Εφημερίδα Η Αξία
29 Δεκεμβρίου 2012
Η κρίση και η χρεοκοπία ήταν φυσικό να προκαλέσουν ουσιαστικές μεταβολές και στο κομματικό σύστημα της χώρας. Ο κατακερματισμός των πολιτικών δυνάμεων διαπερνά ολόκληρο το πολιτικό φάσμα.
Τα αποκαλούμενα μεγάλα κόμματα εξουσίας αποτελούν πλέον παρελθόν. Αντιθέτως, μικρά και μάλλον θνησιγενή κόμματα, με μονοθεματική ατζέντα και μοναδικό σημείο αναφοράς τα μνημόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους. Ίσως το μόνο κόμμα που προς το παρόν τουλάχιστον βρίσκει πρόσφορο έδαφος είναι το εθνικιστικό και νεοναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής.
Οι εκλογές του Μαΐου άλλαξαν εντελώς το πολιτικό σκηνικό. Ο χώρος της Κεντροδεξιάς έχασε την ενιαία του έκφραση και τη δυναμική του. Η υποχώρηση της Νέας Δημοκρατίας στο 19% ήταν αποκαλυπτική. Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, αν και δεν φαίνεται να έχουν μέλλον, κατάφεραν να της αποσπάσουν ένα σεβαστό ποσοστό, από δυνάμεις που παρέμεναν προσηλωμένες στην αντιμννημονιακό μπλοκ.
Την ίδια κατακερματισμένη εικόνα εμφανίζει και ο αποκαλούμενος κεντροαριστερός χώρος. Η καταβαράθρωση του ΠΑΣΟΚ, η εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ στο 27%, η εμφάνιση της ΔΗΜΑΡ ως νέου φορέα με ευρωπαϊκές και αριστερές αναφορές, αλλά και η συρρίκνωση και η περιθωριοποίηση του ΚΚΕ, αναδιατάσσει τους πολιτικούς συσχετισμούς, δημιουργώντας νέα δεδομένα.
Έξι μήνες μετά τις εκλογές όλες οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν τα εκλογικά αποτελέσματα. Όμως πέρα από το μέγεθος και την πολιτική επιρροή που έχει το κάθε σχήμα, το κύριο ζήτημα είναι η πανπερμία και η πολυδιάσπαση ολόκληρου του κομματικού φάσματος.
Στην πραγματικότητα το οικοδόμημα της Μεταπολίτευσης που στέγασε επί τριάντα οκτώ χρόνια τους διάφορους πολιτικούς φορείς, έχει στοιχειώσει. Τα κόμματα που δημιουργήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια βρίσκονται σε φάση κορεσμού. Αποξενώθηκαν από τις κοινωνικές δυνάμεις που τα στήριξαν.
Τη μεγαλύτερη φθορά έχουν υποστεί το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία. Ως προϊόντα της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου έφεραν έντονα τα αποτυπώματα της ελληνικής ιδιομορφίας. Σήμερα είναι φθαρμένα και ξεπερασμένα. Με την πολιτική και κοινωνική βάση τους συρρικνωμένη έχουν μετατραπεί σε μαρμαρωμένους μηχανισμούς. Η δημόσια εικόνα τους δεν επιδέχεται ανακατασκευή ή καλλωπισμό.
Η κυβερνητική φθορά, η ανεπάρκεια, τα λάθη, οι παραλείψεις και η αναποτελεσματικότητα των δύο πρώην μεγάλων κομμάτων εξουσίας έχουν εξαντλήσει την πολιτική τους περιουσία, απομειώνοντας τις δυνατότητες τους. Η απώλεια της πολιτικής τους επιρροής φαίνεται να είναι μόνιμο χαρακτηριστικό. Ο πολιτικός ιστός που επί πολλές δεκαετίες τούς διασφάλιζε πολυσυλλεκτικότητα δεν υφίσταται πια. Η συνύπαρξη κάτω από την ίδια πολιτική στέγη και η σύνθεση αντιτιθέμενων ιδεολογιών και απόψεων, δεν είναι πλέον εφικτές.
Ήδη οι συντηρητικές, αναχρονιστικές και λαϊκίστικες δυνάμεις που βρίσκονταν στους κόλπους τους αναζήτησαν στέγη και έκφραση στα διάφορα συγκυριακά σχήματα που έχουν εμφανιστεί. Οι προερχόμενες από τη Νέα Δημοκρατία μεταπήδησαν στους Ανεξάρτητους Έλληνες, ενώ οι προερχόμενες από το ΠΑΣΟΚ διαβαίνουν την πόρτα του ΣΥΡΙΖΑ. Αντιθέτως, οι δυνάμεις του αποκαλούμενου μεσαίου χώρου, οι μεταρρυθμιστικές και εκσυγχρονιστικές, παραμένουν πολιτικά άστεγες, περιμένοντας τη δημιουργία νέων σχημάτων. Γι’ αυτές η Νέα Δημοκρατία είναι ένα ξεπερασμένο δεξιό κόμμα, ενώ το ΠΑΣΟΚ, ένα ευνουχισμένο και χρεοκοπημένο πολιτικό σχήμα.
Παράλληλα, τα δύο αυτά κόμματα πληρώνουν και τις αμαρτίες του πρόσφατος παρελθόντος τους. Η πλειονότητα της κοινής γνώμης τα θεωρεί υπεύθυνα για την κρίση και τη χρεοκοπία. Αντιλαμβάνεται ότι τα οικονομικά αδιέξοδα δεν ήταν κ εραυνός εν αιθρία. Οφείλονται τόσο στην ελαφρότητα και τις πελατειακές πολιτικές που ακολούθησε η κυβέρνηση Καραμανλή, με αποτέλεσμα τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό της χώρας, όσο και στις ανερμάτιστες πολιτικές του Γιώργου Παπανδρέου, που μας οδήγησαν στα ετεροβαρή και δυσβάσταχτα μνημόνια.
Ως εκ τούτου τόσο η Νέα Δημοκρατία όσο και το ΠΑΣΟΚ πολύ δύσκολα θα ανακάμψουν. Εξάλλου η ευρωπαϊκή στροφή του Σαμαρά δίνει πόντους προσωπικά στον ίδιο και όχι στο κόμμα του. Το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε δυσχερέστερη θέση, αφού ολοένα και περισσότερο ενισχύονται οι φυγόκεντρες τάσεις. Η αδυναμία του Ευάγγελου Βενιζέλου να λειτουργήσει ως φορέας νέων ιδεών τού στερεί τη δυνατότητα να προσδώσει στο κόμμα του προοπτική.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, αντίθετα, ως προϊόν της κρίσης και της χρεοκοπίας, έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχη πολιτική δύναμη. Αν και είναι εμποτισμένος από αντιφάσεις και αντινομίες, έχει τη δυνατότητα να εκφράσει διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Υιοθετώντας έναν σκληρό αντιμνημονιακό λόγο μπόλιασε δυνάμεις που στην πραγματικότητα έχουν αντιτιθέμενες επιδιώξεις. Γι’ αυτό και βλέπουμε να συνυπάρχουν κάτω από την ίδια πολιτική ομπρέλα οι εκφραστές των συντεχνιών που θέλουν να κρατήσουν τα κεκτημένα τους με τις λαϊκές δυνάμεις που βιώνουν τα τραγικά οικονομικά αδιέξοδα της κρίσης.
Βέβαια, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ την τελευταία περίοδο επιδίδεται σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης και αφομοίωσης των αντιτιθέμενων συμφερόντων. Αντιλαμβάνεται, έστω και καθυστερημένα, ότι ο λαϊκισμός, η δημαγωγία και ο καταγγελτικός λόγος δεν μπορούν να αποτελέσουν την πρώτη ύλη για μια αξιόπιστη και φερέγγυα αντιπολιτευτική παρουσία. Μετά τις λατινοαμερικανικές αναζητήσεις ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ ανακάλυψε ότι το ευρώ συνιστά πλεονέκτημα για την Ελλάδα. Βέβαια, την ίδια στιγμή βλέπουμε να συνυπάρχει ο επιχειρούμενος εξευρωπαϊσμός με τις αναζητήσεις στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Το βέβαιο είναι ότι η ανακατασκευή της πολιτικής εικόνας του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκει αντιστάσεις από τον πολιτικό πυρήνα του χώρου που αυτός εκπροσωπεί.
Πάντως, η σημερινή μεγάλη αποδοχή του οφείλεται στο γεγονός ότι καταγράφεται ως ένα σχήμα πασπαρτού με μπόλικη αντιμνημονιακή γαρνιτούρα. Ωστόσο, όσο παραμένει παγιδευμένος στις ιδεοληψίες και στις αντινομίες της παραδοσιακής αριστεράς, αλλά και του παλαιού ΠΑΣΟΚ, τόσο θα συνιστά ένα ιδιότυπο εθνοκεντρικό σχήμα επιρρεπές στο λαϊκισμό και στις πελατειακές πολιτικές.
Μεγάλη, επίσης, είναι και η αδυναμία της ΔΗΜΑΡ να εκφράσει το ριζοσπαστικό και φιλελεύθερο κομμάτι της Αριστεράς που προσβλέπει στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται στην απουσία διακριτού και καθαρού πολιτικού στίγματος. Εξάλλου, η ταυτότητά της δεν καθορίζεται από κάποιες καθαρές ιδεολογικοπολιτικές διαφορές, αλλά από το μετριοπαθές προφίλ και τον ήπιο πολιτικό λόγο του αρχηγού της.
Όλα δείχνουν ότι το πολιτικό σκηνικό που έχει διαμορφωθεί είναι μεταβατικό. Οι αναμενόμενες αναδιατάξεις και ανασυνθέσεις του πολιτικού φάσματος δεν έχουν αποκρυσταλλωθεί ακόμη. Η κρίση εκπροσώπησης είναι το μείζον και ουσιώδες πρόβλημα για το υπάρχον κομματικό σύστημα. Η άρση της πολιτικής απονομιμοποίησης φαίνεται να αργεί. Το πολιτικό κενό που έχει δημιουργηθεί μετά την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ, μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ, είναι μεγάλο. Η κάλυψή του δεν αναμένεται να γίνει στο άμεσο μέλλον. Ως εκ τούτου, η πολιτική ζωή θα κινηθεί γύρω από το δίπολο Σαμαράς- Τσίπρας.