Περιοδικό Athens Voice
τεύχος 594, 8 Δεκεμβρίου 2016
Σε μια εποχή ξηρασίας και άπνοιας ένας πρώην πρωθυπουργός, ο Κώστας Σημίτης, κι ένας δημοσιογράφος, ο Γιάννης Πρετεντέρης, αναζητούν τις θεατές και αθέατες πλευρές της κρίσης. «Υπάρχει λύση;» τιτλοφορείται το νέο βιβλίο που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Πόλις και φιλοξενεί μια εκτενή και αποκαλυπτική συζήτηση μεταξύ των δύο ανδρών.
Μολονότι η Ελλάδα βρίσκεται σχεδόν οκτώ χρόνια τώρα στην έρημο της χρεοκοπίας, είναι εκκωφαντική η σιωπή, η αδιαφορία, ακόμη και η αναισθησία, του συνόλου σχεδόν της πολιτικής, πανεπιστημιακής, πνευματικής και επιχειρηματικής κοινότητας. Στην πραγματικότητα όλοι σφυρίζουν αδιάφορα, περιοριζόμενοι σε επιδερμικές και άσφαιρες προσεγγίσεις. Κάποιοι απ’ αυτούς, αποποιούμενοι τις ευθύνες τους, αναζητούν τους υπαίτιους στην αποκαλούμενη «Μεταπολίτευση», ενώ κάποιοι άλλοι είναι θιασώτες της βλακώδους θεωρίας «τα μνημόνια έφεραν την κρίση».
Η ουσιαστική συζήτηση για τα πραγματικά αίτια απουσιάζει. Το ανάθεμα κυριαρχεί. Η συνωμοσιολογία περισσεύει. Οι φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί της κρίσης λουφάρουν. Την ίδια στιγμή, το εγχώριο κομματικό σύστημα επιδίδεται σε ανούσιες σκιαμαχίες και απαίδευτες δοξασίες. Το αποτέλεσμα; Ο τόπος να ανακυκλώνει και να διευρύνει τα τραγικά αδιέξοδά του, η οικονομία να βυθίζεται, χωρίς να φαίνεται φως στην άκρη του τούνελ.
Δεν είναι ανάγκη να γνωρίζει κάποιος τον Κώστα Σημίτη για να αντιληφθεί ότι δώδεκα χρόνια μετά την αποχώρησή του από την πρωθυπουργία μοιάζει σαν το λιοντάρι στο κλουβί. Παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις εξελίξεις, κρατώντας την ιδανική απόσταση από τη μίζερη πολιτική καθημερινότητα. Η ακάματη πολιτική ενέργεια που τον χαρακτηρίζει, τον πυροδοτεί. Αρνούμενος να παροπλιστεί, επιλέγει να βρίσκεται διαρκώς παρών στο πεδίο των ιδεών, των προτάσεων και των θέσεων.
Οι παρεμβάσεις του, πολλαπλές. Εκτός από πολιτικός ήταν και παραμένει διανοούμενος. Το συγγραφικό του έργο μετά την πρωθυπουργία αριθμεί εννέα βιβλία! Συχνά προσκαλείται να μιλήσει σε διεθνή και ευρωπαϊκά fora, όπως πριν από μία εβδομάδα στο London School of Economics και στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης. Όταν κρίνει αναγκαίο, αρθρογραφεί σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες. Στην ουσία είναι ο μόνος από τον χώρο της πολιτικής, από τους πρώην και νυν, ο οποίος χωρίς να χαϊδεύει αφτιά και να κολακεύει τους πολίτες, επιχειρεί να φωτίσει τον δρόμο που οφείλουμε να ακολουθήσουμε.
Με το νέο του βιβλίο ο Κώστας Σημίτης πηγαίνει παραπέρα τους προβληματισμούς και τις αναζητήσεις του. Συνομιλώντας με τον Γιάννη Πρετεντέρη αποκρυπτογραφεί το παρόν και το μέλλον της ευρωζώνης, διατυπώνοντας τη θέση ότι χρειάζεται μια νέα αρχιτεκτονική, προκειμένου το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης να ανακτήσει τη δυναμική του.
Αναφέρεται στη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, χαρακτηρίζοντας τη «εθνολαϊκιστικό αμάγαλμα», εγκαλώντας τη πως έχει ως μοναδικό της μέλημα να εδραιώσει ένα αυταρχικό καθεστώς. Μάλιστα εμφανίζεται ιδιαίτερα καυστικός για το σφιχταγκάλιασμά της με τις συντεχνίες, για τις πελατειακές σχέσεις που επιμελώς καλλιεργεί, για τον ευνουχισμό των ανεξάρτητων αρχών, τις περισσότερες των οποίων ως πρωθυπουργός θεσμοθέτησε, για την εγκατάλειψη της αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων κ.λπ.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η πεποίθησή του ότι δεν θα υπάρξει τέταρτο μνημόνιο, υποστηρίζοντας ότι «Όχι μόνο γιατί οι Γερμανοί δεν το επιθυμούν αλλά και γιατί οι περισσότερες χώρες της ευρωζώνης δεν πρόκειται να συμφωνήσουν σε συνέχιση της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας μέσω μνημονίων». Σημειώνοντας ωστόσο, πως αν ως το 2018 η χώρα δεν θα μπορεί να χρηματοδοτείται από τις αγορές, τότε η λύση δεν θα είναι περικοπή χρέους και τέταρτο μνημόνιο, αλλά πτώχευση, εθνικό νόμισμα, υποτίμηση, νέα λιτότητα και χειρότερη κρίση.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι με τεκμηριωμένο τρόπο επιρρίπτει σημαντικές ευθύνες στους δανειστές για την αποτυχία του Προγράμματος, υπογραμμίζοντας ότι πολλοί από τους στόχους του ήταν εξωπραγματικοί. Δεν έλαβαν καθόλου υπόψη τις ιδιομορφίες του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, αλλά και τις πρωτοφανείς ανεπάρκειες της δημόσιας διοίκησης.
Πέρα από τους εσφαλμένους υπολογισμούς των δανειστών ο πρώην πρωθυπουργός εγκαλεί τις ελληνικές κυβερνήσεις γιατί αρνήθηκαν να πάρουν τα αναγκαία μέτρα για τη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας και την αναστροφή της αρνητικής πορείας. Να περιορίσουν, για παράδειγμα, τις αμυντικές δαπάνες και να κλείσουν δημόσιες επιχειρήσεις που σωρεύουν ζημιές. Να υποδείξουν στα όργανα της Ε.Ε. ένα εφικτό πρόγραμμα, θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους, ώστε να βελτιώσουν τη διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας.
Διαβάζοντας το βιβλίο, ανεμπόδιστα εξάγεται το συμπέρασμα ότι με τα σημερινά δεδομένα δεν υπάρχει λύση. Διότι, όπως επισημαίνει ο Κώστας Σημίτης, «Η αποφυγή του ναυαγίου δεν σημαίνει ότι φτάσαμε στο λιμάνι. Είμαστε στην ανοιχτή θάλασσα. Δεν ξέρουμε πού ακριβώς. Έρχονται νέες θύελλες. Και είναι ακόμη άγνωστο αν το πλήρωμα και οι επιβάτες θα αντέξουν, στο σύνολό τους, τις περιπέτειες».
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δύο τελευταία κεφάλαια με τίτλο «ΠΑΣΟΚ και Κεντροαριστερά» και «Σοσιαλδημοκρατία». Ο πρώην πρωθυπουργός τονίζει ότι χρειάζεται νέο ‘όχημα’ και νέα πρόσωπα που θα εκφράσουν την αλλαγή.
Οι προβληματισμοί και οι αναζητήσεις, οι αγωνίες και οι ανησυχίες, οι σκέψεις και οι ιδέες του Κώστα Σημίτη είναι εξαιρετικά χρήσιμες στους άνυδρους και σκοτεινούς καιρούς που βρίσκεται η Ελλάδα.