Μιχάλης Τσιντσίνης
Καθημερινή , 29-8-2017
«Η εθνική υπερηφάνεια είναι για τις χώρες ό,τι ο αυτοσεβασμός για τα άτομα: είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορεί κανείς να βελτιώνεται». Αυτό δεν το έχει πει κανένας δεξιός. Το έχει γράψει ο αριστερός φιλόσοφος Ρίτσαρντ Ρόρτι σε ένα λιγνό βιβλίο που εκδόθηκε το 1998 (και που τους τελευταίους μήνες γίνεται ανάρπαστο στις ΗΠΑ, επειδή σε αυτό o Ρόρτι είχε προφητεύσει με σοκαριστική ακρίβεια τον Τραμπ).
Οκτώ χρόνια μετά τη χρεοκοπία, υπάρχει κάτι στην Ελλάδα που να εμπνέει την αναγκαία «εθνική υπερηφάνεια»; Από τα Αριστερά, υπάρχει το αφήγημα που περιγράφει τη χώρα ως έδρα ανοιχτών ιστορικών τραυμάτων. Περιγράφει μια χώρα-θύμα. Θύμα των εταίρων της, θύμα του νεοφιλελευθερισμού. Με μια κυβέρνηση δέσμια στο πρόγραμμα, αλλά τάχα αδούλωτη στο φρόνημα. Και από τα Δεξιά; Από εκεί εκπορεύεται το αφήγημα που ελεεινολογεί την Ελλάδα ως ανεπίδεκτη διόρθωσης. Ως την «τελευταία σοβιετική χώρα στον κόσμο» που της αξίζουν «μνημόνια μέχρι να σβήσει η κόλαση», επειδή κατοικείται από «γίδια» εθισμένα στο «σανό».
Γίδια, κηφήνες και βρικόλακες του εικοστού αιώνα. Μπορεί οι αφετηρίες να είναι διαφορετικές. Μπορεί η αριστερή αυτοθυματοποίηση να διαφέρει από τον συντηρητικό φαταλισμό. Το πλήγμα όμως στη συλλογική αυτοπεποίθηση είναι ίδιο. Είναι το πλήγμα που εκδηλώνεται με την απόδραση περίπου μισού εκατομμυρίου νέων Ελλήνων – απόδραση από μια χώρα για την οποία μπορούσαν να αισθάνονται μόνο απελπισία και αισχύνη.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε αυτά τα δίδυμα ρεύματα αριστερής εχθροπάθειας και εθνικής ηττοπάθειας. Κινδυνεύει και το ξέρει. Κινδύνευσε να χάσει τον έλεγχο της ατζέντας από την εμφυλιακή παραζάλη που προκάλεσε το εσθονικό. Και προσπάθησε να τον ξαναπάρει με το άρθρο του στην «Καθημερινή» της Κυριακής.
Θα ήταν εύκολο να ερμηνεύσει κανείς τη συμφιλιωτική του παρέμβασή ως προσπάθεια να τοποθετηθεί προς το Κέντρο, τώρα που ο κεντρώος χώρος διεκδικεί πάλι υπόσταση. Ανεξάρτητα, όμως, από τη συγκυρία, η εκλογική πείρα έχει δείξει ότι οι μεγάλες πλειοψηφίες –σαν αυτή που έχει βάλει στόχο ο Μητσοτάκης– δεν χτίζονται ούτε στα δεξιά ούτε στα αριστερά.
Πολλοί στη Ν.Δ. πιστεύουν ότι το κόμμα αρκεί να καταγγέλλει τα ψέματα του ΣΥΡΙΖΑ και να υπόσχεται ότι θα μειώσει τους φόρους. Αντιπολίτευση «κρέας με πατάτες». Οτιδήποτε άλλο αντιμετωπίζεται ως «αντιπερισπασμός». Μένει να φανεί στη ΔΕΘ, αλλά ο Μητσοτάκης έδειξε με το άρθρο του ότι ψάχνει πλουσιότερο μήνυμα. Η αντιπολίτευσή του έχει διανύσει τόσα χιλιόμετρα, ώστε να είναι πια σε θέση να διατυπώσει κάτι βαθύτερο από τη συριζοφαγία. Κάτι που δεν θα απαντά απλώς στον αντίπαλο, αλλά θα τον υπερβαίνει.
«Ο ανταγωνισμός για την πολιτική ηγεμονία», λέει ο Ρόρτι, «είναι ώς έναν βαθμό ανταγωνισμός μεταξύ αντικρουόμενων αφηγήσεων για το πώς ένα έθνος αντιλαμβάνεται την ταυτότητά του». Μάλλον είχε δίκιο.