Περιοδικό Κλικ*
τεύχος Σεπτεμβρίου 1999
Διάβασα το βιβλίο του Γιώργου Παπαχρήστου “Σκιές στο Περιστύλιο” από δημοσιογραφική περιέργεια και επαγγελματική διαστροφή!. Φαντάζομαι το ίδιο έκαναν και εκατοντάδες άλλοι δημοσιογράφοι και πολιτικοί. Στην πολιτική και τη δημοσιογραφία το κύριο καύσιμο είναι η ενημέρωση! Πρέπει πάντα να γνωρίζεις τα πάντα γύρω σου! Αυτό το γνωρίζει ο Αργύρης Πλατάκης, ο ήρωας του βιβλίου, το γνώριζε η υπουργός Ολγα Ραζή, το γνωρίζει ο Γιώργος Παπαχρήστου, αλλά και κάθε άνθρωπος του συναφιού.
Το διάβασα μονορούφι. Ο Παπαχρήστος είναι δημοσιογράφος. Έγραψε λοιπόν, ένα βιβλίο με τη διαπεραστική ματιά ενός έμπειρου παρατηρητή. Το βιβλίο είναι μια διεισδυτική ανάλυση για τον έρωτα και την εξουσία ή καλύτερα για τον έρωτα δύο ανθρώπων της εξουσίας και ό,τι αυτό το γεγονός συνεπάγεται. Το βιβλίο δεν είναι νουβέλα για το σαββατοκύριακο, αν και μερικοί θα το διαβάσουν και ως τέτοιο… Το βιβλίο, κατά τη γνώμη μου, είναι μια δυνατή γροθιά στο στομάχι όλων των ανθρώπων της εξουσίας!
Εξιστορεί τον έρωτα της κας Ραζή και του κου Πλατάκη. Μιας υπουργού και ενός επιτυχημένου δημοσιογράφου. Μάταια και οι δύο προσπαθούν να γίνουν, εκείνη ΄Ολγα και εκείνος Αργύρης. Δεν θα τα καταφέρουν ποτέ. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα και μέσα στο πάθος και τον έρωτα εκείνη εξακολουθεί να τον αποκαλεί με το επώνυμό του. Παρόλο που αυτό συμβαίνει συχνά στη ζωή, εδώ έχει τη δική του σημασία …
Ερωτεύονται βίαια, άγρια, με τη δίψα και τη δύναμη δύο άγριων ζώων! Άνθρωποι της εξουσίας και οι δύο, ταυτίζουν την ευχαρίστηση και την ηδονή με την ΚΑΤΟΧΗ:
Θέλει ο ένας να ΕΧΕΙ τον άλλον!
Μάταιος κόπος.
Είναι και οι δυο αρσενικά!
Η εξουσία είναι Κοκότα, γι’ αυτό και έλκει επιβήτορες…
Πληγώνουν και πληγώνονται με το μοναδικό τρόπο που γνωρίζουν: Με τρόπο δηλαδή εντελώς ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ!
Ο Παπαχρήστος με το αλάνθαστο κριτήριο του κοινωνικού παρατηρητή φθάνει σε αυτή την αλήθεια χωρίς δυσκολία. “Καριέρα”, “έξωθεν καλή μαρτυρία”, κυρίως όμως “αμυντική στάση”, μέσα σε ένα εχθρικό περιβάλλον, όπως είναι δυστυχώς η πολιτική και η δημοσιογραφία, δεν θα επιτρέψουν στο ερωτευμένο ζευγάρι να βγει από τον επαγγελματικό του ΡΟΛΟ!
Τελικώς, ο Παπαχρήστος, εμμέσως αλλά σαφώς αναρωτιέται με το βιβλίο του:
Μπορούν δύο άνθρωποι της εξουσίας να ερωτευθούν μεταξύ τους;
Η δική μου γνώμη, κι αυτό δείχνει η ιστορία του Παπαχρήστου, είναι ένα ξεκάθαρο ΟΧΙ.
Όταν τα διεθνή περιοδικά και ταμπλόιντ κυκλοφορούσαν με τη γνωστή ιστορία του αξέχαστου Α. Παπανδρέου και της Δήμητρας, στη γειτονική Ιταλία το συντηρητικό και καθολικό περιοδικό “Φαμίλια Κριστιάνα” έθεσε σε ένα Νέστορα της ιταλικής αριστεράς, το σοσιαλιστή Μαντσίνι το ερώτημα αν επιδοκιμάζει ή αποδοκιμάζει αυτή τη σχέση. Ο Μαντσίνι θυμάμαι απάντησε περίπου ως εξής: “Αν ο Α. Παπανδρέου, ένας πολιτικός ηγέτης αυτού του βεληνεκούς, μπορεί, μένοντας πολιτικός, να ερωτευθεί, τότε υπάρχει ελπίδα και για τους πολιτικούς και για την πολιτική”!
Θυμάμαι πόσο με εντυπωσίασε αυτή η απάντηση.
Ομως, η Ιστορία διδάσκει πως, δυστυχώς, ο Μαντσίνι είχε, ως ένα βαθμό βεβαίως, άδικο!
Στον πολιτικό, καλώς ή κακώς η ιδιωτική και δημόσια ζωή είναι συγκοινωνούντα δοχεία!
Υποκρισία δεν είναι να αποδεχόμαστε κάτι τέτοιο, αλλά το αντίστροφο! Στη χώρα μας δεν έχουμε ευτυχώς παραδείγματα υποκριτικού πουριτανισμού, όπως π.χ. στις ΗΠΑ. Όμως αυτό, κατά τη γνώμη μου, δεν σημαίνει ότι η ΟΠΟΙΑ ιδιωτική ζωή ενός πολιτικού είναι ανεξάρτητη από τη δημόσια δράση του.
Θέλω να είμαι ξεκάθαρος σε αυτό το σημείο: Εδώ δεν μιλάμε για το δικαίωμα των ανθρώπων της εξουσίας στην ιδιωτική ζωή, γενικά. Αν δηλαδή έχουν το δικαίωμα να κρατούν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας την οικογενειακή και προσωπική τους ζωή. Αυτό είναι αυτονόητο. Το ερώτημα είναι αν έχουν (προσοχή, δεν λέω αν πρέπει να έχουν), αν λοιπόν έχουν στην πράξη το δικαίωμα ή την ελευθερία του μέσου πολίτη. Γι’ αυτό πρόκειται. Οσο λοιπόν κι αν ακούγεται σκληρό ή μη-αποδεκτό θεωρητικά, η αλήθεια είναι ότι ένας άνθρωπος της εξουσίας τέτοιο δικαίωμα δεν το έχει!
Από την άλλη πλευρά, πάρα πολλοί θέτουν το εύσχημο θα έλεγα, αλλά και εύλογο ερώτημα: Μα, θέλουμε πολιτικούς ανέραστους, χωρίς αισθήματα, ψυχρούς και απόμακρους;Δεν γνωρίζω τι είναι προτιμότερο. Ομως, όσο ζούμε στο είδος των δυτικών δημοκρατιών, όπου ιδιωτικό και δημόσιο είναι δύο σφαίρες σαφώς διαχωρισμένες, καλώς ή κακώς αυτό είναι άλλο θέμα.
Προσωπικά προτιμώ…τους Πρώσσους! Δηλαδή την πρωσική πειθαρχία και τον ορθολογισμό. Την αφοσίωση στο καθήκον. Οχι, οι άνθρωποι της εξουσίας, σε αυτό το επίπεδο δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους απλούς πολίτες…
Φυσικά γνωρίζω ότι υπάρχει και ισχυρός αντίλογος…
Το βιβλίο πάντως του Γ. Παπαχρήστου, αποτελεί για μένα μια ακόμα απόδειξη ότι η χρυσή τομή δεν έχει ακόμα βρεθεί… Φυσικά μιλάμε, και ίσως ήταν παράλειψη που δεν το ανέφερα, για έναν μη συμβατικό, έναν “παράνομο έρωτα”, όπως είναι αυτός μεταξύ του Πλατάκη και της Ραζή.
Το βιβλίο εκτός των άλλων έδωσε την ευκαιρία μιας δημόσιας, και όχι μόνο, συζήτησης γύρω από ανάλογες ιστορίες του παρελθόντος, αλλά και των ημερών μας. Π.χ. σκάνδαλο Λεβίνσκι κλπ. Με την ευκαιρία λοιπόν της συζήτησης γύρω από τον έρωτα και την εξουσία, ας πούμε δυο λόγια και για αυτό. Γιατί σίγουρα δεν είμαστε εκτός θέματος.
Τι είναι λοιπόν ακριβώς το “σκάνδαλο” Λεβίνσκι;
Είναι απλώς ο πουριτανισμός της αμερικανικής κοινωνίας;
Είναι μόνο η ρεβανσιστική διάθεση υπερσυντηρητικών κύκλων των ΗΠΑ;
Δεν το πιστεύω.
Είναι φυσικά και όλα αυτά, αλλά κατά τη γνώμη μου είναι κυρίως η συνειδητή χρήση μιας ανόητης ιστορίας με σκοπό να αποδυναμωθεί ο Κλίντον, να καταστεί λιγότερο ανεξάρτητος. Όσο ανεξάρτητος και αυτόβουλος φυσικά μπορεί να είναι ένας πρόεδρος των ΗΠΑ. Τις ίδιες ημέρες που ξέσπασε το “σκάνδαλο”, βρισκόταν στα σκαριά ένα νομοσχέδιο για τη ριζική αναδιάρθρωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας των ΗΠΑ, με φιλολαϊκότερη κατεύθυνση. Το Νομοσχέδιο αυτό έμεινε στα χαρτιά.
Αντίθετα προτιμήθηκαν οι βομβαρδισμοί στο Ιράκ!
Να, λοιπόν πως δένει μια ιδιωτική υπόθεση ενός δημόσιου προσώπου με τα δημόσια πράγματα!
Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που υποστηρίζω ότι η ιδιωτική ζωή ενός πολιτικού και η πολιτική δράση του είναι (καλώς ή κακώς) συγκοινωνούντα δοχεία! Κλείνουν οι παρενθέσεις.
Ας ξανάρθουμε στο βιβλίο. Ο Πλατάκης και η Ραζή είναι δύο ανελεύθερα πλάσματα… Ζούν σε ένα καθεστώς πολέμου. Δεν μπορούν να αγαπήσουν ούτε να αγαπηθούν πραγματικά. Αυτή είναι η μια πλευρά της σχέσης τους… Η άλλη αφορά τα άτομα αυτά ως προσωπικότητες. Εδώ ακριβώς να σημειώσω ότι είναι προς τιμήν του Παπαχρήστου ότι εμφανίζει τους δημοσιογράφους ως αναπόσπαστο τμήμα της εξουσίας. Επιτέλους! Είχαμε χορτάσει από “αντιεξουσιαστές” του επαγγέλματος.
Μπορούν, λοιπόν, δύο άτομα που βρίσκονται ψηλά στην κοινωνική ιεραρχία να ερωτευθούν μεταξύ τους; Ναι όταν μοιράζονται κοινά ιδανικά, όχι όταν απλώς διαθέτουν κοινές επιδιώξεις! Ο Πλατάκης και η Ραζή δεν έχουν ιδανικά, έχουν στόχους. Τακτικούς και στρατηγικούς, αλλά πάντα προσωπικούς στόχους. Πρόκειται για δύο καλούς επαγγελματίες.
Σ’ αυτό το σημείο βρίσκεται το κλειδί για την ανθρωπολογική, θα έλεγα, ερμηνεία, της σχέσης Πλατάκη – Ραζή: Και οι δύο είναι έτοιμοι να πάρουν κάτι ο ένας από τον άλλο, αλλά όχι και να δώσουν κάτι από τον εαυτό τους. Πρόκειται όπως είπα για δυο αρσενικά ή αν θέλετε για δύο αρπακτικά!
Γράφει ο Γιώργος Παπαχρήστος για τον Πλατάκη, αλλά το ίδιο πιστεύω ισχύει και για τη Ραζή: “Του συνέβαινε κάτι που είχε να το αισθανθεί πάνω από είκοσι χρόνια. Και το αισθανόταν με άγριο τρόπο, με οδύνη. Ίσως γιατί ολόκληρος ο υπόλοιπος εαυτός του δεν μπορούσε να προσαρμοστεί σε αυτό που η καρδιά και το μυαλό του ήθελαν”. Είναι σίγουρο ότι ο Πλατάκης και με την έμπορο που γνωρίζει στο τέλος της ιστορίας δεν θα καταφέρει να κάνει κάτι παραπάνω από μια εφήμερη σχέση…
Η φαντασία στην εξουσία έλεγαν το Μάη του ’68 Η διάψευση ήρθε πολύ γρήγορα.
Ο έρωτας στην εξουσία; Οχι απαντά το βιβλίο του Παπαχρήστου. Μάλλον, κι αυτή είναι η πικρή, αλλά διδακτική γεύση από το βιβλίο, μάλλον λοιπόν αργεί πάρα πολύ ακόμα η συμφιλίωση εξουσίας και έρωτα.
Ως τότε, ας έχουμε τουλάχιστον, συνεπείς πολιτικούς, ευσυνείδητους. Ισως μη ερωτεύσιμους, αλλά πάντως σταθερούς υπηρέτες του δημόσιου συμφέροντος.
Και ο έρωτας; Θα μείνει προνόμιο των καλλιτεχνών;
Ειλικρινά, δεν έχω απάντηση!
Τέλος θέλω να σημειώσω, χωρίς φυσικά να είμαι κριτικός της λογοτεχνίας, αλλά απλώς Κρητικός, ότι το κείμενο του Γ.Παπαχρήστου τρέχει σαν τρεχούμενο νερό … Αν και η ιστορία εκτυλίσσεται μ’ ένα διαρκές φλας μπακ, δεν κουράζει τον αναγνώστη, ούτε τον μπερδεύει.
Ο Γιώργος Παπαχρήστος έκανε το λάθος πάντως, χωρίς ευτυχώς να του στοιχίσει καθόλου!
Ποιό είναι αυτό;
Μα το άσχημο αστείο να δώσει το επώνυμο της επιμελήτριας του βιβλίου στο δημοσιογράφο, τηλεοπτικό αστέρα που συντονίζει την τηλεοπτική συζήτηση από την οποία ξεκινά και τελειώνει η ιστορία!
Εγώ στη θέση της θα έπαιρνα εκδίκηση για το μπλακ χιούμορ!
* Από την ομιλία του Γιώργου Πανταγιά κατά την παρουσίαση του βιβλίου του δημοσιογράφου Γιώργου Παπαχρήστου