Εφημερίδα Έθνος
29 Μαρτίου 2008
Το ΠΑΣΟΚ στη διάρκεια της 34χρονης διαδρομής του έζησε δύο «ζωές»: του Ανδρέα και του Σημίτη. Ήταν δύο «ζωές» συναρπαστικές, που σημάδεψαν την πορεία της Ελλάδας. Πρόσφεραν στις δυνάμεις της Κεντροαριστεράς τη δυνατότητα να κυβερνήσει, φέροντας σημαντικές αλλαγές στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό εποικοδόμημα της χώρας. Ο ιστορικός του μέλλοντος, με την απόσταση που απαιτείται, θα κρίνει και θα αξιολογήσει το έργο και την προσφορά των δύο πρωταγωνιστών.
Μετά το 2004, το ΠΑΣΟΚ καλείται να κερδίσει το στοίχημα της τρίτης ζωής. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει και τις ευκαιρίες που του δόθηκαν, η επίτευξη του στόχου φαίνεται αδύνατη. Οι λόγοι είναι πολλοί: η έλλειψη συγκροτημένου και πειστικού πολιτικού σχεδίου, η αδυναμία της ηγεσίας να πείσει ότι είναι ικανή και επαρκής, η κόπωση που εμφανίζει το άλλοτε πολυδύναμο σοσιαλιστικό κόμμα.
Τόσο ο Ανδρέας, όσο και ο Σημίτης, προσέδωσαν νόημα και περιεχόμενο στην προοδευτική παράταξη, θέτοντας με τρόπο ακριβή και σαφή τα διακυβεύματα της εποχής τους.
Μετά την οδυνηρή ήττα της 16ης Σεπτεμβρίου, θα περίμενε κανείς το ΠΑΣΟΚ με νηφαλιότητα και διάθεση αυτογνωσίας να συζητήσει σοβαρά την ανατοποθέτησή του στις διαγραφόμενες πολιτικές εξελίξεις. Μια πράξη στοιχειώδη και αναγκαία για έναν πολιτικό οργανισμό που θέλει να διευρύνει συνεχώς την επιρροή του στον παρόντα πολιτικό χρόνο.
Αντί όμως να πράξει το αυτονόητο, περιχαρακώθηκε, έχοντας ως μοναδικό του μέλημα τη διατήρηση και την ενίσχυση της υπάρχουσας πολιτικής τάξης. Το ΠΑΣΟΚ αναλώνεται στη διανομή ρόλων, στο «σκηνικό», στα «κουστούμια», παραβλέποντας πως το σημαντικό και ουσιαστικό είναι, το «θεατρικό έργο», το κείμενο, ο λόγος, η πολιτική ατζέντα. Μήπως όλα αυτά θυμίζουν ένα ΠΑΣΟΚ που αυτοσχεδιάζει;
Βιώνοντας αυτή την παραδοξολογία, μπορεί ένα κόμμα -και μάλιστα ένα κόμμα που θέλει να έχει κυβερνητική προοπτική- να προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και να την πείσει για τη χρησιμότητά του;
Το βέβαιο είναι ότι μ’ όλα αυτά το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να προσδοκά ανάκαμψη. Θα βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην κρίση. Καμιά, για πολλοστή φορά, εξαγγελλόμενη, ανασυγκρότηση ή αναγέννηση δεν θα το απεγκλωβίσει από το αδιέξοδο που αντιμετωπίζει – και πολύ περισσότερο δεν πρόκειται να το επιτρέψει να ζήσει την «τρίτη ζωή».
Το στοίχημα της «τρίτης ζωής» εξαρτάται από την ικανότητα του ΠΑΣΟΚ να υπερβεί τον εαυτό του. Αναζητώντας τη νέα του στρατηγική δεν μπορεί να αποφύγει το αναπόφευκτο, το μετά-ΠΑΣΟΚ, που θα αποτελεί μια πράξη υπέρβασης, αυτοκατάλυσης, ανασύνθεσης, αλλά και γόνιμης συνάντησης με όλες εκείνες τις δυνάμεις που αναζητούν νέα πολιτική έκφραση.
Δυνάμεις σημαντικές και υπαρκτές, εντός και εκτός ΠΑΣΟΚ. Δυνάμεις, που καθημερινά βιώνουν την απουσία πολιτικής εκπροσώπησης, την ανυπαρξία σύγχρονης και ρεαλιστικής πρότασης, την ασφυξία από τους υπάρχοντες κομματικούς σχηματισμούς, την παγίδευση της πολιτικής ζωής στις μανιχαϊστικές αντιλήψεις του παρελθόντος.
Το σημερινό ΠΑΣΟΚ αδυνατώντας να κατανοήσει τις υπόγειες διεργασίες που συντελούνται πρωτίστως στον κοινωνικό του χώρο, περί άλλα τυρβάζει. Μελετώντας προσεκτικά τα δημοσκοπικά στοιχεία όλων των ερευνών, οποιοσδήποτε αντικειμενικός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι το κύμα δυσπιστίας και απαξίωσης που διαπερνά την προοδευτική κοινή γνώμη, συνυπάρχει με τις προσδοκίες για μεγάλες ανατροπές και αλλαγές στον προοδευτικό χώρο.
Το μετά-ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί παρά να είναι η φυσική εξέλιξη της φοράς των πραγμάτων, αν το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θέλει να αποφύγει τον υπαρκτό κίνδυνο της συρρίκνωσης και περιθωριοποίησής του. Η ανακύκλωση των δοκιμασμένων συνταγών έχει δείξει ότι το ΠΑΣΟΚ δεν αντιδρά θετικά στις προτεινόμενες θεραπείες.
Χρειάζεται μια άλλη στρατηγική που θα ισοδυναμεί με ένα γερό πολιτικό σοκ, αλλά και θα συνιστά μια μεγάλη τομή στη συνέχεια της μεγάλης παράταξης της Κεντροαριστεράς την οποία εξέφρασε το ΠΑΣΟΚ τριάντα και πλέον χρόνια τώρα. Διαφορετικά, με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγηθεί στον κορεσμό και την απαξία.
Οι νέες προκλήσεις και οι ευκαιρίες στις οποίες καλούμαστε να ανταποκριθούμε απαιτούν νέες πολιτικές κατηγορίες, καινούργιες πολιτικές έννοιες, και εν πάση περιπτώσει, νέα σκέψη. Με μια φράση χρειάζεται ένα νέο πολιτικό εποικοδόμημα. Άλλωστε, η πολιτική σε πείσμα κάθε κομματικής γραφειοκρατίας παραμένει ζωντανή διαδικασία.