Εφημερίδα Η Αξία
8 Δεκεμβρίου 2012
Πριν από μερικά χρόνια, καμία ευφάνταστη πολιτική μυθοπλασία δεν θα μπορούσε να προβλέψει την αποσύνθεση και κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ. Στην πολύχρονη διαδρομή του υπήρξαν στιγμές, κατά τις οποίες δοκιμάστηκε η συνοχή και η ενότητά του. Ωστόσο, ποτέ στο παρελθόν δεν τέθηκε ζήτημα ύπαρξής του.
Σήμερα, όμως, η κοινωνική και πολιτική βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε η κυριαρχία και ηγεμονία του έχει κατακερματιστεί. Ως εκ τούτου, ο εναπομείνας κομματικός του μηχανισμός είναι μετέωρος, δεν εκφράζει κανέναν εκτός από έναν κύκλο αξιωματούχων και παραγόντων.
Βλέποντας αυτή την αδιάψευστη πραγματικότητα και γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει δυνατότητα ανάταξης και ανασύνθεσης, τα στελέχη του ένα ένα αρχίζουν να αποστασιοποιούνται. Αντιλαμβανόμενα μάλιστα ότι η κοινωνία έχει χάσει το ενδιαφέρον της για το ΠΑΣΟΚ, αυτονομούνται ή αναζητούν νέα πολιτική στέγη και αυτομολούν.
Ωστόσο, το καίριο ζήτημα δεν είναι το άδοξο τέλος που έχουν οι πολιτικές καριέρες των στελεχών του, αλλά το κενό εκπροσώπησης που αφήνει πίσω του το άλλοτε κραταιό κόμμα της Κεντροαριστεράς.
Το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε για πολλές δεκαετίες τις προσδοκίες σημαντικών κοινωνικών ομάδων. Αναδείχθηκε ως ο κατεξοχήν πολιτικός εκφραστής των αποκαλούμενων προοδευτικών και κεντροαριστερών δυνάμεων, πέραν της παραδοσιακής Δεξιάς και Αριστεράς.
Το γεγονός αυτό του προσέδωσε δεσπόζουσα θέση στην πολιτική σκηνή του τόπου, διασφαλίζοντάς του πολυσυλλεκτικότητα. Η συνοχή και η ανθεκτικότητα που επέδειξε, ακόμα και όταν η κυβερνητική του φθορά ήταν αναπόφευκτη, οφείλονταν πρωτίστως στους στέρεους δεσμούς που είχε οικοδομήσει με μια μεγάλη γκάμα κοινωνικών δυνάμεων.
Όλα αυτά, ωστόσο, αποτελούν πλέον παρελθόν. Η πρόσφατη κυβερνητική του θητεία 2009-2011, υπήρξε καταστροφική. Αδυνατώντας να διαχειριστεί τα μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα που άφησε πίσω της η διακυβέρνηση Καραμανλή, κατέφυγε σε επικίνδυνους αυτοσχεδιασμούς, εκτροχιάζοντας τη χώρα. Με τις ανερμάτιστες πολιτικές που ακολούθησε στιγματίστηκε ανεπανόρθωτα.
Ταυτίστηκε με τη χρεοκοπία και άρχισε η καθοδική του πορεία, η οποία θα το οδηγήσει στην οριστική καταβαράθρωσή του αν τα στελέχη και κυρίως η ηγεσία δεν προχωρήσουν σε μια πραγματική πολιτική αποτίμηση της διακυβέρνησης Παπανδρέου. Όταν στην κοινή γνώμη, έχει εδραιωθεί η αντίληψη ότι οι αστοχίες των τελευταίων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ έπληξαν θανάσιμα τη χώρα, κανένα επικοινωνιακό τρικ δεν θα μπορέσει να ανατρέψει τη συνεχή υποχώρησή του.
Η προσπάθεια της νέας ηγεσίας του να λειάνει και να καλύψει τα ουσιώδη προβλήματα με τα οποία βρέθηκε αντιμέτωπη, καθίσταται εκ των πραγμάτων ατελέσφορη. Η συγκάλυψη ευθυνών δεν ξορκίζει τα τραγικά λάθη και τις παραλείψεις. Η άρνηση συμφιλίωσης με την αλήθεια στην ουσία τού κόβει κάθε γέφυρα επικοινωνίας με το πολιτικό του ακροατήριο.
Δεν είναι τυχαίο ότι αυτό που ονομάζουμε «παραδοσιακό ΠΑΣΟΚ» προσβλέπει πλέον στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το μεταρρυθμιστικό, ευρισκόμενο σε φάση αναζήτησης και διεργασιών, το απορρίπτει.
Είναι εμφανές πλέον ότι το πρόβλημα του σημερινού ΠΑΣΟΚ έγκειται στην αδυναμία του να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και στην έλλειψη στρατηγικής. Δεν έχει ξεκαθαρίσει σε ποιο ακροατήριο θέλει να απευθυνθεί και με ποιες πολιτικές. Ακολουθώντας ασαφή στρατηγική και χωρίς ξεκάθαρο στίγμα, πελαγοδρομεί, φάσκει και αντιφάσκει. Δεν κατανοεί ότι με τον τρόπο αυτό μεγαλώνει η αναξιοπιστία και η αφερεγγυότητά του.
Η έλλειψη στρατηγικής το οδηγεί σε πρακτικές πλειοδοσίας αιτημάτων διαφόρων κοινωνικών ομάδων, οι οποίες λίγο απέχουν απ’ αυτές του λαϊκισμού, των συντεχνιακών συμφερόντων και των πελατειακών σχέσεων. Προφανώς θεωρεί πως έτσι θα πάρει πίσω τις δυνάμεις που ήδη έχουν στραφεί προς τον ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως για τις δυνάμεις αυτές το ΠΑΣΟΚ είναι ένοχο. Είναι ο θύτης, η αιτία όλων των προβλημάτων και των αδιεξόδων τους και αυτό δεν αλλάζει με τίποτα. Καμία διαφωνία του για τα κυβερνητικά μέτρα δεν θα μπορέσει να τους μεταπείσει. Όλοι γνωρίζουν ότι το ΠΑΣΟΚ είχε συμφωνήσει με τις πολιτικές που καλείται να ακολουθήσει η χώρα, οπότε οι ενστάσεις που ψελλίζει σήμερα σε καίρια ζητήματα δεν βρίσκουν ευήκοα ώτα. Είναι δυνατόν να γίνει πειστική η νέα ηγεσία του όταν για παράδειγμα, ενίσταται για το φορολογικό, για τη διαθεσιμότητα των δημοτικών υπαλλήλων, για τις αποκρατικοποιήσεις, για το ασφαλιστικό κ.λπ., τη στιγμή που έχει υπογράψει και έχει κατ’ αρχήν αποδεχτεί το στόχο των 2,5 δις ευρώ εσόδων από φόρους, τη μείωση του δημόσιου τομέα, την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας ή τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού;
Αντιθέτως, ο ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύεται ιδιαίτερα ξεκάθαρος και ελκυστικός. Το μήνυμά του για καλύτερες μέρες –εφικτό ή ανέφικτο- απευθύνεται σε ένα κόσμο που προσδοκά την επιστροφή στην επίπλαστη ευημερία του ΠΑΣΟΚ των προηγούμενων ετών. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο το γεγονός ότι το πολιτικό οπλοστάσιο του ΣΥΡΙΖΑ παραπέμπει σ’ αυτό του προμνημονιακού ΠΑΣΟΚ. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνει την πολιτική ταύτισή του με τις συγκεκριμένες δυνάμεις.
Προσπαθώντας, λοιπόν, το ΠΑΣΟΚ να ψαρέψει σε θολά νερά, απευθύνεται σε λάθος ακροατήριο, το οποίο δεν θέλει να ακούσει και δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να ανταποκριθεί στα πολιτικά του κελεύσματα. Ακολουθώντας ταυτόχρονα μια αντιφατική και παράδοξη στρατηγική, αφαιρεί από τον εαυτό του τη δυνατότητα να υποστηρίξει πολιτικές τομών και αλλαγών και να προσελκύσει όλες εκείνες τις μεταρρυθμιστικές και προοδευτικές δυνάμεις που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στη φάση της αναζήτησης. Επομένως, όλες οι προσπάθειες ανάκαμψής του αποβαίνουν άκαρπες. Δεν έχουν πολιτικό αντίκρισμα.
Ωστόσο, το ΠΑΣΟΚ, στο νέο πολιτικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί μετά τις εκλογές του Ιουνίου και με αφορμή τη νέα ηγεσία, θα μπορούσε να κάνει τo εξής απλό: Αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος -που έτσι κι αλλιώς το επωμίστηκε λόγω της διακυβέρνησης Παπανδρέου-, να αναδειχθεί σε φορέας των μεταρρυθμίσεων, αλλαγών και τομών, που τόσο ανάγκη έχει αυτή τη στιγμή η χώρα.
Επιλέγοντας μια τέτοια στρατηγική ξεκαθαρίζει σε ποιες δυνάμεις θα απευθυνθεί, και γνωρίζει ποιοι θα επιδείξουν ενδιαφέρον και θα συμπαραταχθούν μαζί του. Ταυτόχρονα, αποδέχεται το αυτονόητο γεγονός, ότι θα παγιωθεί η απόσταση -που έτσι κι αλλιώς υφίσταται- με όλους εκείνους που θέλουν να αναβιώσουν το παρελθόν.
Όσο, λοιπόν το ΠΑΣΟΚ δεν προτάσσει μια καθαρή μεταρρυθμιστική ατζέντα και τσαλαβουτά στα θολά νερά του παρελθόντος, θα παραμένει παγιδευμένο στο 5% που του δίνουν όλες σχεδόν οι δημοσκοπήσεις.