Εφημερίδα Η Αξία
30 Δεκεμβρίου 2011
Μολονότι η πολιτική απήχηση του ΠΑΣΟΚ στην κοινή γνώμη έχει συρρικνωθεί σε πρωτοφανή επίπεδα που αγγίζουν το 15%, εντούτοις οι εσωτερικές του διεργασίες συνεχίζουν να προκαλούν ενδιαφέρον. Και ως ένα βαθμό αυτό είναι φυσικό, αφού επιδρούν άμεσα στην πορεία και στο έργο της κυβέρνησης Παπαδήμου, μιας και το ΠΑΣΟΚ συνιστά βασικό εταίρο της, αλλά και γιατί είναι συνυφασμένες με την πορεία και την εξέλιξη του υπάρχοντος πολιτικού σκηνικού.
Η αλλαγή της ηγεσίας φαίνεται να είναι ο μεγάλος πονοκέφαλος για το άλλοτε ισχυρό κόμμα. Ο αρχηγός του όπως και οι επίδοξοι διάδοχοι κινούνται σε θολό και ασαφές τοπίο.
Είναι εμφανές ότι θέλοντας να αποκρύψουν τις ευθύνες τους για την αποτυχία της κυβέρνησής τους, καταφεύγουν σήμερα σε ιδεολογικές αναζητήσεις και ανησυχίες που απέχουν πολύ από την πραγματικότητα, όταν επί πολλά χρόνια ήταν φορείς αποϊδεολογικοποίησης της πολιτικής.
Αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν ότι η πολιτική περιουσία του ΠΑΣΟΚ έχει εξαντληθεί και δεν μπορούν πλέον να καταναλώνουν από «τα έτοιμα». Παράλληλα, με την αυταρέσκεια που τους διακρίνει, δεν αντιλαμβάνονται ούτε τα μεγάλα προβλήματα που προκάλεσε η κυβερνητική τους πολιτική τα δύο τελευταία χρόνια ούτε την αυστηρή κριτική των πολιτών για τις πράξεις και τις παραλείψεις τους.
Μάλλον θεωρούν ότι με τις όψιμες ιδεολογικές τους χίμαιρες θα καλύψουν την ένδεια ιδεών, αλλά κυρίως την αδυναμία τους να διαχειριστούν ένα κυρίως πρακτικό ζήτημα την εκλογή νέου αρχηγού του κόμματός τους. Ο τρόπος που το αντιμετωπίζουν είναι φοβικός. Η αμφισβήτηση ενός Παπανδρέου φαίνεται να αποτελεί ταμπού για άλλη μια φορά.
Όμως θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν αρκεί να υποδύεσαι τον δελφίνο. Πρέπει να έχεις το πολιτικό διαμέτρημα και προσωπικό εκτόπισμα για να επιβληθείς τόσο στο εσωτερικό του κόμματός σου, όσο και στην ευρύτερη κοινή γνώμη. Η ηγετική παράσταση δεν είναι αντικείμενο κατασκευής. Δεν επιτυγχάνεται με την προβολή των ηγετικών φιλοδοξιών. Ούτε κατακτιέται με τη δημιουργία ενός δικτύου υποστηρικτών.
Η ηγετικότητα είναι συνυφασμένη με το βάθος και το εύρος της προσωπικότητας, συνδέεται με τη δύναμη των ιδεών που πρεσβεύεις, με το έργο που έχεις να επιδείξεις, με τη δυνατότητά σου να προβάλεις το προσωπικό σου πολιτικό αφήγημα.
Κυρίαρχο στοιχείο για έναν ηγέτη που θέλει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο είναι η ικανότητά του να εμπνέει εμπιστοσύνη, να καλλιεργεί προσδοκίες. Ο ηγέτης ενσαρκώσει μια νέα ταυτότητα, μια νέα υπόσχεση, ένα νέο όραμα. Διαθέτει τη δική του ιδεολογική, πολιτική και διανοητική αυθυπαρξία. Ξεχωρίζει από τον μέσο όρο.
Αξιοσημείωτα παραδείγματα είναι τόσο ο Ανδρέας Παπανδρέου, όσο και ο Κώστας Σημίτης. Δύο προσωπικότητες εντελώς διαφορετικές, που η κάθε μία είχε το δικό της διακριτό στίγμα, τη δική της ταυτότητα και εξέφραζε με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες, τις απαιτήσεις και το ιδεολογικο-πολιτικό πρόταγμα της εποχής.
Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ που επιθυμούν να διαδεχτούν τον Γιώργο Παπανδρέου δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στο στοίχημα που έχουν θέσει στον εαυτό τους, αν μοναδικό τους όπλο είναι οι -θεμιτές κατά τ’ άλλα- ηγετικές φιλοδοξίες τους. Πόσω μάλλον όταν αυτές οι φιλοδοξίες τσαλακώνονται από τον τρόπο –σχεδόν υπαλληλικό, θα έλεγα- που αντιμετωπίζουν τα τερτίπια του αρχηγού, του οποίου θέλουν να είναι διάδοχοι. Η ανοχή και η ανεκτικότητά τους στις ασάφειες και στη διγλωσσία του απομειώνουν την προσπάθειά τους να αποκτήσουν ηγετική παράσταση.
Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει εδώ είναι αν η πρότασή τους ενέχει κάποιο στοιχείο διαφορετικότητας ως προς την ουσία της πολιτικής. Με ποιο πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα θα καλύψουν το έλλειμμα ηγεσίας που εμφανίζει το άλλοτε κραταιό κόμμα εξουσίας; Ποιες είναι οι οριοθετήσεις τους απέναντι σε καίρια ζητήματα που ταλανίζουν την ελληνική κοινωνία;
Τα ερωτήματα αυτά είναι θεμελιώδη αν σκεφτεί κανείς πως το ΠΑΣΟΚ δεν καταλύθηκε μόνο εξαιτίας της κυβερνητικής του πολιτικής, αλλά και από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, με επιλογή της ηγεσίας του, μετατράπηκε σε ένα ιδεολογικό χυλό, στον οποίο συνυπήρχαν ο λαϊκισμός και η εσωστρέφεια με τον κοσμοπολιτισμό και τη νεωτερικότητα. Άλλωστε, αυτή η αντιφατικότητα, η ασάφεια και η θολούρα συνιστούσαν βασικά χαρακτηριστικά και της κυβερνητικής του πολιτικής.
Η καθίζηση του ΠΑΣΟΚ είναι πρωτοφανής. Σήμερα έχει μετατραπεί σε έναν αποστεωμένο, άνευρο και αφυδατωμένο πολιτικό σχηματισμό που λειτουργεί μόνο ως μηχανισμός εξουσίας. Αυτό το έχουν συνειδητοποιήσει οι ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις που το αντιμετωπίζουν πλέον ως φθαρμένο και παρωχημένο πολιτικό προϊόν. Συνεπώς, η κρίση που βιώνει θα είναι μακροχρόνια και η αναζήτηση νέας ταυτότητας και φυσιογνωμίας επώδυνη.
Γι’ αυτό οι επίδοξοι αρχηγοί του δεν θα πρέπει να ξεχνούν πως από όλες τις ανθρώπινες δράσεις η ΠΟΛΙΤΙΚΗ είναι εκείνη που αντιμετωπίζει κατ’ εξοχήν την πρόκληση του μέλλοντος. Με αυτή την οπτική θα πρέπει να αντιμετωπίσουν όλη αυτή τη διαδικασία.
Η χώρα χρειάζεται νέα πολιτικά υποδείγματα, νέες κινούσες ιδέες. Χρειάζεται ένα νέο πολιτικό εποικοδόμημα που δεν θα στηρίζεται στις διαχωριστικές γραμμές, στις ιδεοληψίες του παρελθόντος και στην παραδοσιακή πολιτική γεωγραφία.
Όσοι εξακολουθούν να πιστεύουν στις απολιθωμένες πολιτικές δομές και στις φαντασιακές κομματικές ιεραρχίες δεν θα μπορέσουν να αντιληφθούν ότι μαζί με τη χρεοκοπία της η Ελλάδα ζει και το τέλος του πολιτικού εποικοδομήματος της Μεταπολίτευσης.