκειο έργο τους έχουν συνοδοιπόρους και δυνάμεις από την λαϊκή δεξιά – και μάλιστα πρώην πολιτειακούς παράγοντες. Καθώς και κάποιους απαίδευτους με αριστερίζουσες ιδεοληψίες.

Την περίοδο αυτή στο στόχαστρό τους βρίσκονται ο Σωτήρης Τσιόδρας και η Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Μολονότι απολαμβάνουν ευρύτερης αποδοχής, δέχονται τα πυρά διάφορων ανερμάτιστων. Ο καθηγητής λοιμωξιολογίας επικρίνεται διότι δήθεν εξυπηρετεί τις πολιτικές σκοπιμότητες του Κυριάκου Μητσοτάκη. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας εγκαλείται επειδή κατά τη γνώμη τους δεν σέβεται τους κανόνες και τους κώδικες του πολιτειακού θεσμού.

Η αλήθεια είναι αλλού. Οι αντιδρώντες, δέσμιοι της φοβικότητας και της εσωστρέφειας, είναι νοσταλγοί του παρελθόντος. Εκφράζουν την Ελλάδα της αποδρομής, η οποία αρνείται να συνδεθεί με το παγκόσμιο κοινωνικό αρχιπέλαγος. Αισθάνονται ότι η υπόστασή τους θα συρρικνωθεί αν η χώρα ακολουθήσει εξωστρεφή στρατηγική. Κοινό παρονομαστή αυτού του τμήματος της πολιτικής και δημοσιογραφικής τάξης αποτελούν ο λαϊκισμός, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός.

Το βέβαιο είναι ότι ο επικεφαλής κατά της πανδημίας αλλά και η νέα Πρόεδρος, με τον λόγο και την παρουσία τους, αντιστρατεύονται τις διαχρονικές ψυχώσεις, τις αγκυλώσεις και τους φορμαλισμούς ενός ξεπερασμένου βιόκοσμου: της «παλαιάς Ελλάδας».

Ο Σωτήρης Τσιόδρας αναδεικνύεται σε εμψυχωτή και πρωταγωνιστή της μάχης για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Το επιστημονικό του διαμέτρημα τού προσδίδει εγκυρότητα, αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα. Δεν υποκαθιστά την πολιτική, αλλά την εμπλουτίζει με τεχνοκρατική επάρκεια και εξειδικευμένες γνώσεις. Στην ουσία, έρχεται να μας δείξει πόσο απαραίτητος είναι ο συνδυασμός των τεχνικών της εξουσίας με τους ειδικούς. Με την ταπεινότητα, τη σεμνότητα και το μειλίχιο ύφος του, μάς διδάσκει ήθος. Πρωτίστως, προσπαθεί να μας πείσει ότι η ανάβαση στα βουνά της αλήθειας, κάθε άλλο παρά μάταιη είναι.

Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου, σε μικρό χρονικό διάστημα, επιτυγχάνει κάτι πολύ σημαντικό: Βγάζει τον πολιτειακό θεσμό από τη ναφθαλίνη και την αποστείρωση, συνδέοντάς τον οργανικά με τη ζώσα πραγματικότητα. Με τις πράξεις της ανατρέπει στερεότυπα. Δεν μένει προσκολλημένη στις στρεβλώσεις του πρωτοκόλλου, αντιλαμβανόμενη ότι αυτό οφείλει να έχει την απαιτούμενη ευελιξία. Και πολύ περισσότερο τραβάει διαχωριστική γραμμή από προγενέστερες πρακτικές μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. Ο λόγος της, εμπνευσμένος και οικείος. Απόδειξη βαθιάς παιδείας και πολιτικού βάθους. Οι παρεμβάσεις της, καίριες και ουσιαστικές. Η θέση της για έναν νέο πατριωτισμό, που θα εδράζεται στον κοσμοπολιτισμό, αποδεικνύει τον προοδευτικό της προσανατολισμό.

Πάντως, οι αντιδράσεις είναι ερμηνεύσιμες. Απεικονίζουν τον πολιτισμικό δυϊσμό – για να θυμηθούμε το εξαιρετικό επιστημονικό εγχειρίδιο του Νικηφόρου Διαμαντούρου. Η κλειστή, εσωστρεφής και φοβική κοινωνία βρίσκεται στον αντίποδα της ανοιχτής, εξωστρεφούς και κοσμοπολίτικης. Η πολύχρονη υστέρηση επιβεβαιώνει αυτή την αντίθεση.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ, καθίσταται αδήριτη η ανάγκη, μαζί με την αλυσίδα της πανδημίας, να σπάσουμε και την αλυσίδα της παρωχημένης πολιτισμικής παράδοσης.