Εφημερίδα Εξουσία
19 Μαΐου 2000
Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές της 9ης Απριλίου, όμως πολλοί υποστηρίζουν ότι “έκλεισε τον ιστορικό του κύκλο”. Ποια είναι η σημερινή του εικόνα;
Καταρχάς πρέπει να σας πω ότι εγώ δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι ήταν το ΠΑΣΟΚ που κέρδισε τις εκλογές!
Μην ανησυχείτε, δεν προσχωρώ στη θεωρία της ΝΔ περί ισοδυναμίας, η οποία κατά τη γνώμη μου οφείλεται σε… στο ψυχολογικό σοκ ή στην εναλλαγή ζεστού κρύου από τον τρόπο μετάδοσης των αποτελεσμάτων!
Απλούστατα, κατά τη γνώμη μου τις εκλογές δεν τις κέρδισε η “ομάδα”, αλλά ο προπονητής. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν μόχθησαν χιλιάδες στελέχη και μη στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Εννοώ ότι την προοπτική και τη δυναμική της νίκης την έδωσε η “ηγεσία Σημίτη”.
Μπορείτε να σκεφθείτε ένα ΠΑΣΟΚ χωρίς Σημίτη; Εγώ προσωπικά όχι!
Ας έρθουμε όμως στην καρδιά του ερωτήματός σας: “Το ΠΑΣΟΚ”.
Το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα, ως οργάνωση, ως Κυβέρνηση, ως συνασπισμός μεσαίων και μεγάλων στελεχών, ως συνέχεια και ως τομή, ως εκσυγχρονιστικό εγχείρημα, ως προοπτική για το αύριο κ.λπ. κλπ.. Ε, λοιπόν χωρούν όλα αυτά μέσα στην ίδια … συντομογραφία; Προσωπικά δεν το πιστεύω.
Γνωρίζετε ασφαλώς τη συζήτηση για τις οριζόντιες και κάθετες πολιτικές γραμμές που διαπερνούν τα κόμματα. Είμαι οπαδός αυτής της προσέγγισης. Πιστεύω δηλαδή ότι το ΠΑΣΟΚ, όπως εξάλλου και όλα τα άλλα κόμματα διαπερνούνται από αυτές τις γραμμές, οι οποίες συχνά τα καθηλώνουν, τα ακινητοποιούν…
Αλλά μιας και μιλάμε για “γραμμές”, η παλιά εποχή του τρένου, από το οποίο αν δεν γνωρίζετε με κατέβασαν μια φορά στο παρελθόν γιατί ήμουν “υπεραριστερός εκσυγχρονιστής” (!), ενός τρένου που βάδιζε στη σταθερή σιδηροτροχιά της “αυτοδύναμης ανάπτυξης”, της μεγαλοστομίας και της αριστερής ρητορικής κ.λπ. έχει οριστικά παρέλθει.
Από αυτή τη σκοπιά η σημερινή εικόνα πολλών παλιών στελεχών του κόμματος ανταποκρίνεται σε αυτή του γραφικού πια “κλειδούχου” της πάλαι ποτέ σιδηροδρομικής γραμμής του ΣΠΑΠ!
Ο Πρωθυπουργός το είπε πολύ ωραία και συμβολικά στην τελευταία Σύνοδο της Κ.Ε “να πάψουμε να πηγαίνουμε με ατμομηχανές, να προσαρμοστούμε στη νέα ηλεκτρονική εποχή, στα νέα δεδομένα..”.
Επομένως, χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο ευέλικτο όχημα, κατάλληλο για τη νέα εποχή που δεν αντέχει ανελαστικότητες. Χρειαζόμαστε πέρα από νέους “μηχανοδηγούς”, να ανιχνεύσουμε και νέους δρόμους.
Ποιος φοβάται το μέλλον;
Σε ποια κατεύθυνση πρέπει να γίνουν οι αλλαγές για να μετεξελιχθεί σε σύγχρονο κόμμα και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών;
Σας μίλησα ήδη για τους νέους δρόμους. Τώρα για την κατεύθυνση. Προσωπικά μόνο ένα σκαρίφημα μπορώ να σας δώσω. Η παραγωγή πολιτικής στρατηγικής είναι άλλωστε μια συλλογική υπόθεση.
Όμως, πέρα από αυτό, η συνταγή είναι γνωστή: αντιστοίχιση του πολιτικού σχηματισμού, της όποιας συντομογραφίας, με τα σημερινά ενεργά και προοδευτικά κοινωνικά υποκείμενα. Οι απαιτήσεις των καιρών μάς υποχρεώνουν σε ρήξεις με το παρελθόν μας.
Να περάσουμε από την παράδοση της “αριστερής” ρητορικής στην ουσία της αριστερής πολιτικής του σήμερα.
Η ρήξη με το παρελθόν δεν πρέπει να γίνει – όπως συχνά φαίνεται- με αισθήματα ενοχής και νοσταλγίας. Δεν είμαστε “νοσταλγοί”, αλλά σταθεροί θιασώτες της “αλλαγής”. Να διαλύσουμε όλα τα κατεστημένα, τις αγκυλώσεις και τα βαρίδια που μας κρατούν δεμένους στο χθες. Να διαλύσουμε πριν από όλα το δικό μας “κατεστημένο”!
Αριστερό είναι ό,τι είναι αληθινό και χρήσιμο για τη χώρα και το λαό.
Να αντισταθούμε στον πολιτικό αυτισμό. Να αρνηθούμε το βόλεμα στο παλιό και τις δάφνες μας…
Δίπλα μας, μπρος στα μάτια μας συντελείται μια αληθινή κοσμογονία: νέα επιχειρηματικότητα χωρίς αισθήματα ενοχής, ρίσκο, μεθοδικότητα, επιχειρησιακά προγράμματα μακράς πνοής, νέα κοινωνικά υποκείμενα. Αλλά και νέες ανισότητες, νέοι κίνδυνοι, νέες περιθωριοποιήσεις.
Επ’ αυτού πρέπει να σας πω ότι οι νέες ανισότητες δεν κρύβονται (μόνο) εκεί που πιστεύαμε παλιά. Τα “κοιτάσματα” της νέας αριστεράς βρίσκονται ακριβώς εδώ!!
Επιπλέον, πρέπει να δημιουργήσουμε μια νέα κοινωνική και πολιτική συμμαχία ανάμεσα σε όλους τους παραγωγικούς και ενεργούς έλληνες. Πλάι σε αυτούς που οφελούνται αντικειμενικά από τη νέα εποχή, που γνωρίζουν το βηματισμό της, υπάρχουν και αυτοί που δυσκολεύονται ή αδυνατούν να την παρακολουθήσουν. Οι δεύτεροι δεν πρέπει επ’ ουδενί να ριχθούν στον Καιάδα της “ανάπτυξης”.
Ανάπτυξη σημαίνει κοινωνική ευημερία για όλους, όχι για λίγους . Σημαίνει μία ουσιαστική σχέση με την παιδεία και τον πολιτισμό . Πρέπει να δουλέψουμε όχι για μια ισότητα στη μιζέρια, αλλά για τη γενική –κατά το δυνατόν ευημερία. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς έχει μιλήσει με ειλικρίνεια για μια “ανεκτή κοινωνική ανισότητα”. Η ταπεινότητά μου προσυπογράφει! Για μια αγορά δυναμική και ανταγωνιστική (δεν υπάρχει άλλο δρόμος), αλλά στην υπηρεσία της κοινωνίας και όχι το αντίστροφο.
Ο εκσυγχρονισμός της κοινωνίας μας, από τις ιδέες και τις νοοτροπίες ως την παραγωγή, είναι η μόνη εφικτή δυνατότητα για την Αριστερά του 2000. Όλα τα άλλα είναι “καλές προθέσεις” χωρίς εφαρμογή , που όμως οδηγούν ως γνωστόν στην… κόλαση της υπανάπτυξης, της μιζέριας και της περιθωριοποίησης.
Με ποιους όρους και μέσα από ποιες διαδικασίες είναι κάτι τέτοιο εφικτό;
Έχετε δίκιο να το θέτετε. Δεν αρκεί ο εντοπισμός των προβλημάτων και των προτεραιοτήτων, η ανάδειξη των μεγάλων στόχων. Χρειάζεται απαραιτήτως και η “κατασκευή” των κατάλληλων πολιτικών διαδικασιών, των κατάλληλων μέσων.
Μέχρι σήμερα η ηγεσία Σημίτη κινήθηκε με τη διαλεκτική συνέχειας – ανανέωσης. Ο Κ.Σ έχει στο ενεργητικό του εκτός όλων των άλλων και το επίτευγμα της “αναίμακτης” και συντεταγμένης μεταφοράς του ΠΑΣΟΚ από το παλιό στο νέο περιβάλλον!
Η διαλεκτική συνέχειας – τομής λειτούργησε.
Αρκεί αυτό και ως πότε; Ειλικρινά δεν το γνωρίζω. Η δύναμη των πραγμάτων θα δείξει. Πάντως, κατά τη γνώμη μου, κάποια στιγμή θα χρειαστεί να αντιστρέψουμε τη δοσολογία υπέρ της ανανέωσης. Άλλωστε, όπως έχω ξαναπεί, το στοίχημα δεν είναι η επιβίωση του ΠΑΣΟΚ, αλλά της χώρας!
Όμως, ας επιστρέψω στο ερώτημά σας. Για νά ναι όλα τα παραπάνω εφικτά, χρειάζεται ένα άλλο γενικό πολιτικό κλίμα. Μια ριζική αναμόρφωση του πολιτικού σκηνικού. Δείτε, αίφνης τη σημερινή κρίση στη ΝΔ.
Πριν από όλα στο θέμα αυτό αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω την αμέριστη συμπαράστασή μου στους υβριζόμενους χυδαία. Επίσης, να καταδικάσω με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, από θέση αρχής που λέγαμε παλιά, κάθε προσπάθεια προσωπικής σπίλωσης, ακόμα και του χειρότερου αντιπάλου μου. Κοντά στον Κώστα Σημίτη έχω μάθει να μην επιχαίρω για τέτοιες συμπεριφορές εναντίον των αντιπάλων μου. Αλλά και να αντιστέκομαι σε κάθε εκδοχή πολιτικής υποκουλτούρας .
Πέρα όμως από αυτό δεν μπορώ να μην επισημάνω τα βαθύτερα πολιτικά αίτια που κατά τη γνώμη μου, παρουσιάζει η παρούσα κρίση στη ΝΔ. Κατά τη γνώμη μου αυτή η κρίση ήταν αναπόφευκτη, σε περίπτωση ήττας.
Η σημερινή ηγετική ομάδα της ΝΔ εγκαινίασε μια στρατηγική προσέγγισης του κεντρο-δεξιού χώρου με εντελώς απολίτικο τρόπο και υλικά! Έφτασαν μάλιστα και σε ένα ιδιότυπο “εξτρεμισμό του κέντρου”, ως νεοφώτιστοι φυσικά.
΄Όμως, το “κέντρο” (και αφήνω στην άκρη την προβληματικότητα του όρου από πολιτική σκοπιά) δεν κερδίζεται με όπλο την αισθητική. Με καλούς τρόπους και ήπιους τόνους (που και αυτοί ξεχνιούνται στην πρώτη κρίση), ούτε με την “απόκρυψη” από την πολιτική αγορά των “αντιαισθητικών” και των ανεπιθύμητων. Ο κόσμος δεν τρώει κουτόχορτο. Αφήνω στην άκρη το γεγονός ότι έφτασε μισή ώρα “αέρα νίκης”, το βράδυ των εκλογών. για να δείξουν και αυτοί οι ίδιοι οι εμπνευστές της κεντροδεξιάς στροφής, αν μη τι άλλο τα… ακροδεξιά τους γονίδια!
Όσο, λοιπόν, και αν μια “κεντρώα” στροφή της ΝΔ είναι επιθυμητή για το πολιτικό μας σύστημα, αυτή δεν μπορεί να εξαντλείται στο επικοινωνιακό μενού! Χρειάζονται –κυριολεκτικά- αρκετές “θυσίες”!
Προσωπικά θεωρώ τη δημιουργία στην Ελλάδα ενός ακροδεξιού κόμματος “θετική” (σε εισαγωγικά παρακαλώ, για να μην παρεξηγηθώ) σε τελευταία ανάλυση. Αυτή η έκβαση θα απελευθερώσει τις δημοκρατικές δυνάμεις της ΝΔ.
Δυστυχώς όμως αντιλαμβάνομαι ότι από πολιτική σκοπιά αυτό είναι αδύνατο, ένας ευσεβής πόθος.
Βεβαίως, το πρόβλημά μου, ως μέλος του ΠΑΣΟΚ, δεν είναι η τύχη της ηγεσίας της ΝΔ, ούτε αυτή η ίδια η ΝΔ σε ένα βαθμό. Αλλά, το γεγονός ότι η ΝΔ σπαράσσεται, δίνει άλλοθι και στις δυνάμεις αδράνειας μέσα στο δικό μας κόμμα! Αυτό είναι που με απασχολεί.
Τώρα έρχομαι στα “δικά μας”, στο ΠΑΣΟΚ.. Στην τελευταία Σύνοδο της Κ.Ε λοιπόν, πέρα από μεμονωμένες περιπτώσεις δεν υπήρξε ούτε ένας αντιπολιτευτικό λόγος, ανάλυση, απέναντι στην εκσυγχρονιστική στρατηγική. Σημαίνει αυτό ότι ξαφνικά όλοι έγιναν εκσυγχρονιστές στο ΠΑΣΟΚ; Δεν το πιστεύω.
Βεβαίως αυτό δείχνει τη δυναμική της ηγεμονίας Σημίτη.
Όμως, η “απουσία” αντιπολιτευτικού λόγου, όχι κατ’ ανάγκη μιας άλλης ασύμβατης στρατηγικής, δεν είναι σημάδι υγείας για το κόμμα!
Επομένως , για να κλείσω, η επίκληση της ανάγκης αλλαγών στο κόμμα , δεν αρκεί . Διότι μεταξύ αυτών που προσυπογράφουν την ανάγκη αλλαγής υπάρχουν και εκείνοι που προσχηματικά θέλουν να αλλάξουν τα βαγόνια και όχι την ατμομηχανή , την ταχύτητα και όχι το δρομολόγιο , τον εσωτερικό διάκοσμο αλλά όχι το ίδιο το πολιτικό όχημα .