Περιοδικό Σοσιαλιστική Θεωρία και Πράξη
τεύχος Φεβρουαρίου 1990
Συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ
Την αναγκαιότητα διαλόγου και συνεργασία των προοδευτικών και αριστερών δυνάμεων αναδεικνύει η σημερινή πολιτική συγκυρία.
Τόσο οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις όσο και οι αλλαγές που πραγματοποιούνται στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο και ιδιαίτερα στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, προκαλούν ανακατατάξεις στις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις και προβάλλουν την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της ιδεολογικής φυσιογνωμίας και πολιτικής ταυτότητας των αριστερών δυνάμεων. Οι στρατηγικές επιλογές και οι πολιτικές στοχεύσεις που συγκρούονται στον ευρωπαϊκό χώρο, σήμερα έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί.
Ο διπλός διαζευκτικός χαρακτήρας των συγκρούσεων αυτών, από τη μια πλευρά αποκαλύπτει τη στρατηγική πρόταση των δυνάμεων του κεφαλαίου που προωθούν τη νεο-συντηρητική αναδιάρθρωση των αστικών σχέσεων εξουσίας και από την άλλη πλευρά ολοένα και περισσότερο αποκρυσταλλώνει τη στρατηγική απάντηση των προοδευτικών δυνάμεων, που επιδιώκουν την απόκρουση των συντηρητικών επιδιώξεων και προβάλλουν την ανάγκη κοινωνικών μεταρρυθμίσεων σε προοδευτικές κατευθύνσεις.
Στις δύο αντίπαλες αυτές στρατηγικές προτάσεις στοιχίζονται όλες οι πολιτικές δυνάμεις. Αν οι δυνάμεις της ευρύτερης Αριστεράς θέλουν να προσδιορίζονται με βάση τις σύγχρονες πολιτικές ιδεολογικές και ταξικές αντιτάξεις πρέπει να αναγνωρίσουν την παραπάνω πραγματικότητα και να επανεξετάσουν την πολιτική τους πρακτική, για να μπορέσουν να αποκρούσουν αποτελεσματικά τις νεο-συντηρητικές επιδιώξεις.
Η αυτοπαγίδευση των αριστερών δυνάμεων σε απολιτικές αντιπαλότητες και η εμμονή σε ιδεολογικές αγκυλώσεις του παρελθόντος, αφενός δεν προωθούν τη συνεργασία των προοδευτικών και αριστερών δυνάμεων, που αποτελεί τη μοναδική απάντηση στις νεο-συντηρητικές προσκλήσεις και αφ’ ετέρου ανοίγουν το δρόμο για την ταχύτερη ιδεολογικοπολιτική επικράτηση του νεο-συντηρητισμού.
Έτσι, λοιπόν, η προσπάθεια ανεύρεσης κοινών σημείων διαλόγου και συνεργασίας ανάμεσα στις δυνάμεις του Συνασπισμού της Αριστεράς και του ΠΑΣΟΚ πρέπει να απεγκλωβίζεται από τις μέχρι τώρα πολιτικές πρακτικές και κομματικές σκοπιμότητες και να στηρίζεται στη διαπίστωση των αντικειμενικών προβλημάτων που δημιουργούν οι συνεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές οικονομικές και τεχνολογικές συνθήκες. Γιατί η ανάπτυξη του διαλόγου και της συνεργασίας των αριστερών δυνάμεων είναι κοινωνικά αναγκαία και πολιτικά επιβεβλημένη. Και για να είναι αξιόπιστη και φερέγγυα δεν πρέπει να εκπορεύεται από μικροπολιτικές σκοπιμότητες.
Η συνεργασία των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που συγκροτούν την Αριστερά ή θα προκύψει στη βάση της προγραμματικής σύγκλισης και της ιδεολογικοπολιτικής προσέγγισης τους και θα έχει μακρόπνοη προοπτική ή δεν θα υπάρξει ποτέ. Αυτός είναι απαράβατος όρος για τη συνεργασία των δυνάμεων της ευρύτερης Αριστεράς.
Οι σημερινές κοινωνικές μεταβολές και πολιτικές συνθήκες είναι ακρετά πρόσφορες για την κατάκτηση αυτού του όρου.
Αυτό πιστοποιεί:
- Η επίδραση των κοσμογονικών αλλαγών, στην πολιτική, στην ιδεολογία, στη θεωρία και στην κουλτούρα των αριστερών δυνάμεων. Σήμερα στον χώρο της Αριστεράς, ο αποστεωμένος πολιτικός λόγος και τα παρωχημένα ιδεολογικά σχήματα έχουν αισθητά υποχωρήσει. Μόνο μια Αριστερά κοινωνικά ριζοσπαστική, πολιτικά ανανεωμένη και ιδεολογικά σύγχρονη μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στις κοινωνικές μεταβολές που πραγματοποιούνται, προσανατολίζοντάς τες σε προοδευτικές κατευθύνσεις.
- Η υπέρβαση του ιστορικού σχήματος, που προκάλεσε τη διαίρεση του εργατικού κινήματος, σε σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά κόμματα.
- Η ανεύρεση προγραμματικών συγκλίσεων ανάμεσα στις αριστερές δυνάμεις σε ζητήματα πολιτικών θεσμών, κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, οικονομίας, διεθνών σχέσεων κ.ά.
Αν η προσπάθεια προσέγγισης του ΠΑΣΟΚ με τον Συνασπισμό της Αριστεράς δεν έχει ως θεμελιακά στοιχεία τις παραπάνω διαπιστώσεις δεν θα είναι ούτε φερέγγυα ούτε αξιόπιστη.
Η συγκρότηση της Μεγάλης Αριστεράς προϋποθέτει τη σύγκλιση όλων των δυνάμεών της. Γιατί η προοπτική της Αριστεράς, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, είναι συνυφασμένη με την ιδεολογικοπολιτική σύγκλιση των δυνάμεών της και με την επαναδιατύπωση της κοινωνικής πρότασής της.
Ο Συνασπισμός της Αριστεράς, ξεπερνώντας τη μετα-ιδεολογική του περίοδο και την εκδικητική του συμπεριφορά απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, φαίνεται ότι συνειδητοποιεί την αναγκαιότητα συνεργασίας και σύγκλισης των δυνάμεων της Αριστεράς.
Το ΠΑΣΟΚ, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα ανανέωσης και αναγέννησής του, προχωρεί σε νέους δρόμους. Η προώθηση της αντίληψης για τη συγκρότηση της Ευρωαριστεράς είναι αναμφίβολα ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση αυτή. Και παράλληλα δημιουργεί τις προϋποθέσεις οργανικής μετεξέλιξής του σε πολιτικό κόμμα με σοσιαλιστικές αρχές.
Τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι τώρα και από τους δύο πολιτικούς σχηματισμούς είναι μικρά. Το κλίμα όμως που έχει ήδη διαμορφωθεί είναι πρόσφορο για την προώθηση του διαλόγου και της συνεργασίας των αριστερών δυνάμεων.