Εφημερίδα Τα Νέα
4 Απριλίου 2019
Τον καπιταλισμό κάποτε ο Καρλ Μαρξ τον χαρακτήρισε ως το πιο επαναστατικό κοινωνικο-οικονομικό σύστημα, εξαιτίας της ικανότητάς του να προσαρμόζεται. Η προσαρμογή στη ζώσα πραγματικότητα είναι καίριο κριτήριο για να αντιληφθούμε και να ερμηνεύσουμε τις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Μολονότι η παραδοχή αυτή είναι αυτονόητη, δεν σημαίνει ότι υιοθετείται.
Η περιπέτεια της κρίσης ήταν αποκαλυπτική. Αφ’ ενός έπληξε δραστικά το μεταπολιτευτικό κομματικό σύστημα. Αφ’ ετέρου ανέδειξε τη δυσαρμονία του με τις νέες ανάγκες και απαιτήσεις. Τα όσα μεσολάβησαν συνιστούν αναμφίβολα αναδίπλωση. Αφυπνίστηκαν αμυντικά αντανακλαστικά. Ανασύρθηκαν παλιές συνταγές. Η επικράτηση του λαϊκισμού το επιβεβαιώνει. Ο ορθολογισμός εξοβελίστηκε. Οι σύγχρονες –επιβεβλημένες- προτάσεις θεωρήθηκαν συνώνυμες των μνημονίων. Οι αυθεντικές προοδευτικές δυνάμεις υπέστησαν στρατηγική ήττα.
Η χρεοκοπία δεν αξιοποιήθηκε ως εφαλτήριο για την ανατοποθέτηση των πολιτικών της χώρας. Το κορεσμένο παραγωγικό και οικονομικό μοντέλο δεν αμφισβητήθηκε. Το ίδιο και η συντεχνιακή οργάνωση της κοινωνίας . Αντιθέτως, επανακάμψαμε στον κρατισμό, υιοθετώντας όλες τις ακραίες εκδοχές του. Δεν είναι τυχαία η μονοκαλλιέργεια της δημοσιονομικής προσαρμογής. Χωρίς, μάλιστα, να συνοδεύεται από καινούργιες προσεγγίσεις, ως προς το αναπτυξιακό υπόδειγμα που πρέπει να ακολουθήσουμε. Η αναπροσαρμογή παραμένει ζητούμενο.
Ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ απέχει από τον αντιμνημονιακό. Ωστόσο, εξακολουθεί να αποτελεί νεφελώδες σχήμα. Ένα συνονθύλευμα ιδεοληπτικών κρατικιστικών συντηρητικών, ανερμάτιστων αντιλήψεων. Ο Αλέξης Τσίπρας, με τις γνωστές αντιφάσεις και αμφιταλαντεύσεις του, εμφανίζεται περισσότερο προσαρμοστικός. Πέραν του επικοινωνιακού του χαρίσματος, φαίνεται να διαθέτει και πολιτικά αντανακλαστικά. Το κεντροαριστερό κουστούμι που θέλει να φορέσει, εξυπηρετεί τις νέες του στοχεύσεις. Παραβλέπει όμως το ουσιώδες: οι πολιτικές του, και ιδιαίτερα οι πρακτικές και επιδόσεις της κυβέρνησης, τον εμποδίζουν να πετύχει τον στόχο του.
Η ΝΔ ως αντιπολίτευση προσπαθεί να εναρμονιστεί με τα δεδομένα του σήμερα. Αξιοποιώντας τα κυβερνητικά αδιέξοδα, επιδιώκει να αντιτάξει άλλον πολιτικό λόγο, επισκιάζοντας τις αγκυλώσεις και τις συντηρητικές θέσεις της. Ο πυρήνας της, βέβαια, είναι σε αναντιστοιχία με τις διακηρύξεις του αρχηγού της. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, παρά το ότι στο Μακεδονικό, για λόγους κομματικής συνοχής, υιοθέτησε απόψεις που βρίσκονται σε διάσταση με τη μεταρρυθμιστική του επαγγελία, διατηρεί διακριτή απόσταση από την πάγια δεξιά ρητορική. Η επιλογή του να προτάξει την οικονομική ατζέντα φανερώνει την επιθυμία του να απεγκλωβιστεί από τις σκιαμαχίες του παρελθόντος και να προσαρμοστεί στις σημερινές ανάγκες.
Παράδοξο είναι αυτό που συμβαίνει με το Κίνημα Αλλαγής. Ο λόγος, αλλά και οι θέσεις του, παραπέμπουν στις αρχέγονες ρίζες του. Κι αυτό τη στιγμή που θα είχε το μεγάλο πλεονέκτημα να αποτελέσει έναν πραγματικό μεταρρυθμιστικό και εκσυγχρονιστικό χώρο. Αντί της εναρμόνισης με το νέο πολιτικό τοπίο επέλεξε την παλινδρόμηση.
Η εγχώρια πολιτική διαχρονικά δυσκολεύεται να ευθυγραμμιστεί με τη νέα εποχή. Οι δυνάμεις της αδράνειας λειτουργούν ως άγκυρα, καθηλώνοντάς τη στο παρελθόν. Οι παλιές συνταγές αποδείχθηκαν ατελέσφορες. Το αίτημα της προσαρμογής καθιστά απαραίτητες τις αναθεωρήσεις. Η επικαιρότητα της πολιτικής διασφαλίζεται μόνον αν την αντιμετωπίσουμε ως ροή ασυνέχειας και ρήξεων.